More Related Content Similar to C1. he thong thong tin Similar to C1. he thong thong tin (20) C1. he thong thong tin1. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
CHĆĆNG 1: HEĆ THOĆNG THOĆNG TIN TREĆN
OĆTOĆ
1.1.
TOĆ
NG QUAĆT VEĆ HEĆ THOĆNG THOĆNG TIN
TREĆN OĆTOĆ
1.1.1. LyĆ¹ thuyeĆ”t veĆ heƤ thoĆ”ng thoĆ¢ng tin treĆ¢n oĆ¢toĆ¢
BaĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ giuĆ¹p taĆøi xeĆ” vaĆø ngƶƓĆøi sƶƻa chƶƵa bieĆ”t ƱƶƓĆÆc
thoĆ¢ng tin veĆ caĆ¹c heƤ thoĆ”ng chĆnh trong xe. BaĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ sƶƻ
duĆÆng caĆ¹c ƱoĆ ng hoĆ vaĆø caĆ¹c ƱeĆøn ƱeĆ„ hieĆ„n thĆ², baĆ¹o hieƤu sƶĆÆ hoaĆÆt
ƱoƤng cuĆ»a moƤt soĆ” boƤ phaƤn quan troĆÆng treĆ¢n oĆ¢toĆ¢. BaĆ»ng ƱoĆ ng
hoĆ Ć“Ć» buoĆ ng laĆ¹i thƶƓĆøng boĆ” trĆ caĆ¹c loaĆÆi ƱoĆ ng hoĆ sau:
- ĆoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ xe.
- ĆoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ ƱoƤng cĆ“.
- VoĆ¢n keĆ”.
- ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p suaĆ”t daĆ u.
- ĆoĆ ng hoĆ baĆ¹o nhieĆ¢n lieƤu.
- ĆoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t.
NgoaĆøi caĆ¹c ƱoĆ ng hoĆ treĆ¢n, treĆ¢n taĆ¹ploĆ¢ coĆøn coĆ¹ caĆ¹c ƱeĆøn caĆ»nh
baĆ¹o caĆ¹c thoĆ¢ng soĆ” quaĆ¹ mĆ¶Ć¹c, caĆ¹c chĆ¶Ć¹c naĆŖng cuĆ»a thieĆ”Ć¹t bĆ²
ƱieƤn vaĆø sƶĆÆ hoaĆÆt ƱoƤng khoĆ¢ng bƬnh thƶƓĆøng cuĆ»a caĆ¹c heƤ thoĆ”ng.
NhƬn chung chuĆ¹ng bao goĆ m caĆ¹c ƱeĆøn sau:
- ĆeĆøn baĆ¹o aĆ¹p suaĆ”t daĆ u thaĆ”p.
- ĆeĆøn baĆ¹o saĆÆt.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 1
2. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
- ĆeĆøn baĆ¹o pha, coĆ”t.
- ĆeĆøn baĆ¹o reƵ.
- ĆeĆøn baĆ¹o ƱeĆøn caĆ»nh baĆ¹o (gioĆ”ng nhƶ ƱeĆøn baĆ¹o xi nhan).
- ĆeĆøn baĆ¹o xaĆŖng saĆ©p heĆ”t.
- ĆeĆøn baĆ¹o heƤ thoĆ”ng phanh.
- ĆeĆøn baĆ¹o mĆ“Ć» cƶƻa.
ĆeĆøn baĆ¹o
hieƤu vaĆø
ƱeĆøn caĆ»nh
ĆoĆ ng hoĆ ĆeĆøn
toĆ”c ƱoƤ baĆ¹o ĆoĆ ng hoĆ
ƱoƤng cƓ
reƵ
toƔc ƱoƤ
xe
baĆ¹o
CaĆ¹c ƱeĆøn baĆ¹o
hieƤu vaĆø ƱeĆøn
caĆ»nh baĆ¹o
VoĆ¢n
keĆ”
ĆoĆ ng hoĆ nhieƤt
ĆoĆ ng hoĆ
aĆ¹p suaĆ”t
daĆ u
ĆoĆ ng hoĆ
ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm
ĆeĆøn baĆ¹o
maĆ¹t
cheƔ ƱoƤ pha
nhieĆ¢n lieƤu
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 2
3. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
TBELT
ĆeĆøn baĆ¹o phanh
ĆeĆøn baĆ¹o thaĆ©t daĆ¢y an
toaĆøn chƶa ƱuĆ¹ng vĆ² trĆ.
