HÔ HẤP

1. VIÊM TIỂU PHẾ QUẢN
& HEN NHŨ NHI
TS BS TRẦN ANH TUẤN
TK HÔ HẤP
BV NHI ĐỒNG I

3. VTPQ VÀ KHỞI PHÁT
BỆNH HEN Ở TRẺ EM
 Mối quan hệ giữa viêm tiểu phế quản và
hen ở trẻ em.
Mc Intosh: 50% trẻ VTPQ
diễn tiến thành hen
VTPQ càng nặng: nguy cơ hen càng cao

4. Tác giả Tỷ lệ mắc hen sau
VTPQ (%)
Kuikka L (1994) 25
Kneyber MCJ (2000) 40
Sigurs N (2000) 30
Martin Mateos MA
(2001)
77,3
Sly PD (1989) 92
Tiên lượng lâu dài hầu hết là tốt:
giảm dần và biến mất trước khi trẻ lên 10 tuổi

5. YẾU TỐ
KHÁC:
Cơ địa dị ứng
Đường thở
nhỏ
VHHD:
VTPQ
Viêm phổi
SUYỄN
VHHT
NẶNG NHẸ
PHẢN ỨNG
VIÊM
ĐỀ KHÁNG
VỚI
VIRUS
BÌNH
THƯỜNG
KÉM

8. Chỉ số tiên đoán hen (API)
 So với trẻ có API(-):
 Trẻ có API rộng: nguy cơ mắc hen ở tuổi học
đường cao hơn 5,5 lần
 Trẻ có API nghiêm ngặt: nguy cơ mắc hen ở
tuổi học đường cao hơn 9,8 lần
 Giá trị chẩn đoán dương / hen có hoạt tính:
 59% khi API rộng
 76% khi API nghiêm ngặt

9. HEN Ở
TRẺ NHŨ NHI

10. Tuoåi
( thaùng )
Tuoåi coù TC ñaàu tieân
( % tích luyõ )
Tuoåi khi 
( % tích luyõ )
0 – 6 35 % 0
7 – 12 67,3 5,8
13 – 18 75 17,3
19 – 24 86,5 30,8
25 – 30 92,3 57,6
31 – 36 94,2 75
470 treû hen 18 thaùng – 11 tuoåi ( London )
45 treû khôûi phaùt tröôùc 2 tuoåi – chaån ñoaùn suyeãn: 36% cas
Levy N, Bell L.
British Medical Journal 1984, 289:1115-6

11. HEN ÔÛ TREÛ NHUÕ NHI
 Quan nieäm veà hen ôû treû nhuõ nhi:
coù töø cuoái 1970s ñeán ñaàu 1980s

12. HEN ÔÛ TREÛ NHUÕ NHI
 Bò “boû queân“ vôùi caùc chaån ñoaùn: vieâm pheá
quaûn co thaét, vieâm pheá quaûn daïng hen, vieâm
phoåi khoø kheø, vieâm pheá quaûn dò öùng…

13. TAÀN SUAÁT HEN
THEO TCYTTG
NGÖÔØI LÔÙN:
5%
TREÛ EM:
10%
NHŨ NHI:
20%

14.  Löùa tuoåi döôùi 24 thaùng: löùa tuoåi coù nguy cô
nhaäp vieän, töû vong cao nhaát so vôùi caùc löùa tuoåi
khaùc
 Lasmar:
 62,2% treû hen phaûi NV trong 12 thaùng ñaàu
 18% nhaäp vieän trong naêm thöù hai sau sinh

15. HEN NHŨ NHI
 Quan niệm về hen nhũ nhi: (cuối 1970 – đầu 1980)
* Hen nhũ nhi: (Tabachnik E & Levison H - Infantile bronchial
asthma - J.Allergy Clin. Immunol. , 1981 ; 67 : 339-47 )
khò khè kèm khó thở ít nhất 3 lần/ 2 năm đầu
không kể - tuổi khởi phát
- có hay không yếu tố khởi phát
- tiền sử dị ứng bản thân/gia đình.
HN London - 3-4/12/1988: 27 chuyeân gia hoâ haáp
nhi (19 quoác gia) duøng ÑN Tabachnick & Levison

