Quan tri san_xuat

GIỚI THIỆU VỀ QUẢN TRỊ SẢN XUẤT

1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM
1.1 Khái niệm về sản xuất
Theo quan niệm phổ biến trên thế giới thì sản xuất được hiểu là quá trình tạo
ra sản phẩm hoặc dịch vụ.
Ở nước ta lâu nay có một số người thường cho rằng chỉ có những doanh
nghiệp chế tạo, sản xuất các sản phẩm vật chất có hình thái cụ thể như xi măng,
tivi, máy giặt,... mới gọi là các đơn vị sản xuất. Những đơn vị khác không sản
xuất các sản phẩm vật chất đều xếp vào loại các đơn vị phi sản xuất. Ngày nay
trong nền kinh tế thị trường, quan niệm như vậy không còn phù hợp nữa.
Một hệ thống sản xuất sử dụng các yếu tố đầu vào là nguyên vật liệu thô, con
người, máy móc, nhà xưởng, kỹ thuật công nghệ, tiền mặt và các nguồn tài
nguyên khác để chuyển đổi nó thành sản phẩm hoặc dịch vụ. Sự chuyển đổi này
là hoạt động trọng tâm và phổ biến của hệ thống sản xuất. Mối quan tâm hàng
đầu của các nhà quản trị hệ thống sản xuất, là các hoạt động chuyển hóa của sản
xuất.

Đầu vào Chuyển hóa Đầu ra

- Nguyên vật liệu - Làm biến đổi - Sản phẩm hữu hình
- Máy móc thiết bị Sơ - Tăng thêm giá trị đồ - Sản phẩm vô hình
- Công nghệ 1.1:
- Nguồn nhân lực
- Vốn
- Thông tin

Quá trình sản xuất.
Như vậy, về thực chất sản xuất chính là quá trình chuyển hóa các yếu tố
đầu vào biến chúng thành các sản phẩm hoặc dịch vụ ở đầu ra. Ta có thể hình
dung quá trình này như trong sơ đồ 1.1. Sự khác biệt giữa quá trình sản xuất sản
phẩm hữu hình và sản phẩm vô hình (dịch vụ) được thể hiện như sau:

Sản xuất sản phẩm vô hình
Saûn xuaát saûn phaåm hữu hình
(dòch vụ)ï
1. Tạo ra sản phẩm vật chất 1. Không tạo ra sản phẩm vật chất
2. Có thể dự trữ (tồn kho) 2. Không dự trữ được
3. Ít tiếp xúc với khách hàng 3. Thường xuyên tiếp xúc với
trong quá trình sản xuất khách hàng.
4. Cần nhiều máy móc thiết bị 4. Cần nhiều nhân viên
5. Thông thường cần số vốn lớn 5. Thông thường cần số vốn ít hơn
6. Chất lượng sản phẩm dễ đánh 6. Chất lượng sản phẩm dịch vụ
giá khó đánh giá
7. Sản phẩm được phân phối 7. Việc phân phối dịch vụ có giới
không giới hạn địa lý. hạn về địa lý.

Theo nghĩa rộng, sản xuất bao hàm bất kỳ hoạt động nào nhằm thỏa mãn nhu
cầu của con người. Nó có thể phân thành: sản xuất bậc 1; sản xuất bậc 2 và sản
xuất bậc 3.
Sản xuất bậc 1 (sản xuất sơ chế): là hình thức sản xuất dựa vào khai
thác tài nguyên thiên nhiên hoặc là những hoạt động sử dụng các nguồn
tài nguyên có sẵn, còn ở dạng tự nhiên như khai thác quặng mỏ, khai
thác lâm sản, đánh bắt hải sản, trồng trọt,...
Sản xuất bậc 2 (công nghiệp chế biến): là hình thức sản xuất, chế tạo,
chế biến các loại nguyên liệu thô hay tài nguyên thiên nhiên biến thành
hàng hóa như gỗ chế biến thành bàn ghế, tủ giường…quặng mỏ biến
thành sắt thép. Sản xuất bậc 2 còn gồm cả việc chế tạo các bộ phận cấu
thành được dùng để lắp ráp thành sản phẩm tiêu dùng và sản phẩm công
nghiệp.
Sản xuất bậc 3 (công nghiệp dịch vụ): Cung cấp hệ thống các dịch vụ
nhằm thỏa mãn nhu cầu đa dạng của con người. Trong nền sản xuất bậc
3, dịch vụ được sản xuất ra nhiều hơn các hàng hóa hữu hình. Các nhà
sản xuất công nghiệp được cung cấp những điều kiện thuận lợi và dịch
vụ trong phạm vi rộng lớn. Các công ty vận tải chuyên chở sản phẩm
của các nhà sản xuất từ nhà máy đến các nhà bán lẻ. Các nhà bán buôn
và nhà bán lẻ cung cấp các dịch vụ đến người tiêu dùng cuối cùng.
Ngoài ra còn nhiều loại dịch vụ khác như: bốc dỡ hàng hóa, bưu điện,
viễn thông, ngân hàng, tài chính, bảo hiểm, y tế, giáo dục, nhà hàng,
khách sạn,...

1.2 Đặc điểm của sản xuất hiện đại
Quản trị sản xuất ngày càng được các nhà quản trị cấp cao quan tâm, coi đó
như là một vũ khí cạnh tranh sắc bén. Sự thành công chiến lược của doanh
nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào sự đánh giá, tạo dựng, phát triển các nguồn lực

từ chức năng sản xuất. Sản xuất hiện đại có những đặc điểm:
Sản xuất hiện đại yêu cầu phải có kế hoạch hợp lý khoa học, có đội ngũ
kỹ sư giỏi, công nhân được đào tạo tốt và thiết bị hiện đại.
Quan tâm ngày càng nhiều đến thương hiệu và chất lượng sản phẩm. Đây
là một tất yếu khách quan khi mà tiến bộ kỹ thuật ngày càng phát triển với mức độ
cao và yêu cầu của cuộc sống ngày càng nâng cao.
Càng nhận thức rõ con người là tài sản quí nhất của công ty. Yêu cầu ngày
càng cao của quá trình sản xuất, cùng với sự phát triển của máy móc thiết bị, vai
trò năng động của con người trở nên chiếm vị trí quyết định cho sự thành công
trong các hệ thống sản xuất.
Sản xuất hiện đại ngày càng quan tâm đến vấn đề kiểm soát chi phí. Việc
kiểm soát chi phí được quan tâm thường xuyên hơn trong từng chức năng, trong
mỗi giai đoạn quản lý.
Sản xuất hiện đại dựa trên nền tảng tập trung và chuyên môn hóa cao. Sự
phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật đã làm cho các công ty thấy rằng không
thể tham gia vào mọi lĩnh vực, mà cần phải tập trung vào lĩnh vực nào mình có thế
mạnh để giành vị thế cạnh tranh.
Sản xuất hiện đại cũng thừa nhận yêu cầu về tính mềm dẻo của hệ thống
sản xuất. Sản xuất hàng loạt, qui mô lớn đã từng chiếm ưu thế làm giảm chi phí
sản xuất. Nhưng khi nhu cầu ngày càng đa dạng, thay đổi càng nhanh thì những
đơn vị vừa và nhỏ, độc lập mềm dẻo có ưu thế nhất định.
Sự phát triển của cơ khí hoá trong sản xuất từ chỗ thay thế cho lao động
nặng nhọc, đến nay đã ứng dụng nhiều hệ thống sản xuất tự động điều khiển bằng
chương trình.
Ngày càng ứng dụng nhiều thành tựu của công nghệ tin học, máy tính trợ
giúp đắc lực cho các công việc quản lý hệ thống sản xuất.
Mô phỏng các mô hình toán học được sử dụng rộng rãi để hỗ trợ cho việc
ra quyết định sản xuất – kinh doanh.