ĆeĆøn baĆ¹o nhaĆ©c thaĆ©t
ĆeĆøn
daĆ¢y an toaĆøn.
lieƤu bĆ² baĆ„n, ngheĆÆt.
baĆ¹o
loĆÆc
nhieĆ¢n
ĆeĆøn baĆ¹o mƶĆÆc nĆ¶Ć“Ć¹c
ĆeĆøn baĆ¹o saĆÆt.
ĆeĆøn
baĆ¹o
laĆøm maĆ¹t thaĆ”p.
aĆ¹p
lƶĆÆc
daĆ u thaĆ”p.
ĆeĆøn baĆ¹o mƶĆÆc nhĆ“Ć¹t
ƱoƤng cƓ.
ĆeĆøn baĆ¹o reƵ.
ĆeĆøn baĆ¹o nguy.
ĆeĆøn baĆ¹o ƱoƤng cĆ“
hoaĆÆt
ƱoƤng
khoĆ¢ng
ĆeĆøn baĆ¹o xoĆ¢ng.
bƬnh thƶƓĆøng.
ĆeĆøn baĆ¹o caĆ¹nh cƶƻa
chƶa ƱoĆ¹ng.
ĆeĆøn baĆ¹o pha.
HƬnh 1.1: CaĆ¹c loaĆÆi ƱoĆ ng hoĆ chƦ thĆ² baĆØng kim vaĆø caĆ¹c
kyĆ¹ hieƤu treĆ¢n baĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ .
A- BaĆ¹o aĆ¹p lƶĆÆc nhĆ“Ć¹t C- BaĆ¹o nhieƤt ƱoƤ nhĆ“Ć¹t
E: CaĆ¹c ƱeĆøn baĆ¹o
ƱoƤng cƓ
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n xaĆŖng
B- BaĆ¹o ƱieƤn aĆ¹p
D- BaĆ¹o mƶĆÆc tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢ ƱoƤ xe
F- ToƔc
trƬnh
G- ToƔc ƱoƤ
H-Trang 3
HaĆønh
4. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.2: CaĆ”u taĆÆo ƱoĆ ng hoĆ taĆ¹ploĆ¢ loaĆÆi hieƤn soĆ”.
1.1.2. CaĆ”u truĆ¹c toĆ„ng quaĆ¹t vaĆø phaĆ¢n loaĆÆi heƤ thoĆ”ng
thoĆ¢ng tin treĆ¢n oĆ¢toĆ¢:
1.1.2.1. CaĆ”u truĆ¹c toĆ„ng quaĆ¹t:
Bao goĆ m caĆ¹c ƱoĆ ng hoĆ sau:
a-
ĆoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ xe:
NoĆ¹ bao goĆ m ƱoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ ƱeĆ„ chƦ toĆ”c ƱoƤ xe, ƱoĆ ng hoĆ
quaƵng ƱƶƓĆøng ƱeĆ„ chƦ quaƵng ƱƶƓĆøng xe Ʊi ƱƶƓĆÆc tƶĆø luĆ¹c xe baĆ©t
ƱaĆ u hoaĆÆt ƱoƤng vaĆø ƱoĆ ng hoĆ haĆønh trƬnh.
b-
ĆoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ ƱoƤng cĆ“.
ChƦ thĆ² toĆ”c ƱoƤ ƱoƤng cĆ“ theo v/p (voĆøng/phuĆ¹t) hay toĆ”c ƱoƤ truĆÆc
khuyƻu ƱoƤng cƓ.
c-
VoĆ¢n keĆ”.
ChƦ thĆ² ƱieƤn aĆ¹p Accu hay ƱieƤn aĆ¹p ra cuĆ»a maĆ¹y phaĆ¹t.
d-
ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p lƶĆÆc nhĆ“Ć¹t.
ChƦ thĆ² aĆ¹p lƶĆÆc nhĆ“Ć¹t cuĆ»a ƱoƤng cĆ“.
e-
ĆoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t.
ChƦ thĆ² nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t ƱoƤng cĆ“.
f-
ĆoĆ ng hoĆ baĆ¹o nhieĆ¢n lieƤu.
ChƦ thĆ² mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu coĆ¹ trong bƬnh.
g-
ĆeĆøn baĆ¹o aĆ¹p suaĆ”t daĆ u thaĆ”p.
ChƦ thĆ² raĆØng aĆ¹p suaĆ”t daĆ u ƱoƤng cĆ“ thaĆ”p dĆ¶Ć“Ć¹i mĆ¶Ć¹c bƬnh
thƶƓĆøng.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 4
5. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
h-
ĆeĆøn baĆ¹o Accu phoĆ¹ng ƱieƤn.
i-
ChƦ thĆ² raĆØng heƤ thoĆ”ng naĆÆp hoaĆÆt ƱoƤng khoĆ¢ng bƬnh thƶƓĆøng.