16. CÁC ĐN HEN NHŨ NHI
TÁC GIẢ ĐỊNH NGHĨA
British Thoracic
Society
2014
Không có ĐN hen nhũ nhi
National Heart Lung
& Blood Institute,
2007
(updated: 2013)
Không có ĐN hen nhũ nhi
European
Respiratory Society
task force , 2008
Khuyến cáo không gọi “HEN”
Dùng thuật ngữ “KHÒ KHÈ”
(xác định 3 kiểu hình)
GINA, 2016 Không có ĐN hen nhũ nhi

17. CÁC ĐN HEN NHŨ NHI
TÁC GIẢ ĐỊNH NGHĨA
Tabachnik & Levison
1981
Ho+khò khè ≥ 3 lần/ <2 tuổi
Không kể: tuổi khởi phát, cơ địa dị ứng,
yếu tố khởi phát
Kaiser Permanente
2006
3 cơn khò khè /năm , cơn > 1 ngày và
ảnh hưởng giấc ngủ VÀ:
• 1 trong 2: chàm hay hen cha/mẹ
• HAY 2 trong 3: VMDƯ, Eosi > 4%,
khò khè ngoài lúc nhiễm virus
PRACTALL
2008
Xem xét CĐ hen nếu có bằng chứng
>3 đợt tắc nghẽn PQ có hồi phục trong
vòng 6 tháng trước
Société Pédiatrique
de Pneumologie &
Allergologie, 2009
CĐ lâm sàng = ĐN Tabachnik &
Levison

19. KHÒ KHÈ:
 Phải có bằng chứng
 Phải được bác sĩ xác nhận

20. That do the parents of wheezy children
understand by “ wheeze “ ?
Ronganathan , Mc Kenzie , Arch Dis Child 2000:82:327-332
* Cha mẹ của 235 trẻ trả lời bảng câu hỏi
45%
14% 2%
39%
NHAÁT TRÍ KHAÙC TÖØ
KHOÂNG NHAÁT TRÍ KHOÂNG ROÕ

21. PRACTALL
2008

22. Nghiệm pháp dãn phế quản
 Phải được đánh giá bởi 1 người:
trước – trong – sau (30ph – 60ph)
 Phun khí dung Salbutamol
0,15 mg/kg/ lần (tối thiểu: 2,5 mg / lần)
 Có thể lặp lại lần 2 sau 20 ph
 Đánh giá đáp ứng sau 1 giờ.
NICE guideline. Bronchiolittis in children. Published:31 May 2015
nice.org.uk/guidance/ng9

23. Đáp ứng với test dãn phế quản
 Tổng trạng cải thiện
 Sinh hiệu cải thiện: Mạch, nhịp thở
 Giảm sử dụng cơ hô hấp phụ
 Cải thiện âm phế bào, giảm khò khè
 Cải thiện SpO2 ( hay SaO2 ) và / hoặc khí máu
động mạch
AARC Clinical Practice Guideline.
response to bronchodilator therapy at point care - Respir. Care 1995;40(12)

24. Các yếu tố gợi ý chẩn đoán khác
 Chậm tăng truởng.
 TC hô hấp khởi phát trong TK sơ sinh hoặc
khởi phát rất sớm (đặc biệt nếu kết hợp với
chậm tăng truởng).
 Nôn kết hợp với các TC hô hấp.
 Khò khè liên tục.
 Không đáp ứng với điều trị phòng ngừa hen.
 Các TC không kết hợp với yếu tố khởi phát
điển hình, như VHHT do virus.
 Có tổn thương khu trú tại phổi
hay có TC tim mạch hoặc ngón tay dùi trống.
 Thiếu oxy máu ngoài bệnh cảnh nhiễm virus.

25. Các chẩn đoán phân biệt thường gặp
 Nhiễm khuẩn đường hô hấp do virus tái phát
 Trào ngược dạ dày – thực quản
 Dị vật đường thở
 Mềm sụn khí quản
 Lao
 Bệnh tim bẩm sinh
 Vòng nhẫn mạch máu
 Loạn sản phế quản phổi
 Suy giảm miễn dịch
 Bệnh xơ nang, RLVĐ lông chuyển tiên phát

27. PHÂN BIỆT
HEN NHŨ NHI & VTPQ

28. VẤN ĐỀ THỰC TẾ
 2 bệnh phổ biến
 Biểu hiện LS tương tự nhau
 Có liên quan mật thiết với nhau
 Bối cảnh cấp tính – cần quyết định ĐT ngay
 Thiếu phương tiện chẩn đoán xác định khách
quan
 Chưa có khuyến cáo thống nhất trên thế giới

29. CÁC BƯỚC CHẨN ĐOÁN
THEO KHUYẾN CÁO QUỐC TẾ
Chẩn đoán lâm sàng dựa trên:
 Tiền sử
 Khám LS
 Xquang ngực
 Đáp ứng với điều trị hen: SABA và/hoặc ICS.