1.3 Khái niệm về quản trị sản xuất
Quản trị sản xuất và tác nghiệp bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến
việc quản trị các yếu tố đầu vào, tổ chức, phối hợp các yếu tố đó nhằm chuyển
hóa chúng thành các sản phẩm vật chất hoặc dịch vụ với hiệu quả cao nhất.
Để tạo ra sản phẩm và dịch vụ các doanh nghiệp đều phải thực hiện 3 chức
năng cơ bản: Marketing, sản xuất và tài chính. Các nhà quản trị Marketing chịu
trách nhiệm tạo ra nhu cầu cho sản phẩm và dịch vụ của tổ chức. Các nhà quản
trị tài chính chịu trách nhiệm về việc đạt được mục tiêu tài chính của doanh
nghiệp. Các doanh nghiệp không thể thành công khi không thực hiện đồng bộ các
chức năng tài chính, Marketing và sản xuất. Không quản trị sản xuất tốt thì
không có sản phẩm hoặc dịch vụ tốt; không có Marketing thì sản phẩm hoặc dịch
vụ cung ứng không nhiều; không có quản trị tài chính thì các thất bại về tài chính
sẽ diễn ra. Mỗi chức năng hoạt động một cách độc lập để đạt được mục tiêu
riêng của mình đồng thời cũng phải làm việc cùng nhau để đạt được mục tiêu

chung cho tổ chức về lợi ích, sự tồn tại và tăng trưởng trong một điều kiện kinh
doanh năng động.
Do đó có thể nói rằng quản trị sản xuất và tác nghiệp có tầm quan trọng đặc
biệt trong hoạt động của doanh nghiệp. Nếu quản trị tốt, ứng dụng các phương
pháp quản trị khoa học thì sẽ tạo khả năng sinh lợi lớn cho doanh nghiệp.
Ngược lại nếu quản trị xấu sẽ làm cho doanh nghiệp thua lỗ, thậm chí có thể bị
phá sản.

2. CÁC BƯỚC PHÁT TRIỂN CỦA QUẢN TRỊ SẢN XUẤT
Khoa học về quản trị sản xuất và dịch vụ phát triển liên tục nhanh chóng cùng
với việc phát triển khoa học và công nghệ. Xét về mặt lịch sử, chúng ta có thể
chia thành 3 giai đoạn chính sau:

2.1 Cách mạng công nghiệp
Ở Anh vào những năm đầu thế kỷ XVIII, khoa học kỹ thuật phát triển mạnh
kéo theo sự bùng nổ cách mạng công nghiệp. Việc phát minh ra động cơ hơi
nước của Jame Watt vào năm1764, tạo điều kiện cho ra đời hàng loạt những máy
móc khác trong kỹ nghệ. Hệ quả tất yếu là sự thay thế rộng rãi lực lượng lao
động thủ công bằng máy móc có năng suất cao hơn, cùng với sự thiết lập hệ
thống nhà xưởng và các phát minh khác của thời đại. Tính sẵn có của máy hơi
nước và máy móc sản xuất tạo điều kiện cho việc tập hợp các công nhân vào nhà
máy. Sự tập trung này tạo ra một nhu cầu về việc sắp xếp họ lại một cách hợp lý
để sản xuất ra sản phẩm .
Tác phẩm của Adam Smith “Sự giàu có của quốc gia” viết năm 1776, chứng
minh cho sự cần thiết của phân công lao động, hay còn gọi là chuyên môn hóa
của lao động. Việc sản xuất sản phẩm được phân chia ra thành từng bộ phận nhỏ,
những nhiệm vụ chuyên biệt được phân công cho công nhân theo qui trình sản
xuất. Vì thế, các nhà máy vào cuối thời kỳ này không những chỉ chú ý đến việc
trang bị máy móc thiết bị cho sản xuất, mà còn ở cách thức hoạch định và quản lý
công việc sản xuất của công nhân.
Cách mạng công nghiệp lan truyền từ Anh sang Hoa Kỳ. Năm 1790 Eli
Whitney, nhà phát minh Hoa Kỳ, đã thiết kế mẫu súng trường sản xuất theo dây
chuyền đem lại hiệu quả rất lớn về thời gian và chi phí.
Năm 1800 những ngành công nghiệp khác phát triển lên cùng với sự phát triển
của động cơ xăng dầu và điện, nhu cầu về sản phẩm phục vụ cho chiến tranh đã
thúc đẩy sự thành lập nhiều nhà máy hơn nữa. Hệ thống sản xuất thủ công được
thay thế bởi hệ thống nhà xưởng với những máy móc hiện đại vào thời kỳ đó tạo
nên những thay đổi lớn đối với nhà máy nói riêng và cả ngành công nghiệp nói
chung.
Kỷ nguyên công nghiệp mới ở Hoa kỳ đã xuất hiện ngay khi bắt đầu thế kỷ 20,
đã tạo ra một giai đoạn mở rộng lớn lao về năng lực sản xuất. Sự chấm dứt việc
sử dụng lao động nô lệ, sự di chuyển của lực lượng lao động trong nông thôn vào

các thành thị và sự nhập cư đã cung cấp một lực lượng lao động lớn cho sự phát
triển nhanh chóng của trung tâm công nghiệp ở thành thị. Sự phát triển này dẫn
đến hình thức mới của ngành công nghiệp là giải quyết vấn đề vốn thông qua
việc thiết lập các công ty cổ phần. Từ đó, có thể nhà quản lý trở thành người làm
thuê cho xí nghiệp và được trả lương từ nhà tài chính, hay người làm chủ đầu tư.
2.2 Quản trị khoa học
Frederick W.Taylor được xem như là cha đẻ của phương pháp quản trị khoa
học. Ông nghiên cứu các vấn đề thuộc về nhà máy vào thời đại của ông một
cách khoa học, chú trọng đến tính hiệu quả với mong muốn đạt được kết
quả về việc tiết kiệm thời gian, năng lực và nguyên vật liệu.
Hệ thống hoạt động của Taylor như sau:
- Kỹ năng, sức lực và khả năng học tập được xác định cho từng công nhân để
họ có thể được ấn định vào các công việc mà họ thích hợp nhất.
- Các nghiên cứu về theo dõi ngưng làm việc được tiến hành nhằm đưa ra kết
quả chuẩn cho từng công nhân ở từng nhiệm vụ. Kết quả mong muốn đối với từng
công nhân sẽ được sử dụng cho việc hoạch định và lập thời gian biểu, so sánh với
phương pháp khác để thực thi nhiệm vụ.
- Các phiếu hướng dẫn, các kết quả thực hiện và đặc điểm riêng biệt của từng
nguyên vật liệu sẽ được sử dụng để phối hợp và tổ chức công việc, phương pháp
làm việc và tiến trình công việc cũng như kết quả lao động có thể được chuẩn hóa.
- Công việc giám sát được cải tiến thông qua việc lựa chọn và huấn luyện cẩn
thận.
Taylor thường xuyên chỉ ra rằng quản trị không quan tâm đến việc đổi mới
chức năng của nó. Ông tin rằng quản trị phải chấp nhận việc hoạch định, tổ chức,
quản lý và những phương pháp xác định trách nhiệm hơn là để những chức năng
quan trọng này cho chính công nhân.
Hệ thống trả thưởng khuyến khích được sử dụng để gia tăng hiệu quả và
làm giảm đi trách nhiệm truyền thống của những người quản lý là đôn đốc công
nhân.
Henry L.Gantt đã làm việc cùng với Taylor ở nhà máy Midvale, nói chung
ông có cùng quan điểm với Taylor, ngoại trừ việc chú ý đến người thực hiện công
việc hơn là bản thân công việc. Ông tỏ ra hiểu biết tâm lý công nhân hơn Taylor
và thừa nhận tầm quan trọng của tinh thần và lợi ích của phần thưởng tinh thần đối
với việc động viên công nhân.
Frank và Lillian Gilbreth, là nhà thầu thành đạt, người đã quan tâm đến
phương pháp làm việc khi mới bắt đầu làm thợ phụ. Sau này ông có nhiều cải tiến
trong phương pháp xây và các nghề khác của ngành xây dựng. Ông quan niệm
việc lập kế hoạch công tác và huấn luyện cho công nhân những phương pháp làm
việc đúng đắn không chỉ nâng cao năng suất, mà còn đảm bảo sức khỏe và an toàn
cho công nhân.
Sau chiến tranh thế giới II, các giáo trình về quản trị tác nghiệp đã được giới
thiệu trong các trường đại học, các tổ chức tư vấn và nghiên cứu tác nghiệp...mà

ngày nay chúng ta được biết như là kỹ thuật định lượng, qui hoạch tuyến tính,
PERT/CPM và các mô hình dự báo.
Nghiên cứu tác nghiệp tìm kiếm việc thay thế các quyết định phức tạp bằng
một phương pháp chỉ rõ những khả năng tối ưu thông qua việc phân tích.