ĆeĆøn baĆ¹o pha, coĆ”t.
j-
ChƦ thĆ² raĆØng ƱeĆøn Ʊang Ć“Ć» cheĆ” ƱoƤ baƤt pha, coĆ”t.
ĆeĆøn baĆ¹o xi nhan.
k-
ChƦ thĆ² ƱeĆøn baĆ¹o reƵ phaĆ»i hay traĆ¹i.
ĆeĆøn baĆ¹o nguy hoaĆ«c ƶu tieĆ¢n.
l-
ChƦ thĆ² raĆØng caĆ» ƱeĆøn baĆ¹o xi nhan phaĆ»i vaĆø traĆ¹i Ʊang chĆ“Ć¹p.
ĆeĆøn baĆ¹o mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu thaĆ”p.
m-
ChƦ thĆ² raĆØng nhieĆ¢n lieƤu trong thuĆøng nhieĆ¢n lieƤu saĆ©p heĆ”t.
ĆeĆøn baĆ¹o heƤ thoĆ”ng phanh.
ChƦ thĆ² raĆØng Ʊang keĆ¹o phanh tay, daĆ u phanh khoĆ¢ng ƱuĆ» hay
n-
boĆ” thaĆ©ng quaĆ¹ moĆøn.
ĆeĆøn baĆ¹o cƶƻa mĆ“Ć».
ChƦ thĆ² raĆØng coĆ¹ cƶƻa chƶa ƱƶƓĆÆc ƱoĆ¹ng chaĆ«t.
1.1.2.2. PhaĆ¢n loaĆÆi:
HeƤ thoĆ”ng thoĆ¢ng tin treĆ¢n oĆ¢toĆ¢ coĆ¹ hai daĆÆng:
a.
ThoĆ¢ng tin daĆÆng tƶƓng tƶĆÆ:
ThoĆ¢ng tin daĆÆng tƶƓng tƶĆÆ (Analog) treĆ¢n OĆtoĆ¢ laĆø caĆ¹c loaĆÆi ƱoĆ ng
hoĆ chƦ baĆ¹o baĆØng kim.
b.
ThoĆ¢ng tin daĆÆng soĆ”:
ThoĆ¢ng tin daĆÆng soĆ”: (Digital) laĆø loaĆÆi ƱoĆ ng hoĆ hieĆ„n thĆ² sƶƻ
duĆÆng caĆ¹c tĆn hieƤu tƶĆø caĆ¹c caĆ»m bieĆ”n khaĆ¹c nhau vaĆø tĆnh toaĆ¹n
dƶĆÆa treĆ¢n caĆ¹c tĆn hieƤu naĆøy ƱeĆ„ xaĆ¹c Ć±Ć²nh toĆ”c ƱoƤ xe, roĆ i hieĆ„n
thĆ² chuĆ¹ng Ć“Ć» daĆÆng soĆ” hay caĆ¹c ƱoĆ thĆ² daĆÆng thanh.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 5
6. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
1.1.3. CaĆ¹c yeĆ¢u caĆ u cuĆ»a heƤ thoĆ”ng thoĆ¢ng tin treĆ¢n
OĆtoĆ¢:
Do ƱaĆ«c thuĆø trong hoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a oĆ¢toĆ¢ neĆ¢n heƤ thoĆ”ng thoĆ¢ng tin
treĆ¢n oĆ¢toĆ¢ ngoaĆøi yeĆ¢u caĆ u ƱoĆøi hoĆ»i tĆnh myƵ thuaƤt phaĆ»i ƱaĆ»m baĆ»o:
- ĆoƤ beĆ n cĆ“ hoĆÆc.
- ChĆ²u ƱƶƓĆÆc nhieƤt ƱoƤ cao.
- ChĆ²u ƱƶƓĆÆc ƱoƤ aĆ„m.
- CoĆ¹ ƱoƤ chĆnh xaĆ¹c cao.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 6
7. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
+
HƬnh 1.3: SĆ“ ƱoĆ cuĆ»a moƤt tableau loaĆÆi tƶƓng tƶĆÆ
1.2.
THOĆNG TIN DAĆNG TĆĆNG TĆĆ (ANALOG)
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 7
8. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
ĆaĆ¢y laĆø heƤ thoĆ”ng caĆ¹c ƱoĆ ng hoĆ vaĆø caĆ¹c ƱeĆøn hieƤu ƱeĆ„ kieĆ„m tra
vaĆø theo doƵi hoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a moƤt soĆ” boƤ phaƤn quan troĆÆng cuĆ»a
ƱoƤng cĆ“ cuƵng nhƶ toaĆøn xe.