30. PHÂN BIỆT HEN & VTPQ
HEN VTPQ
Khò khè tái phát Có (đặc trưng) ≤ 2 lần: 70%
Khởi phát của
khò khè
Cấp tính nếu do dị ứng
hay gắng sức
Từ từ
VHHTđồng thời Có: nếu nhiễm khuẩn Có
BHDƯ đồng thời Có: nếu hen dị ứng Thường không có
TSGĐ dị ứng/ hen Thường có Thường không có
Đáp ứng với
thuốc GPQ
Có (Đặc trưng) Không,
hay 1 phần
Skoner D, Stillwagon P, Friedman R. Pediatric allergy and immunology.
In: Davis H, Zitelli B: Atlas of Pediatric Physical Diagnosis. London. Gower Press. 1987

31. PHÂN BIỆT HEN & VTPQ
HEN VTPQ
Tuổi khởi phát 2 năm đầu : 50%
5 năm đầu: 80%
< 24 tháng
Khò khè tái phát Có (đặc trưng) ≤ 2 lần: 70%
Khởi phát của
khò khè
Cấp tính nếu do dị ứng
hay gắng sức
Từ từ
VHHTđồng thời Có: nếu nhiễm khuẩn Có
BHDƯ đồng thời Có: nếu hen dị ứng Thường không có
TSGĐ dị ứng/ hen Thường có Thường không có
Skoner D, Stillwagon P, Friedman R. Pediatric allergy and immunology.
In: Davis H, Zitelli B: Atlas of Pediatric Physical Diagnosis. London. Gower Press. 1987

32. TCYTTG
 Cơn khò khè đầu tiên ở trẻ < 6 tháng
tuổi: hàng đầu là VTPQ.
 Cơn khò khè đầu tiên ở trẻ > 18
tháng tuổi: hàng đầu là hen.
W.H.O - A.R.I Program, 8/5/1990: Bronchodilators in treatment of ARI in young children

33.  Chẩn đoán hen ở trẻ < 36th chủ yếu là LS.
 Dựa trên: tiền sử, nghiên cứu sổ sức khỏe
& khám LS.
 Nhiều khả năng là hen khi:
Ho và khò khè tái phát ≥ 3 lần.
Các TC nổi bật về đêm.
Giữa các cơn: khám LS BT, không
ảnh hưởng phát triển thể chất.
03/2009

34.  Có cơ địa dị ứng bản thân và gia đình (chủ
yếu cha mẹ và/hoặc anh chị em) củng cố CĐ
hen.
 Không có cơ địa dị ứng bản thân và gia đình:
Không loại được hen.
Cần làm thêm XN loại trừ NN khác.
 Đáp ứng với điều trị thử hen (SABA và/hoặc
ICS) củng cố CĐ hen.
03/2009

35.  Cần nghĩ đến khò khè do nhiễm vi-rút hay
hen khởi phát sớm hơn là VTPQ nếu:
trẻ > 12 tháng tuổi và có:
 Khò khè dai dẵng mà không có ran nổ hay
 Tiền căn khò khè tái phát hay
 Tiền căn cá nhân hay gia đình có cơ địa dị
ứng.
NICE guideline. Bronchiolittis in children. Published:31 May 2015
nice.org.uk/guidance/ng9

36. LS cải thiện sau 2-3 tháng điều trị phòng
ngừa hen, và xấu đi khi ngưng thuốc

37. 22-8-2015

39. Các chẩn đoán phân biệt hen nhũ nhi

40. Các chẩn đoán phân biệt hen nhũ nhi

41. Các chẩn đoán phân biệt hen nhũ nhi

42. hohapnhitphcm@gmail.com