2.3 Cách mạng dịch vụ
Một trong những sự phát triển khởi đầu trong thời đại của chúng ta là sự nở rộ
của dịch vụ trong nền kinh tế Hoa Kỳ. Việc thiết lập các tổ chức dịch vụ đã phát
triển nhanh chóng sau thế chiến thứ II và vẫn còn tiếp tục mở rộng cho đến nay.
Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị sản xuất và dịch vụ ngày nay:
- Chất lượng, dịch vụ khách hàng và các thách thức về chi phí.
- Sự phát triển nhanh chóng của các kỹ thuật sản xuất tiên tiến.
- Sự tăng trưởng liên tục của khu vực dịch vụ.
- Sự khan hiếm các tài nguyên trong sản xuất.
- Các trách nhiệm xã hội trong hoạt động sản xuất.
Các nhà quản trị cần nhận thấy tầm quan trọng của dịch vụ không chỉ trong
phạm vi quốc gia mà còn ở tầm quốc tế. Có như vậy, khả năng cạnh tranh sẽ tốt
hơn hiệu quả phục vụ khách hàng sẽ cao hơn và khi đó tổ chức sẽ có được những
lợi thế quan trọng so với các đối thủ cạnh tranh.

3. HƯỚNG NGHIÊN CỨU QUẢN TRỊ SẢN XUẤT

3.1 Sản xuất như là một hệ thống
Russel Ackoff nhà tiên phong trong lý thuyết hệ thống, mô tả hệ thống như
sau: Hệ thống là một tổng thể không thể chia nhỏ được mà không làm cho nó
mất đi những nét đặc trưng, và vì thế nó phải được nghiên cứu như là một tổng
thể.
Hệ thống sản xuất tiếp nhận đầu vào ở các hình thái như nguyên vật liệu,
nhân sự, tiền vốn, các thiết bị, các thông tin... Những yếu tố đầu vào này được
chuyển đổi hình thái trong hệ thống để tạo thành các sản phẩm hoặc dịch vụ theo
mong muốn, mà chúng ta gọi là kết quả sản xuất. Một phần của kết quả quản lý
bởi hệ thống quản lý để nhằm xác định xem nó có thể được chấp nhận hay không
về mặt số lượng, chi phí và chất lượng. Nếu kết quả là chấp nhận được, thì
không có sự thay đổi nào được yêu cầu trong hệ thống; nếu như kết quả không
chấp nhận được, các hoạt động điều chỉnh về mặt quản lý cần phải thực hiện. Mô
hình hệ thống sản xuất: (Sơ đồ 1-2)

Đầu vào Chuyển hóa Đầu ra

Yếu tố ngoại vi Yếu tố lý tính Đầu ra trực tiếp
- Pháp luật - Chế tạo - Sản phẩm
- Chính trị - Khai mỏ - Dịch vụ
- Kinh tế
- VH-XH
- Kỹ thuật Dịch vụ định vị Đầu ra gián tiếp
- Vận chuyển - Thuế
- Tiền lương
Yếu tố thị trường - Sự phát triển
- Sự cạnh tranh công nghệ
Dịch vụ trao đổi
- Thông tin sản - Sự tác động của:
- Bán sỉ
phẩm + môi trường
- Bán lẻ
- Nghiên cứu + công nhân
khách hàng + xã hội
Dịch vụ khác +…

Nguồn lực sơ cấp - Bảo hiểm
- Vốn - Tài chính
- Vật tư - Y tế
- Nhân sự - Giáo dục
- Tiện ích khác - …..

Bộ phận kiểm soát

Quan tri san xuat 8

DỰ BÁO NHU CẦU SẢN PHẨM
A. Khái niệm :
1. Khái niệm : Dự báo những vấn đề xãy ra trong tương lai dựa vào những số liệu hiện tại, xu hướng .
Đặc điểm chung của dự báo
- Khi tiến hành dự báo cần giả thiết: hệ thống các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của đại
lượng dự báo trong quá khứ sẽ tiếp tục cho ảnh hưởng trong tương lai.
- Không có một dự báo nào hoàn hảo 100%
- Dự báo dựa trên diện đối tượng khảo sát càng rộng, càng đa dạng thì càng có nhiều khả
năng cho kết quả chính xác hơn Ví dụ: Dự báo về giá xăng dầu trong thời gian tới
- Độ chính xác của dự báo tỉ lệ nghịch với khoảng thời gian dự báo.
- Dự báo ngắn hạn thường chính xác hơn dự báo trung và dài hạn.

2. Các loại dự báo :
a. Căn cứ vào thời gian :
Dự báo dài hạn : Có thời gian lớn hơn 3 năm
Dự báo trung hạn: Có thời gian từ 3 tháng đến 3 năm
Dự báo ngắn hạn: Có thời gian nhỏ hơn 3 tháng
b. Căn cứ vào nội dung:
Dự báo kinh tế :Thường là dự báo chung về tình hình phát triển kinh tế của một chủ thể
(DN, vùng, quốc gia, khu vực hay kinh tế thế giới), Do các cơ quan nghiên cứu, viện,
trường ĐH có uy tín thục hiện
Dự báo kỹ thuật công nghệ: Dự báo đề cập đến mức độ phát triển của khoa học công
nghệ trong tương lai. Loại dự báo này đặc biệt quan trọng với các ngành có hàm lượng
kỹ thuật cao như: năng lượng nguyên tử, vũ trụ, điện tử, nhiên liệu… Câu hỏi: theo bạn
công nghệ nào là công nghệ của tương lai?
Dự báo nhu cầu : Dự kiến, đánh giá nhu cầu trong tương lai của các sản phẩm, giúp
Dn xác định được chủng loại, số lượng sản phẩm cần sản xuất và hoạch định nguồn lực
cần thiết để đáp ứng
Dự báo dân số , thời tiết …..

B. Các phương pháp dự báo :
- Phương pháp định tính : Dự báo dựa trên ý kiến của chủ quan của các chủ thể được khảo sat
như: giới quản lý, bộ phận bán hàng, khách hàng hoặc của các chuyên gia
- Phương pháp định lượng : Dự báo dựa trên số liệu thống kê trong quá khứ với sự hỗ trợ của
các mô hình toán học.
1. CÁC PHƯƠNG PHÁP DỰ BÁO ĐỊNH TÍNH
a. Lấy ý kiến ban Lãnh đạo, người đi trước :
- Nội dung: Dự báo về nhu cầu SP được xây dựng dựa trên ý kiến dự báo của cán bộ
quản lý các phòng, ban chức năng của DN.
- Ưu điểm: Sử dụng tối đa trí tuệ và kinh nghiệm của cán bộ trực tiếp hoạt động trên
thương trường.
- Nhược điểm: Ảnh hưởng quan điểm của người có thế lực. Việc giới hạn trách nhiệm
dự báo trong một nhóm người dễ làm nảy sinh tư tưởng ỉ lại, trì trệ.
b. Lấy ý kiến nhà phân phối, bộ phận bán hàng
- Nội dung: Nhân viên bán hàng sẽ đưa ra dự tính về số lượng hàng bán trong tương lai
ở lĩnh vực mình phụ trách. Nhà quản lý có nhiệm vụ thẩm định, phân tích, tổng hợp để
đưa ra một dự báo chung chính thức của DN.
- Ưu điểm: Phát huy được ưu thế của nhân viên bán hàng.
- Nhược điểm: Nhân viên bán hàng thường hay nhầm lẫn trong xác định: nhu cầu tự
nhiên (need) – nhu cầu (requirement) – nhu cầu có khả năng thanh toán (demand) . Kết
quả phụ thuộc vào đánh giá chủ quan của người bán hàng.
c. Lấy ý kiến người tiêu dùng, khách hàng
- Nội dung: Điều tra ý kiến khách hàng để đưa ra dự báo về nhu cầu sản phẩm. Cách
làm: phiếu điều tra, phỏng vấn…
- Ưu điểm:Hiểu rõ thêm yêu cầu của khách hàng để hoàn thiện sản phẩm.