HƬnh 1.4: ĆoĆ ng hoĆ chƦ thĆ² baĆØng kim.
1.2.1. ĆoĆ ng hoĆ vaĆø caĆ»m bieĆ”n baĆ¹o aĆ¹p suaĆ”t daĆ u:
ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p suaĆ”t daĆ u baĆ¹o aĆ¹p suaĆ”t daĆ u trong ƱoƤng cĆ“ giuĆ¹p
phaĆ¹t hieƤn hƶ hoĆ»ng trong heƤ thoĆ”ng boĆ¢i trĆ“n. ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p suaĆ”t
daĆ u laĆø kieĆ„u ƱoĆ ng hoĆ lƶƓƵng kim.
CaĆ”u taĆÆo.
ToaĆøn boƤ cĆ“ caĆ”u ƱoĆ ng hoĆ thƶƓĆøng goĆ m hai phaĆ n: boƤ caĆ»m
bieĆ”n, ƱƶƓĆÆc laĆ©p vaĆøo carte cuĆ»a ƱoƤng cĆ“ hoaĆ«c naĆ©p Ć“Ć» boƤ loĆÆc
daĆ u thoĆ¢ vaĆø ƱoĆ ng hoĆ (boƤ phaƤn chƦ thĆ²), ƱƶƓĆÆc boĆ” trĆ Ć“Ć»
baĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ trĆ¶Ć“Ć¹c maĆ«t taĆøi xeĆ”. ĆoĆ ng hoĆ vaĆø boƤ caĆ»m
bieĆ”n maĆ©c noĆ”i tieĆ”p vĆ“Ć¹i nhau vaĆø ƱaĆ”u vaĆøo maĆÆch sau coĆ¢ng
taĆ©c maĆ¹y.
BoƤ caĆ»m bieĆ”n laĆøm nhieƤm vuĆÆ bieĆ”n ƱoĆ„i tƶƓng ƱƶƓng sƶĆÆ thay
ƱoĆ„i cuĆ»a aĆ¹p suaĆ”t daĆ u nhĆ“Ćøn thaĆønh sƶĆÆ thay ƱoĆ„i cuĆ»a caĆ¹c tĆn
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 8
9. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
hieƤu ƱieƤn ƱeĆ„ Ʊƶa veĆ Ć±oĆ ng hoĆ Ć±o. ĆoĆ¢ng hoĆ laĆø boƤ phaƤn
chƦ thĆ² aĆ¹p suaĆ”t nhĆ“Ć¹t Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i caĆ¹c tĆn hieƤu ƱieƤn thay ƱoĆ„i tƶĆø
boƤ caĆ»m bieĆ”n. Thang Ʊo ƱoĆ ng hoĆ Ć±Ć¶Ć“ĆÆc phaĆ¢n ƱoƤ theo ƱƓn vĆ²
2
Kg/cm .
TreĆ¢n caĆ¹c oĆ¢toĆ¢ ngaĆøy nay coĆ¹ theĆ„ gaĆ«p boĆ”n loaĆÆi ƱoĆ ng hoĆ aĆ¹p
suaĆ”t daĆ u nhĆ“Ćøn: loaĆÆi ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱieƤn, loaĆÆi tƶĆø ƱieƤn, cĆ“
khĆ Ć±Ć“n thuaĆ n vaĆø loaĆÆi ƱieƤn tƶƻ. ĆĆ Ć±aĆ¢y chƦ giĆ“Ć¹i thieƤu hai loaĆÆi
laĆø ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱieƤn vaĆø loaĆÆi tƶĆø ƱieƤn.
ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p suaĆ”t nhĆ“Ć¹t kieĆ„u ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱieƤn .
CaĆ”u taĆÆo: Xem hƬnh 1.5
P h a Ć t ƶ Ć»l ƶ Ć“ Ƶ g k i m
n
n
B o Ƥ t a ĆÆo a Ć¹ s u a Ć” d a Ć
p
t
u
D aĆ¢ m ay so
y
P h a Ć t ƶ Ć»l ƶ Ć“ Ƶ g k i m
n
n
D aĆ¢ m ay so
y
T ie Ɣ Ʊ ie Ƅ
p
m
C oĆ¢g
n
ta Ć© m a Ć¹
c
y
A ccu
M aĆøg
n
C a Ć» b ie Ć” a Ć¹ s u a Ć” d a Ć
m
n p
t
u
HƬnh 1.5: ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p suaĆ”t daĆ u.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 9
10. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
NguyeĆ¢n lyĆ¹ cuĆ»a loaĆÆi ƱoĆ ng hoĆ naĆøy laĆø cho moĆ¢t doĆøng ƱieƤn Ʊi
qua moƤt phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim ƱƶƓĆÆc cheĆ” taĆÆo baĆØng caĆ¹ch lieĆ¢n
keĆ”t hai loaĆÆi kim loaĆÆi hoaĆ«c hĆ“ĆÆp kim coĆ¹ heƤ soĆ” giaƵn nĆ“Ć» nhieƤt
khaĆ¹c nhau.
NhĆ“Ćø heƤ soĆ” giaƵn nĆ“Ć» nhieƤt khaĆ¹c nhau, neĆ¢n caĆ¹c phaĆ n tƶƻ
lƶƓƵng kim bĆ² cong khi nhieƤt thay ƱoĆ„i. RaĆ”t nhieĆ u ƱoĆ ng hoĆ bao
goĆ m moƤt phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim keĆ”t hĆ“ĆÆp vĆ“Ć¹i moƤt daĆ¢y may so.
PhaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim coĆ¹ hƬnh daĆÆng nhƶ hƬnh 1.6. Khi phaĆ n tƶƻ
lƶƓƵng kim bĆ² cong do aĆ»nh hƶƓƻng cuĆ»a nhieƤt ƱoƤ moĆ¢i trƶƓĆøng
khoĆ¢ng laĆøm taĆŖng sai soĆ” cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ .
L ƶ Ɠ Ƶ g k im
n
A
D aĆ¢ m ay so
y
K h o Ć¢ g s in h n h ie Ƥ
n
t
B Ć² c o n g b Ć“ Ć» d o Ćø g Ʊ ie Ƥ
i
n
n
A
HeƤ thoĆ”ng iƱieƤnh thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
S n h n ie Ƥ
t
N h i e Ƥ Ʊ o Ƥk h o Ć¢ g c a o
t
n
(K h o Ć¢ g s a i s o Ć”
n
)
Trang 10
11. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.6: HoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim.
HoaĆÆt ƱoƤng:
AĆp suaĆ”t daĆ u thaĆ”p/khoĆ¢ng coĆ¹ aĆ¹p suaĆ”t daĆ u.
PhaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim Ć“Ć» boƤ phaƤn aĆ¹p suaĆ”t daĆ u gaĆ©n moƤt tieĆ”p
ƱieĆ„m vaĆø ƱoƤ dĆ²ch chuyeĆ„n kim ƱoĆ ng hoĆ tƦ leƤ vĆ“Ć¹i doĆøng ƱieƤn
chaĆÆy qua daĆ¢y may so. Khi aĆ¹p suaĆ”t daĆ u baĆØng khoĆ¢ng, tieĆ”p
ƱieĆ„m mĆ“Ć», khoĆ¢ng coĆ¹ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua khi baƤt coĆ¢ng taĆ©c
maĆ¹y. VƬ vaƤy, kim vaĆ£n chƦ khoĆ¢ng.
Khi aĆ¹p suaĆ”t daĆ u thaĆ”p, maĆøng ƱaĆ„y tieĆ”p ƱieĆ„m laĆøm noĆ¹ tieĆ”p
xuĆ¹c nheĆÆ. Sau ƱoĆ¹ coĆ¹ moƤt doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua daĆ¢y may so
cuĆ»a caĆ»m bieĆ”n vaĆø boƤ baĆ¹o aĆ¹p suaĆ”t daĆ u.
VƬ aĆ¹p suaĆ”t tieĆ”p xuĆ¹c cuĆ»a tieĆ”p ƱieĆ„m nhoĆ», tieĆ”p ƱieĆ„m laĆÆi mĆ“Ć»
do phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim bĆ² uoĆ”n cong do coĆ¹ doĆøng ƱieƤn nhoĆ»
chaĆÆy qua.
Do tieĆ”p ƱieĆ„m phĆa boƤ caĆ»m nhaƤn aĆ¹p suaĆ”t daĆ u mĆ“Ć» khi doĆøng
ƱieƤn chaĆÆy qua trong moƤt thĆ“Ćøi gian raĆ”t ngaĆ©n, nhieƤt ƱoƤ cuĆ»a
phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim trong boƤ chƦ thĆ² khoĆ¢ng taĆŖng neĆ¢n noĆ¹ bĆ²
uoĆ”n Ćt. VƬ vaƤy, kim seƵ leƤch nheĆÆ.