Quan tri san xuat 9
- Nhược điểm:Chất lượng dự báo phụ thuộc nhiều vào trình độ chuyên nghiệp của người
điều tra;Hiệu ứng đám đông.

d. Dựa vào ý kiến các chuyên gia trong ngành (Phương pháp Delphi)
Nội dung Dự báo được xây dựng trên ý kiến của các chuyên gia trong hoặc ngoài
doanh nghiệp.
Thành phần tham gia thực hiện:
* Những người ra quyết định;
* Các chuyên gia để xin ý kiến;
* Các nhân viên điều phối.
Các bước thực hiện:
1. Thành lập ban ra quyết định và nhóm điều phối viên
2. Xác định mục đích, nhiệm vụ, phạm vi và thời gian dự báo
3. Chọn chuyên gia để xin ý kiến
4. Xây dựng bản câu hỏi điều tra, gửi chuyên gia (lần 1)
5. Nhận, phân tích, tổng hợp câu trả lời
6. Viết lại bản câu hỏi cho phù hợp hơn, gửi chuyên gia (lần 2)
7. Tiếp tục nhận - tổng hợp – phân tích – làm mới -gửi
8. Thực hiện các bước 6-7 và chỉ dừng lại khi kết quả dự báo thoả mãn yêu cầu và
mục đích để ra.
Ưu điểm:
- Khách quan hơn, tránh được mối quan hệ trực tiếp giữa các cá nhân
- Đặc biệt hiệu quả trong lĩnh vực dự báo công nghệ. (Vì sao?)
Nhược điểm:
- Đòi hỏi trình độ tổng hợp rất cao
- Nội dung các câu hỏi có thể được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau -> nội dung trả
lời không tập trung
- Thành phần các chuyên gia dễ thay đổi vì thời gian tiến hành thường không dưới 1
năm
- Việc ẩn danh người trả lời có thể làm giảm độ tin cậy và trách nhiệm của người đưa
ra ý kiến.
Phương pháp Delphil lần đầu tiên được tập đoàn Rand (Mỹ) ứng dựng năm 1948 khi họ
muốn dự báo về khả năng Mỹ bị tấn công bằng vũ khí hạt nhân.

2. CÁC PHƯƠNG PHÁP DỰ BÁO ĐỊNH LƯỢNG
Dựa trên các số liệu thống kê trong quá khứ với sự hỗ trợ của các mô hình toán học để tiến
hành dự báo.
Hai mô hình toán thông dụng nhất thường dùng trong dự báo là: dự báo theo chuỗi thời gian
và hàm nhân quả.

I. Phương pháp bình quân di động:
1. Bình quân di động giản đơn : Dự báo nhu cầu của kỳ tiếp theo dựa trên kết quả trung bình
của các kỳ trước đó.
n

∑ Ai
F n +1 = i=1
n
Trong đó:
- Fn+1 là nhu cầu dự báo cho giai đoạn n+1;
- Ai là nhu cầu thực tế của giai đoạn i;
- n Số giai đoạn có nhu cầu thực tế dùng để quan sát
• Ưu điểm:
- Chính xác hơn phương pháp giản đơn
- Phù hợp với những dòng yêu cầu đều có xu hướng ổn định.
• Nhược điểm:
- Phải lưu trữ một số lượng dữ liệu khá lớn.

Quan tri san xuat 10

2. Bình quân di động có trọng số :
Nội dung: Là phương pháp trung bình động có tính đến ảnh hưởng của từng giai đoạn khác
nhau đến nhu cầu thông qua sử dụng trọng số.
n

Nhu cầu
=
∑
i=1
[Trọng số thời kỳ n X nhu cầu thời kỳ n]
dự báo
∑ Các trọng số

Ưu điểm: Cho kết quả sát với thực tế hơn so với pp tbd giản đơn vì có sử dụng hệ số
Nhược điểm
Dự báo không bắt kịp xu hướng thay đổi của nhu cầu;
Đòi hỏi ghi chép số liệu chính xác và đủ lớn.

II. Phương pháp san bằng số mũ:
1. Nội dung: Nhằm khắc phục nhược điểm của phương pháp trước, pp san bằng mũ cho rằng dự
báo mới bằng dự báo của giai đoạn trước đó cộng với tỉ lệ chênh lệch giữa nhu cầu thực và dự
báo của giai đoạn đó qua, có điều chỉnh cho phù hợp.
2. Công thức:
Ft = Ft-1 + á( A(t-1) - F(t-1) ) với F là dự báo
A là thực hiện
á là hệ số san bằng
3. Lựa chọn hệ số á
Chỉ số α thể hiện độ nhảy cảm của sai số dự báo, nên phụ thuộc nhiều vào loại hình sản
phẩm và kinh nghiệm của người khảo sát; 0≤ α ≤1
MAD : độ lệch tuyệt đối bình quân ( càng nhỏ càng tốt)
n

∑ Ai − Fi
MAD = i =1
n : số giai đọan khảo sát
n
Với mỗi α : MAD min á có tính chính xác nhất

III. Phương pháp dự báo theo đường khuynh hướng:
Phương trình đường khuynh hướng : y = ax +b
với x : số thứ tự thời gian ; số giai đoạn khảo sát
y : số thực tế trong quá khứ và số dự báo trong tương lai
Hệ số a,b tính theo công thức:

a =
∑ xy − n x y b = y − ax
∑ x − n(x )
2 2

IV. Dự báo theo đường khuynh hướng có chỉ số thời vụ :
Có 2 trường hợp :
1. Không ấn định chỉ tiêu :
Bước 1 : Dự báo theo đường khuynh hướng (yi)
Bước 2 : Xác định chỉ số thời vụ theo từng thời kỳ (Is)
Bước 3 : y i = y i × Isi ( y i : dự báo theo đường khuynh hướng có chỉ số thời vụ)

2. Có ấn định chỉ tiêu :
Bước 1 : Xác định dự báo bình quân từng thời kỳ( y )

Bước 2 : Xác định chỉ số thời vụ theo từng thời kỳ (Is)
Bước 3 : y i = y × Isi

QUẢN TRỊ TỒN KHO
I. Khái niệm , chức năng , chi phí tồn kho:
1. Khái niệm : Quản trị tồn kho là quản trị quá trình bảo đảm mức tồn kho tối ưu về nguồn lực đáp
ứng kịp thời nhu cầu sản xuất, thỏa mãn yêu cầu của khách hàng và giảm tối đa chi phí tồn kho cho
DN.
2. Chức năng của quản trị tồn kho
Đáp ứng đầy đủ, chính xác các yêu cầu sản xuất về nguyên vật liệu.
Bảo đảm nguồn tồn kho để quá trình sản xuất diễn ra liên tục, hiệu quả thông qua việc tạo nguồn
tồn kho tối ưu (bufer).
Ngăn ngừa khả năng cạn kiệt nguồn lực SX vì các lý do bất khả kháng.
Ngăn ngừa những biến động bất thường lên giá thành sản phẩm (tích trữ, đề phòng trượt giá).
Giảm tối đa chi phí sản xuất thông qua việc tối ưu hóa chi phí tồn kho.
3. Chi phí tồn kho : 4 nhóm chi phí cõ bản
a. Chi phí mua hàng ( Cmh ) :Là chi phí để mua một lượng hàng mới.Tuy nhiên chi phí này
không liên quan nhiều đến các mô hình tồn kho.
Cmh = Số lượng x đơn giá
b. Chi phí đặt hàng ( Cdh )(ordering cost) :Là chi phí để thực hiện đơn hàng, là (số tiền thanh
toán cho đặt hàng trong 1 năm)
D
C dh = S ×
Q
Trong đó : S : Chi phí cho 1 lần đặt hàng
D : Nhu cầu vật tư trong 1 năm
Q : Số lượng cho 1 lần đặt hàng
Chi phí lập, gửi, nhận đơn đặt hàng;
Chi phí nhận hàng: vận chuyển, bốc dở…;
Chi phí giao nhận, kiểm tra chất lượng hàng hóa;
Chi phí thanh quyết toán lô hàng;
Những chi phí này thường được tính chung theo từng lô hàng.
Tỉ lệ thuận với số lần đặt và nhận hàng, tỉ lệ nghịch với số lượng SP trong một đơn hàng.
c. Chi phí tồn trữ ( Ctt ) : Là chi phí liên quan đến việc giữ và bảo quản hàng hóa trong kho trong
một khoảng thời gian xác định.

Q
Ctt = H × H : Chi phí tồn trữ chi 1 đơn vị sản phẩm trong 1 năm
2
Chi phí thuê kho, bãi;
Chi phí dịch vụ lưu kho, CP bảo quản hàng hóa;
Chi phí phát sinh trong quá trình bảo quản;
Chi phí liên quan đến hàng hóa: bảo hiểm, thuế, khấu hao;
Chi phí cơ hội do vốn đọng trong hàng tồn kho.
Chi phí này tỉ lệ thuận với số lượng hàng hóa tồn kho.

D Q
Tổng chi phí tồn kho TC = Cdh + Ctt
TC = S +H
Q 2


Vấn đề: để giảm chi phí tồn trữ thì nên đặt hàng nhiều lần với số lượng ít, nhưng làm như thế
lại làm tăng chi phí đặt hàng.

d. Chi phí tồn kho
Chi phí phát sinh do không đủ nguồn hàng tồn kho
Là chi phí xuất hiện trong trường hợp cầu vượt cung (mất khách hàng vì không đáp ứng
kịp, đủ nhu cầu).
Chi phí loại này khó đánh giá và mang tính chủ quan.