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ a Ć¹ s u a Ć” d a Ć
n
o p
t
u
C oĆ¢g
n
ta Ć© m a Ć¹
c
y
A ccu
C a Ć» b ie Ć”
m
n
aĆ¹ suaĆ”daĆ
p
t
u
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
K h o Ć¢ g c o Ć¹a Ć¹ s u a Ć” d a Ć
n
p
t
u
Trang 11
12. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.7: HoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱieƤn
khi aĆ¹p suaĆ”t daĆ u thaĆ”p/khoĆ¢ng coĆ¹ daĆ u.
AĆp suaĆ”t daĆ u cao.
Khi aĆ¹p suaĆ”t daĆ u taĆŖng, maĆøng ƱaĆ„y tieĆ”p ƱieĆ„m maĆÆnh naĆ¢ng
phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim leĆ¢n. VƬ vaƤy, doĆøng ƱieƤn seƵ chaĆÆy qua trong
moƤt thĆ“Ćøi gian daĆøi, tieĆ”p ƱieĆ„m seƵ mĆ“Ć» chƦ khi phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng
kim uoĆ”n leĆ¢n treĆ¢n ƱuĆ» ƱeĆ„ choĆ”ng laĆÆi lƶĆÆc ƱaĆ„y cuĆ»a daĆ u. Do
doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua boƤ baĆ¹o aĆ¹p suaĆ”t daĆ u trong moƤt thĆ“Ćøi
gian daĆøi cho ƱeĆ”n khi tieĆ”p ƱieĆ„m phĆa caĆ»m bieĆ”n aĆ¹p suaĆ”t daĆ u
mĆ“Ć», nhieƤt ƱoƤ phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim phĆa boƤ chƦ thĆ² taĆŖng laĆøm
taĆŖng ƱoƤ cong cuĆ»a noĆ¹. KhieĆ”n kim ƱoĆ ng hoĆ leƤch nhieĆ u.
Nhƶ vaƤy, ƱoƤ cong cuĆ»a phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim trong boƤ chƦ thĆ² tƦ
leƤ vĆ“Ć¹i ƱoƤ cong cuĆ»a phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim trong boƤ caĆ»m nhaƤn
aĆ¹p suaĆ”t daĆ u.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 12
13. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ a Ć¹ s u a Ć” d a Ć
n
o p
t
u
C oĆ¢g
n
ta Ć© m a Ć¹
c
y
A ccu
C a Ć» b ie Ć”
m
n
aĆ¹ suaĆ”daĆ
p
t
u
A Ć suaĆ” daĆ cao
p
t
u
HƬnh 1.8: HoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱieƤn khi
aĆ¹p suaĆ”t daĆ u cao.
ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p suaĆ”t daĆ u loaĆÆi tƶĆø ƱieƤn.
CaĆ”u taĆÆo:
Nhƶ hƬnh veƵ dĆ¶Ć“Ć¹i ƱaĆ¢y:
B o Ƥ c a ƻ b i e Ɣn
m
Ć o Ć g h o Ć c h Ʀ t h Ć²
n
C o Ć¢ g ta Ć© m a Ć¹
n
c
y
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 13
14. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.9: ĆoĆ ng hoĆ aĆ¹p suaĆ”t daĆ u nhĆ“Ćøn loaĆÆi tƶĆø ƱieƤn.
ChuĆ¹ thĆch hƬnh veƵ 1.9:
a) SĆ“ ƱoĆ chung.
b) VeĆ¹ctĆ“ tƶĆø thoĆ¢ng toĆ„ng vaĆø vĆ² trĆ kim ƱoĆ ng hoĆ Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i caĆ¹c
vĆ² trĆ khaĆ¹c nhau.
c) SĆ“ ƱoĆ nguyeĆ¢n lyĆ¹ ƱaĆ”u daĆ¢y.
1- BuoĆ ng saĆ¹p suaĆ”t
11- LaĆ¹ ƱoĆ ng tieĆ”p ƱieƤn
2- ChoƔt tƬ
12- DaĆ¢y daĆ£n ƱoĆ ng
3- vaĆø 7- VĆt ƱieĆ u chƦnh
13- LoĆø xo.
4- MaĆøng
14- CaĆ n ƱoĆ ng hoĆ haĆÆn cheĆ” kim ƱoĆ ng
5- Voƻ boƤ caƻm bieƔn
15- RaƵnh cong.