4. Hệ thống quản trị tồn kho :
a. Phải trả lời hai câu hỏi chính
Đặt hàng khi nào?
Số lượng bao nhiêu?
b. Có hai hệ thống quản trị tồn kho cơ bản:
Tái tạo tồn kho định kỳ theo thời gian, với số lýợng khác nhau – mô hình P;
Tái tạo tồn kho theo số lýợng không phụ thuộc vào thời gian – mô hình Q.
Q

Q1 Q2 Q3 Q1 Q2 Q3

Q0

t1 t2 t3 t1 t2 t3

t1=t2=t3; Q1≠Q2≠Q3 Q1=Q2=Q3; t1≠t2≠t3

Mô hình P Mô hình Q
5. Hiệu quả hoạt động của hệ thống quản trị tồn kho : Để quản trị tồn kho hiệu quả DN cần
quan tâm hơn:
Dự báo nhu cầu;
Kiểm soát thời gian thực hiện đơn hàng;
Kiểm soát, tối ưu hóa chi phí tồn kho, chú trọng chi phí đặt hàng và chi phí lưu kho.
Đối với DNNVV áp dụng hình thức kiểm tra định kỳ, tái tạo tồn kho theo thời gian;
Áp dụng hình thức quản trị tồn kho đơn gian: thùng hai ngăn.
Sử dụng mã số, mã vạch để quản trị tồn kho.
Tìm hiểu thực tế quản trị tồn kho ở DN.

II. Các mô hình tồn kho :
1. Mô hình lượng đặt hàng kinh tế tối ưu ( Economic Order Quality model – EOQ )Là mô
hình tái tạo tồn kho theo số lượng – cho phép xác định số lượng tồn kho tối ưu với chi phí thấp nhất
có thể mà vẫn đảm bảo DN hoạt động hiệu quả.
a. Giả thiết của mô hình:
Nhu cầu biết trước và không đổi;
Nhu cầu phân bổ đều trong;
Thời gian thực hiện đơn hàng biết trước và không đổi;
Đơn hàng của các lần đặt hàng đều như nhau;
Chỉ tính hai loại chi phí cõ bản: CPđặt hàng và chi phí tồn trữ;
Tính toán chỉ với 1 loại hàng hóa.

b. Mô hình tổng quát :

Tốc độ xuất
Q hàng

Qmax

Điểm đặt hàng

Qmin
t0 t1 t2
Thời
điểm
nhận
hàng

Tìm giá trị Q* tối ưu cho 1 lần đặt hàng để chi phí tồn kho là bé nhất?

Tức tìm Q* để CDT = Cdh +Ctt -> min
Ta có: TC = Cdh + Ctt
TC = Sx D/Q + HxQ/2
TC min khi Cdh = Ctt hay HxQ/2 = SxD/Q

TC

TC

Ctt

Cdh

Q* Q

2 SD
Q* =
H

D Q* D Q*
TCmin =S * +H = 2S * = 2 H = HQ*
Khi đó :
Q 2 Q 2

Số lần đặt hàng trong năm :


D
N = (lần)
Q*
N luôn luôn làm tròn số lên

Khoảng cách giữa 2 lần đặt hàng:

Số ngày làm việc trong năm
T=
N

Thời điểm đặt hàng (ROP -reorder point):
ROP =d x L

Mức nhu cầu cao
nhất có thể

Mức nhu cầu dự
tí h
ROP

Mức dự trữ
dự phòng (an toàn)

Đặt hàng Nhận hàng Thời gian

Trong đó:
• d – nhu cầu trong một đơn vị thời gian ( vd: 1 ngày ..)
D
d=
Số ngày làm việc trong năm
• L – thời gian thực hiện đơn hàng dự trữ (từ lúc đặt hàng đến lúc nhận được hàng)

Ví dụ : Doanh nghiệp A trong năm tới sẽ bán được khoảng 9600 sp. Chi phí lưu kho cho 1đvsp loại
này/1năm là $16, chi phí một lần đặt hàng dự tính là $75. DN làm việc 288ngày /năm.Thời gian đặt hàng
là 5 ngày
1. Tính số lượng đặt hàng tối ưu Q*.
2. DN cần đặt hàng bao nhiều lần trong 1 năm?
3. Khoảng thời gian giữa 2 lần đặt hàng là bao nhiêu?
4. Thời điểm đặt hàng ?
Giải

D = 9600sp 1) Số lượng đặt hàng tối ưu:

H = $16
2 DS 2 × 9600 × 75
S = $75 Q* = = 300 sp
L = 10 ngày H 16
Số ngày làm việc trong năm : 2) Số lần đặt hàng :
288 D 9600
N = = = 32 lần
Q * 300
3) Chu kỳ đặt hàng :
288 288
T = = = 9 ngày
N 32
4) Thời điểm đặt hàng :
D
ROP = d x L = ×L
288
9600
= × 10 = 334 sp
288

2. Mô hình cung ứng theo nhu cầu sản xuất (Production Order Quality model – POQ )
Mô hình lượng đặt hàng theo sản xuất được áp dụng trong trường hợp lượng hàng được đưa
đến một cách liên tục, hàng được tích luỹ dần cho đến khi lượng đặt hàng được tập kết hết. Mô hình
này cũng được áp dụng trong trường hợp doanh nghiệp vừa sản xuất vừa bán hoặc doanh nghiệp tự
sản xuất lấy vật tư để dùng. Trong những trường hợp này cần phải quan tâm đến mức sản xuất hàng
ngày của nhà sản xuất hoặc mức cung ứng của nhà cung ứng.
Trong mô hình POQ, các tác giả thiết kế về cơ bản giống như mô hình EOQ, điểm khác biệt
duy nhất là hàng được đưa đến nhiều chuyến.. Bằng phương pháp giống như EOQ có thể tính được
lượng đặt hàng tối ưu Q*.
Nếu ta gọi:
p – Mức độ sản xuất (Mức cung ứng hàng ngày)
d – Nhu cầu sử dụng hàng ngày

2 SD
Q* =
⎛ d⎞
H ⎜1 − ⎟
⎜
⎝ p⎟
⎠

D Q* ⎛ d ⎞
TCmin = S * + H ⎜1 − ⎟
Khi đó :
Q 2 ⎜ p⎟
⎝ ⎠

Ví dụ : Bài tập 11 :
Một doanh nghiệp sX hàng may mặc có nhu cầu cả năm 2000 tấn vải. Chi phí đặt hàng cho mỗi
đơn hàng là 100.000 đ. Chi phí tồn trữ hàng là 10.000 đ/tấn/năm .
Hãy xác định :
1. Theo mô hình POQ, tính sản lượng đặt hàng tối ưu
2. Tổng chi phí tồn kho tối thiểu
3. Số lần đặt hàng tối ưu trong năm
4. Số ngày cách quãng giữa 2 lần cung ứng.
Biết rằng mức sản xuất bình quân 1ngày đêm là 10 tấn và DN hoạt động 250 ngày/năm

Giải

D = 2000 tấn 1) Số lượng đặt hàng tối ưu:

H = 10.000 đ/tấn/năm
2 DS 2 × 2000 × 100.000
S = 100.000 đ/ đơn hàng Q* = = = 447,21 tấn
P = 10 tấn/ ngày d 8
H (1 − ) 10.000(1 − )
Số ngày làm việc trong p 10
năm : 250
2) Tổng chi phí tồn kho tối thiểu :
D 2000
d= = = 8 tấn/ D Q* ⎛ d ⎞ = 2000 447,21⎛ 8 ⎞
250 250 TCmin = S * + H ⎜1 − ⎟ 100.000 + 10.000 ⎜1 − ⎟
Q 2 ⎜ p⎟
⎝ ⎠ 447,21 2 ⎝ 10 ⎠
ngày
= 894,428 đ
3) Số lần đặt hàng :
D 2000
N = *
= = 5 lần
Q 447,21
4) Số ngày cách quảng giữa 2 lần cung ứng :
250
T = = 50 ngày
5

3. Mô hình lượng đặt hàng để lại (Back Order Quality model – BOQ )
Trong hai mô hình dự trữ trên, chúng ta không chấp nhận có dự trữ thiếu hụt trong toàn bộ
quá trình dự trữ. Trong thực tế có nhiều trường hợp, trong đó doanh nghiệp có ý định trước về sự
thiếu hụt vì nếu duy trì thêm một đơn vị dự trữ thì chi phí thiệt hại còn lớn hơn giá trị thu được. Cách
tốt nhất trong trường hợp này là doanh nghiệp không nên dự trữ thêm hàng theo quan điểm hiệu
quả.
Mô hình BOQ được xây dựng trên cơ sở giả định rằng doanh nghiệp chủ định dự trữ thiếu
hụt và xác định được chi phí thiếu hụt do việc để lại một đơn vị dự trữ tại nơi cung ứng hàng năm. Ngoài ra,
chúng ta còn giả định rằng doanh thu không bị suy giảm vì sự dự trữ thiếu hụt này. Như vậy, mô hình này
giống với các mô hình trước đây, duy chỉ thêm một yếu tố bổ sung là chi phí cho một đơn vị hàng để lại nơi
cung ứng hàng năm.
Nếu gọi:
B – Chi phí tồn trữ cho một đơn vị sản phẩm đối với hàng dự trữ (để lại nơi cung ứng) hàng năm;
Q1* _ Lượng đặt hàng để sử dụng
*
Q2 _ Lượng đặt hàng để dự trữ
Ta có :
Q* = Q1* + Q2
*

2 SD H + B
Q* = ×
H B
B
Q1* = Q * ×
H +B
Thông thường : Q1* > Q2
*
và B > H

Ví dụ : Bài tập 15
Một DN kinh doanh gạo nhu cầu cả năm là 1000 tấn . Chi phí cho mỗi đơn đặt hàng là 100.000 đ.
Chi phí tồn trử cho mỗi tấn hàng trong năm là 5000đ . Chi phí cho 1 tấn hàng để lại nơi cung ứng là
50.000 đ. Theo mô hình BOQ , lượng đặt hàng kinh tế là bao nhiêu ? Sản lượng để lại nơi cung ứng
là bao nhiêu ?
Giải

D = 1000 tấn 1) Sản lượng đơn hàng tối ưu:
H = 5.000 đ/tấn/năm
2 DS H + B 2 × 1000 × 100.000 55.000
B = 50.000 đ/tấn/năm Q* = × = ×
S = 100.000 đ/ đơn hàng H B 5.000 50.000
= 209,76 tấn
*
2) Sản lượng để lại nơi cung ứng Q2
Q* = Q1* + Q2 ⇒ Q2 = Q* − Q1* Mà
* *

B
Q1* = Q * ×
H +B
50.000
Q1* = 209,76 × = 190,69
55.000
*
Q2 = 209,76 – 190,69 = 19,07 tấn
để lại sau mỗi chu kỳ cung ứng

4. Mô hình khấu trừ theo số lượng
Để khuyến khích tiêu dùng nhiều DN áp dụng chính sách giảm giá theo số lượng mua hàng.Nhiệm
vụ của người mua là phải xác định được số lượng đặt hàng tối ưu để vừa thừa hưởng lợi ích do giảm giá
mà không làm tăng tổng giá trị chi phí dự trữ.
Tổng chi phí dự trữ trong trường hợp này được tính như sau: TC = Cmh + Cđh + Ctt
Cần xác định Q0 để CDT = min? Ứng dụng mô hình EOQ để giải :
2 SD
Bước 1 : Tính Q i* =
IPi
Với I là tỷ lệ chi phí tồn trữ 1 đvsp/ đơn giá 1đvsp Pi là đơn giá đã chiết khấu thư I
tức Hi = Pi x I
Bước 2: Điều chỉnh Qi*
*
Nếu Qi nằm trong mức khấu trừ Giữ nguyên
*
Nếu Q nằm cao hơn mức khấu trừ
i Loại bỏ
*
Nếu Q nằm dưới mức khấu trừ
i Điều chỉnh lên bằng mức thấp nhất
của mức khấu trừ tương ứng.
DS Qi* × I × Pi
Bước 3 : Tính Tci TC i = + + DPi
Qi* 2
Chọn TC min Kết luận : lượng đặt hàng tối ưu ở mức chi phí tương ứng TC min
Ví dụ : bài tập 20 (đơn vị : ngàn đồng )
D = 1.000 Tấn Mức khấu trừ Tỷ lệ khấu trừ % Đơn giá (đ/tấn)
S = 100đ/đơn 001 – 150 0 50
I = 10 %/ năm 151 – 200 10 45
201 – 250 15 42
251 – 300 20 40
> = 301 30 35
Bước 1 :
2 SD 2 × 100 × 1.000 2 SD 2 × 100 × 1.000
Q1* = = *
= 200 Tấn Q2 = = = 211 Tấn
I × P1 0,1 × 50 I × P2 0,1 × 45
2 SD 2 × 100 × 1.000 2 SD 2 × 100 × 1.000
*
Q3 = = *
= 217 Tấn Q4 = = = 224 Tấn
I × P3 0,1 × 42 I × P4 0,1 × 40


2 SD 2 × 100 × 1.000
*
Q5 = = = 239 Tấn
I × P5 0,1 × 35
Bước 2: Điều chỉnh Q*
Q1* = 200 tấn lớn hơn mức khấu trừ(150) Q1* => bỏ
* *
Q2 = 211 tấn lớn hơn mức khấu trừ (200) Q2 => bỏ
* *
Q3 = 217 tấn nằm trong mức khấu trừ ( 201 250) Q3 = 217 tấn
* *
Q4 = 224 tấn nằm dưới mức khấu trừ (251 300) điều chỉnh Q4 = 251 tấn
* *
Q5 = 239 tấn nằm dưới mức khấu trừ (301 trở lên) điều chỉnh Q5 = 301 tấn
DS Q i* × I × Pi
Bước 3 :Tổng chi phí với mỗi Qi* được chọn TC i = + + DPi
Q i* 2
Mức khấu Giá đ vị CP mua Chi phí đặt Chi phí tồn Tổng chi phí
Q*
trừ P hàng Cmh hàng Cdh trữ Ctt TC
201 - 250 42.5 217 42500 461 461 43422
251 - 300 40 251 40000 398 502 40900
> = 301 35 301 35000 332 527 35859
Vậy chọn Q* = 301 tấn

HOẠCH ĐỊNH CÔNG SUẤT
Khái quát chung
1. Công suất là gì?
Khả năng sản xuất tối đa của một đối tượng sản xuất.
Đối với DN đó là khối lượng sản phẩm mà DN có thể sản xuất được trong một đơn vị thời gian.
2. Phân loại công suất
Công suất thiết kế : Công suất tối đa theo thiết kế
Công suất hiệu qủa Công suất tối đa trong điều kiện làm việc cụ thể.
Công suất thực tế : Công suất thực tế đạt được.
3. Đánh giá công suất:
Mức hiệu quả = Công suất thực tế/Công suất hiệu quả
Mức độ sử dụng = Công suất thực tế/công suất thiết kế
4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công suất
Yếu tố bên ngoài : Thị trường, chính sách, pháp luật, tiêu chuẩn, môi trường
Yếu tố bên trong : Con người - Công nghệ - Sản phẩm - Năng lực sản xuất và trình độ quản lý.
Các quyết định về hoạch định năng lực sản xuất có thể được phân tích bằng nhiều phương pháp
khác nhau như: phân tích điểm hòa vốn, thường được sử dụng để so sánh hàm số chi phí của 2 hay nhiều
phương tiện sản xuất khác nhau, sơ đồ hình cây (cây quyết định) cũng rất hữu hiệu trong phân tích các
quyết định về hoạch định năng lực sản xuất.
I. Lý thuyết cây quản trị :
Bước 1: Vẽ cây quản trị
Bước 2: Tính giá trị mong đợi EMV
EMVi = ∑ (Tiền tệ thanh toán)i X (Xác suất)i
Bước 3: Chọn phương án có EMV Max

Ví dụ: Bài 1 ( Đơn vị : ngàn USD)
Phương án công suất E1 : Thị trường tốt E2 : Thị trường xấu
S1: XDNM lớn 25.000 T/năm 100 - 90
S2: XDNM vừa 10.000 T/năm 60 - 10
S3: XDNM nhỏ 5.000 T/năm 40 - 5