6- Tay ƱoĆøn baĆ„y
16 vaĆø 20- Nam chaĆ¢m vĆ³nh cƶƻu
8- Con trƶƓĆÆt
17- Khung chaƔt deƻo
9- NaƩp boƤ caƻm bieƔn
18- Kim.
hoĆ .
10- CuoƤn ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a bieĆ”n trĆ“Ć» 19- VoĆ» theĆ¹p cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ .
Rcb- ĆieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a boƤ caĆ»m bieĆ”n.
HoaĆÆt ƱoƤng:
Khi ngaĆ©t coĆ¢ng taĆ©c maĆ¹y, kim chƦ thĆ² leƤch veĆ phĆa cuĆ»a vaĆÆch 0
treĆ¢n thang soĆ” ƱoĆ ng hoĆ . Kim ƱoĆ ng hoĆ Ć±Ć¶Ć“ĆÆc giƶƵ vĆ² trĆ naĆøy do
lƶĆÆc taĆ¹c duĆÆng tƶƓng hoĆ£ giƶƵa hai nam chaĆ¢m vĆ³nh cƶƻu 6 vaĆø 20.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 14
15. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
Khi baƤt coĆ¢ng taĆ©c maĆ¹y (ƱoĆ ng hoĆ laĆøm vieƤc) trong caĆ¹c cuoƤn
daĆ¢y cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ vaĆø boƤ caĆ»m bieĆ”n xuaĆ”t hieƤn nhƶƵng
doĆøng ƱieƤn chaĆÆy theo chieĆ u muƵi teĆ¢n nhƶ hƬnh veƵ 1.9.a vaĆø
1.9.c. CƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn, cuƵng nhƶ tƶĆø thoĆ¢ng trong caĆ¹c
cuoƤn daĆ¢y phuĆÆ thuoƤc vaĆøo vĆ² trĆ con trƶƓĆÆt treĆ¢n bieĆ”n trĆ“Ć» 10.
CƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn cƶĆÆc ƱaĆÆi trong maĆÆch ƱoĆ ng hoĆ vaĆø boƤ
caƻm bieƔn 0,2A.
Khi trong buoĆ ng aĆ¹p suaĆ”t 1 cuĆ»a boƤ caĆ»m bieĆ”n coĆ¹ trĆ² soĆ” aĆ¹p
suaĆ”t P = 0 thƬ con trƶƓĆÆt 8 naĆØm Ć“Ć» vĆ² trĆ taƤn cuĆøng beĆ¢n traĆ¹i cuĆ»a
bieĆ”n trĆ“Ć» 10 (theo vĆ² trĆ cuĆ»a hƬnh veƵ), tĆ¶Ć¹c laĆø ƱieƤn trĆ“Ć» R cb coĆ¹
giaĆ¹ trĆ² cƶĆÆc ƱaĆÆi. Khi ƱoĆ¹ cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn trong cuoƤn W 1
seƵ cƶĆÆc ƱaĆÆi, coĆøn trong caĆ¹c cuoƤn daĆ¢y W 2 vaĆø W3 cƶĆÆc tieĆ„u. TƶĆø
thoĆ¢ng Ļ1 vaĆø Ļ2 cuĆ»a caĆ¹c cuoƤn W1 vaĆø W2 taĆ¹c duĆÆng ngƶƓĆÆc nhau,
neĆ¢n giaĆ¹ trĆ² vaĆø chieĆ u tƶĆø thoĆ¢ng cuĆ»a chuĆ¹ng xaĆ¹c Ć±Ć²nh theo
hieƤu Ļ1 - Ļ2.
TƶĆø thoĆ¢ng Ļ3 do cuoƤn daĆ¢y W3 taĆÆo ra seƵ tƶƓng taĆ¹c vĆ“Ć¹i hieƤu
o
tƶĆø thoĆ¢ng Ļ1 - Ļ2 dĆ¶Ć“Ć¹i moƤt goĆ¹c leƤch 90 .
TƶĆø thoĆ¢ng toĆ„ng ĻĪ£ cuĆ»a caĆ» 3 cuoƤn daĆ¢y seƵ xaĆ¹c Ć±Ć²nh theo qui
luaƤt hƬnh bƬnh haĆønh. ĻĪ£ seƵ Ć±Ć²nh hĆ¶Ć“Ć¹ng quay vaĆø vĆ² trĆ cuĆ»a Ć±Ć³a
nam chaĆ¢m 16, cuƵng coĆ¹ nghĆ³a laĆø xaĆ¹c Ć±Ć²nh vĆ² trĆ cuĆ»a kim
ƱoĆ ng hoĆ treĆ¢n thang soĆ”.