S4: Không làm gì 0 0
Xác xuất 0,4 0,6
Vẽ cây quyết định :
E1 (0,4) 100

E2 (0,6) - 90

E1 (0,4) 60

E2 (0,6) -- - 10

E1 (0,4) 40

E2 (0,6) - 5

Tính giá trị tiền tệ mong đợi EMV :
EMV1 = (100 x 0,4) + (-90 x 0,6) = - 14
EMV2 = (60 x 0,4) + (-10 x 0,6) = 18
EMV3 = (40 x 0,4) + (- 5 x 0,6) = 13
Max EMV = EMV2 = 18
Công ty nên chọn phương án S2 – Xây dựng nhà máy có quy mô công suất vừa (10.000
T/năm) . Như vậy thì lợi nhuận mong đợi trong 1 năm của công ty là 18.000 USD
II. Phân tích điểm hoà vốn :
Công suất tối thiểu là công suất tương ứng với điểm hoà vốn .( Không thể chọn công suất thấp hơn
công suất hoà vốn vì như vậy sẽ lỗ.
Gọi P : Giá bán 1 đơn vị sản phẩm
TR Tổng doanh thu
x Lượng sản phẩm sản xuất
F Tổng biến phí
VC Tổng định phí
V Biến phí1 tính cho 1 đơn vị SP
Tại điểm hoà vốn thì tổng doanh thu bằng tổng chi phí (TR = FC + VC)
F
Do đó ta có : Px = F + Vx hay Sản lượng hoà vốn BEP(x) =
P −V
F
Điểm hoà vốn bằng đvtt BEP(đ) =
V
1−
P
(Px)
Chi phí (F + Vx)
Vùng lãi

BEP

(V)

(F)

Vùng lỗ

0 Công suất

Ví dụ : Bài 6 : (đơn vị : ngàn đồng)

F = 100.000 1) Điểm hoà vốn bằng đồng :
V = 15 + 7,5 =22,5 F 100.000
P = 40 BEP(đ) = = = 228571,4
V 22,5
1− 1−
P 40
2) Điểm hoà vốn bằng sản lượng
F
BEP(x) = = 5714 chiếc
P −V

HOẠCH ĐỊNH LỊCH TRÌNH SẢN XUẤT
Trong quá trình sản xuất hoặc thực hiện các dịch vụ, chúng ta cần tiến hành nhiều công việc khác
nhau. Điều này đòi hỏi sự điều hành, sắp xếp sao cho khoa học, hợp lý, chặt chẽ vào những lúc cao điểm và
ngay cả những lúc rảnh rỗi.
Điều độ sản xuất nhằm mục tiêu đảm bảo các công việc được thực hiện với hiệu quả cao nhất, cụ
thể là thời gian thực hiện nhanh nhất, ít tốn kém nhất, mang lại lợi nhuận cao nhất đồng thời giữ được mức
độ phục vụ khách hàng tốt nhất.
Chúng ta sẽ khảo sát dưới đây các nội dung liên quan đến việc sắp xếp thứ tự tối ưu trong sản xuất,
dịch vụ và phương pháp phân công công việc đối với hệ thống săn xuất theo quá trình.Hệ thống sản xuất
theo quá trình là một hình thức tổ chức theo chức năng với các bộ phận sản xuất hoặc trung tâm sản xuất
trên cơ sở các loại thiêt bị hoặc tác nghiệp chuyên biệt.
Ví dụ: Khoan, rèn, tiện hay lắp ráp. Dòng sản phẩm qua các bộ phận theo lô phụ thuộc vào các đơn
hàng riêng lẻ (có thể các đơn hàng để lưu kho hay các đơn hàng do khách hàng đặt). Việc hoạch định và
kiểm soát hoạt động của hệ thống này bao gồm các công việc sau:
• Xác định thứ tự ưu tiên cho từng đơn hàng và đo lường tầm quan trọng của nó nhằm sắp xếp thứ tự
các đơn hàng cần sản xuất ở từng máy, từng bộ phận sản xuất.
• Lập danh sách các công việc cần giải quyết ở từng máy, từng bộ phận sản xuất, giúp cho các bộ
phận giám sát biết được đơn hàng được thực hiện ở đâu, khi nào, ưu tiên ra sao và lúc nào cần
hoàn thành.
• Kiểm soát đầu vào, ra ở tất cả các bộ phận sản xuất, điều này có nghĩa là phát triển thông tin về
cách thức công việc lưu chuyển giữa các bộ phận sản xuất.
• Đo lường hiệu quả, mức độ sử dụng máy móc ở từng bộ phận sản xuất và sức sản xuất của các
công nhân.

1. Trường hợp chỉ có một máy hoặc một dây chuyền sản xuất:
Ngay sau khi máy móc hoặc dây chuyền sản xuất đã đựơc chuẩn bị xong sẵn sàng vận
hành thì vấn đề đặt ra là nên làm công việc nào trước, công việc nào sau?

Có nhiều nguyên tắc để sắp xếp thứ tự công việc:
- Công việc đặt hàng trước làm trước FCFS : Bảo đảm tính công bằng khách hàng , tuy nhiên
chưa ưu tiên khách hàng lớn, khách hàng chiến lược , thân thích
- Công việc có thời hạn giao hàng trước làm trước EDD : Có ưu điểm là mức trễ trung bình
tính cho mỗi công việc thấp nhất, khách hàng tương đối chấp nhận. Thường được sử dụng.
- Công việc có thời gian thực hiện ngắn nhất làm trước SPT: Có ưu điểm thời gian chờ đợi ít
hơn, khách hàng ít phiền hà tuy nhiên nhược điểm là chưa công bằng và không tập trung
vào khách hàng lớn
- Công việc có thời gian dài nhất làm trước LPT: Ít có hiệu quả vì thời gian hoàn tất trung bình
thường lớn, thời gian trễ trung bình cho mỗi công việc rất lớn . Có ưu điểm giữ chân khách
hàng lớn.
Trong kinh doanh nên chọn phương pháp LPT vì khách hàng lớn sẽ là mối
làm ăn lâu dài mang lợi nhuận cho doanh nghiệp
Trong sản xuất nên chọn phương pháp EDD hay SPT
- Một số nguyên tắc khác: Khách hàng quan trọng nhất; công việc có lợi nhuận cao nhất.Để
đi đến quyết định là nguyên tắc nào thích hợp cho một nhóm các công việc chờ thực hiện,
người ta thường sử dụng các chỉ tiêu sau đây:

Bài 1: Công ty X có các công việc có các thông số sản xuất, kinh doanh như sau
Thời gian SX Thời điểm phải hoàn
Công việc
( ngày ) thành yêu cầu ( ngày thứ )
A 6 8
B 2 6
C 8 18
D 3 15
E 9 23
Cộng 28
Hãy tính :
Thời gian hoàn tất trung bình, số công việc trung bình và số ngày chậm trể trung bình
theo nguyên tắc FCFS,EDD, SPT, LPT
Bài giải
Theo nguyên tắc 1 – FCFS :
Thời Thời điểm phải Thời gian hoàn Thời gian chậm
Công
gian SX hoàn thành yêu thành kể cả ngày trễ so với yêu
việc
( ngày ) cầu ( ngày thứ ) chờ đợi (ngày ) cầu ( ngày )
A 6 8 6 0
B 2 6 8 2
C 8 18 16 0
D 3 15 19 4
E 9 23 28 5
Cộng 28 77 11

Thời gian hoàn tất trung Tổng số dòng thời gian 77
bình một công việc ( ttb ) = = 5 = 15,4 ngày
Số công việc

Số công việc trung bình Tổng số dòng thời gian 77
nằm trong hệ thống (Ntb ) = = 28 = 2,75
Tổng thời gian SX

Số ngày trễ hạn trung bình Tổng số ngày trễ hạn 11
(THtb ) = = 5 = 2,2 ngày
Số công việc

Theo nguyên tắc 2 – EDD :
Thời điểm phải Thời gian hoàn Thời gian chậm
Công Thời gian
hoàn thành yêu thành kể cả ngày trễ so với yêu
việc SX ( ngày )
cầu ( ngày thứ ) chờ đợi (ngày ) cầu ( ngày )
B 2 6 2 0
A 6 8 8 0
D 3 15 11 0
C 8 18 19 1

E 9 23 28 5
Cộng 28 68 6

Số công việc


(THtb ) = = 5 = 1,2 ngày
Số công việc

Theo nguyên tắc 3 – SPT :
Công Thời gian
việc SX ( ngày )
B 2 6 2 0
D 3 15 5 0
A 6 8 11 3
C 8 18 19 1
E 9 23 28 5
Cộng 28 65 9

bình một công việc ( ttb ) = = 5 = 13 ngày
Số công việc


(THtb ) = = 5 = 1,8 ngày
Số công việc

Theo nguyên tắc 4 – LPT :
Công Thời gian
việc SX ( ngày )
E 9 23 9 0
C 8 18 17 0
D 6 8 23 15
A 3 15 26 11
B 2 6 28 22
Cộng 28 103 48

Số công việc


(THtb ) = = 5 = 9,6 ngày
Số công việc

Bảng so sánh :
Các Thời gian hoàn tất Số công việc trung
Số ngày trễ hạn
nguyên trung bình một công bình nằm trong hệ
trung bình (THtb )
tắc việc ( ttb ) thống (Ntb )
1. FCFS 15,4 2,2 2,75
2. EDD 13,6 1,2 2,42
3. SPT 13,0 1,8 2,32

4. LPT 20,6 9,6 3,68

Nguyên tắc thứ 2 có số công việc bình quân trên dây chuyền là nhỏ nhất trong khi nguyên
tắc thứ 3 có số ngày trung bình trễ hạn nhỏ nhất và thời gian hoàn thành công việc nhỏ
nhất.
Tuỳ theo thực tế từng tổ chức kinh doanh hay sản xuất , quan hệ với khách hàng …. Mà
nhà quản lý chọn nguyên tắc thích hợp.

Bài 2: Có 5 hợp đồng được làm trên 1 máy có các thông số sản xuất, kinh doanh như sau
Thời gian thực hiện Thời gian giao hàng
Công việc
( ngày ) ( ngày thứ )
A 9 26
B 24 43
C 14 20
D 22 34
E 18 30
Cộng 87
Hãy tính :
Thời gian hoàn tất trung bình, số công việc trung bình và số ngày chậm trể trung bình
theo nguyên tắc EDD, SPT
Bài giải

Theo nguyên tắc EDD :
Công Thời gian
việc SX ( ngày )
C 14 20 14 0
A 9 26 23 0
E 18 30 41 11
D 22 34 63 29
B 24 43 87 44
Cộng 87 228 84

Số công việc


(THtb ) = = 5 = 16,8 ngày
Số công việc

Theo nguyên tắc SPT :
Công Thời gian
việc SX ( ngày )
A 9 26 9 0
C 14 20 23 3
E 18 30 41 11
D 22 34 63 31
B 24 43 87 44
Cộng 87 223 89

Số công việc


(THtb ) = = 5 = 17,8 ngày
Số công việc


Bảng so sánh :
Các Thời gian hoàn tất Số công việc trung
Số ngày trễ hạn
nguyên trung bình một công bình nằm trong hệ
trung bình (THtb )
tắc việc ( ttb ) thống (Ntb )
1. EDD 45,6 2,62 16,8
2. SPT 44,6 2,56 17,8

Bài 3: Có công việc sau đây được tuền tự có các số liệu và yêu cầu sau :
Công việc Ngày cần hoàn thành Thời gian gia công ( ngày )
A 313 8
B 312 16
C 325 40
D 314 5
E 314 3
Cộng
Xếp thứ tự gia công các công việc này như thế nào tuần tự theo các nguyên tắc
a. FCFS b. EDD c. SPT d. LPT
Số thứ tự được đánh số theo lịch công tác từ đầu năm. Biết rằng 5 công việc đến tuần tự
trong ngày thứ 275.
Bài giải

Theo phương pháp FCFS
Công Ngày cần hoàn Số ngày phải hoàn Thời gian gia
việc thành thành (ngày) công ( ngày )
A 313 38 8
B 312 37 16
C 325 50 40
D 314 39 5
E 314 39 3

Theo phương pháp EDD
B 312 37 16
A 313 38 8
E 314 39 3
D 314 39 5
C 325 50 40
Theo phương pháp SPT

E 314 39 3
D 314 39 5
A 313 38 8
B 312 37 16
C 325 50 40
Theo phương pháp LPT
C 325 50 40
B 312 37 16
A 313 38 8
D 314 39 5
E 314 39 3

2. Điều độ n công việc trên 2 máy:

Mục tiêu bố trí các công việc sao cho tổng thời gian thực hiện các công việc đó trên các máy là nhỏ
nhất. Song trong thực tế, thời gian thực hiện trên mỗi máy là cố định, do đó để có thời gian thực hiện
nhỏ nhất ta phải sắp xếp các công việc sao cho tổng thời gian ngừng việc trên các máy là nhỏ nhất.
Áp dụng nguyên tắc Johnson gồm các bước sau:
Bước 1 : Liệt kê tất cả các công việc theo thời gian tăng dần.
Bước 2,3 : Bố trí các công việc theo nguyên tắc Jonhson:
- Công việc nào có thời gian nhỏ nhất nằm trên máy 1 thì xếp ở bên trái (ở đầu)
- Công việc nào có thời gian nhỏ nhất nằm trên máy 2 thì xếp ở bên phải (ở cuối)
Bước 4 : Cuối cùng ta vẽ biểu đồ để thấy tổng thời gian hoàn thành các công việc.

Bài tập 4: Có 5 công việc phải thực hiện lần lượt trên máy khoan và máy tiện có thời gian sau :
Thời gian thực hiện các công việc
Công việc
1. Máy khoan 2. Máy tiện
A 5 2
B 3 6
C 8 4
D 10 7
E 7 12
Hãy xếp thứ tự các công việc đó để có tổng thời gian thực hiện là nhỏ nhất.
Bài giải
Bước 1 : Liệt kê tất cả các công việc theo thời gian tăng dần ( đề bài đã sắp xếp )
Bước 2,3 : Bố trí các công việc theo nguyên tắc Jonhson
B E D C A
Máy 1 3 7 10 8 5
Máy 2 6 12 7 4 2
Bước 4 : Vẽ biểu đồ
0 3 10 20 28 33

B=3 E=7 D=10 C=8 A=5

B=6 E=12 D=7 C=4 A=2
0 3 9 10 22 29 33 35
Thời gian làm việc ít nhất là 35 giờ
Bài tập 5: Mỗi ngày bệnh viện An Bình cần giặc 5 loại khăn khác nhau . Bệnh viện chỉ có 1 máy giặt
và 1 máy sấy .Thời gian giặt và sấy trên 2 máy đó theo bảng sau :

Loại khăn
1. giặt ( phút ) 2. Sấy ( phút )
A 30 40
B 50 20
C 90 70
D 10 20
E 20 30
1. Hãy xếp thứ tự sao cho các công việc xong sớm nhất.
2. Nếu hàng ngày bắt đầu giặt lúc 9 giờ sáng thì khi nào giặt,sấy xong ?
3. Thời gian bình quân cho mỗi loại khăn là bao nhiêu ?

Bài giải
Bước 1 : Liệt kê tất cả các công việc theo thời gian tăng dần
Loại khăn
1. giặt ( phút ) 2. Sấy ( phút )
D 10 20
B 50 20
E 20 30
A 30 40
C 90 70

D E A C B

Giặt 10 20 30 90 50
Sấy 20 30 40 70 20

0 10 30 60 150 200

D = 10 E = 20 A = 30 C = 90 B = 50

D = 20 E = 30 A = 40 C = 70 B = 20

0 10 30 60 100 150 220 240
1. Thời gian làm việc ít nhất là 240 phút = 04 giờ
2. Nếu bắt đầu từ 9 giờ sáng thì đến 13 giờ thì giặt sấy xong
3. Dòng thời gian trung bình cho mỗi loại khăn là : 240 phút / 5 = 48 phút

Bài tập 6: Có 6 công việc phải làm tuần tự trên 2 thiết bị . Thiết bị thứ nhất là phun cát , thiết bị thứ
hai là sơn. Hãy lập thứ tự gia công và vẽ sơ đồ điều độ các số liệu cho như sau
Công việc
1. Phun cát (giờ) 2. Sơn ( giờ )
A 10 5
B 7 4
C 5 7
D 3 8
E 2 6
F 4 3
Bài giải
Bước 1 : Liệt kê tất cả các công việc theo thời gian tăng dần
Công việc
1. Phun cát (giờ) 2. Sơn ( giờ )
F 4 3
B 7 4
A 10 5
E 2 6
C 5 7
D 3 8


E D C A B F
Phun 2 3 5 10 7 4
Sơn 6 8 7 5 4 3

0 2 5 10 20 27 31

E=2 D=3 C=5 A = 10 B=7 F=4

E=6 D=8 C=7 A=5 B=4 F=3

0 2 8 16 23 28 32 35

Thời gian làm việc ít nhất là 35 giờ

Bài tập 7: Có 6 công việc phải thực hiện lần lượt trên 2 thiết bị I và II với số giờ gia công như sau :

Công việc
Thiết bị 1 Thiết bị 2
A 10 6

Quan tri san_xuat

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Quan tri san_xuat

Similar to Quan tri san_xuat (20)

Quan tri san_xuat