Khi baƤt coĆ¢ng taĆ©c maĆø aĆ¹p suaĆ”t trong buoĆ ng 1 baĆØng 0 vaĆø thƬ
tƶĆø thoĆ¢ng toĆ„ng ĻĪ£ seƵ hĆ¶Ć“Ć¹ng dĆ³a nam chaĆ¢m truĆÆc quay ƱeĆ”n vĆ²
trĆ sao cho kim ƱoĆ ng hoĆ chƦ vaĆÆch 0 cuĆ»a thang soĆ”. Khi aĆ¹p suaĆ”t
trong buoĆ ng 1 taĆŖng, maĆøng 4 caĆøng cong leĆ¢n, ƱaĆ„y cho ƱoĆøn
baĆ„y 6 quay quanh truĆÆc cuĆ»a noĆ¹. ĆoĆøn baĆ„y thoĆ¢ng qua vĆt 7 taĆ¹c
duĆÆng leĆ¢n con trƶƓĆÆt 8 laĆøm cho noĆ¹ dĆ²ch chuyeĆ„n sang phaĆ»i. TrĆ²
soĆ” ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a bieĆ”n trĆ“Ć» (hay Rcb) giaĆ»m daĆ n, do ƱoĆ¹ cƶƓĆøng
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 15
16. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
ƱoƤ doĆøng ƱieƤn trong caĆ¹c cuoƤn daĆ¢y W1 vaĆø W2 cuƵng nhƶ tƶĆø
thoĆ¢ng do chuĆ¹ng sinh ra Ļ1 vaĆø Ļ2 taĆŖng leĆ¢n. Trong khi ƱoĆ¹, doĆøng
ƱieƤn trong cuoƤn daĆ¢y W1 vaĆø tƶĆø thoĆ¢ng Ļ1 cuĆ»a noĆ¹ giaĆ»m Ʊi.
Trong trƶƓĆøng hĆ“ĆÆp naĆøy, giaĆ¹ trĆ² vaĆø hĆ¶Ć“Ć¹ng cuĆ»a tƶĆø thoĆ¢ng toĆ„ng
ĻĪ£ thay ƱoĆ„i, laĆøm cho vĆ² trĆ cuĆ»a Ć±Ć³a nam chaĆ¢m 16 cuƵng thay ƱoĆ„i
vaĆø kim ƱoĆ ng hoĆ seƵ leƤch veĆ phĆa chƦ soĆ” aĆ¹p suaĆ”t cao.
2
Trong trƶƓĆøng hĆ“ĆÆp aĆ¹p suaĆ”t P = 10 kg/cm , con trƶƓĆÆt seƵ Ć“Ć» vĆ² trĆ
taƤn cuĆøng beĆ¢n phaĆ»i cuĆ»a bieĆ”n trĆ“Ć» 10, tĆ¶Ć¹c laĆø ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a
boƤ giaĆ»m bieĆ”n Rcb = 0 (bieĆ”n trĆ“Ć» bĆ² noĆ”i taĆ©t) thƬ cuoƤn daĆ¢y W 1
cuƵng bĆ² noĆ”i taĆ©t vaĆø doĆøng ƱieƤn trong cuoƤn daĆ¢y seƵ baĆØng 0,
kim ƱoĆ ng hoĆ seƵ leƤch veĆ ranh giĆ“Ć¹i phaĆ»i cuĆ»a thang soĆ”.
1.2.2. ĆoĆ ng hoĆ vaĆø caĆ»m bieĆ”n baĆ¹o nhieĆ¢n lieƤu:
ĆoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu coĆ¹ taĆ¹c duĆÆng baĆ¹o cho ngƶƓĆøi taĆøi xeĆ”
bieĆ”t lƶƓĆÆng xaĆŖng (daĆ u) coĆ¹ trong bƬnh chĆ¶Ć¹a. CoĆ¹ hai kieĆ„u ƱoĆ ng
hoĆ nhieĆ¢n lieƤu, kieĆ„u ƱieƤn trĆ“Ć» lƶƓƵng kim vaĆø kieĆ„u cuoƤn daĆ¢y
chƶƵ thaƤp.
a.
KieƄu ƱieƤn trƓƻ lƶƓƵng kim
MoƤt phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim ƱƶƓĆÆc duĆøng Ć“Ć» ƱoĆ ng hoĆ chƦ thĆ² vaĆø
moƤt bieĆ”n trĆ“Ć» trƶƓĆÆt kieĆ„u phao ƱƶƓĆÆc duĆøng Ć“Ć» boƤ caĆ»m nhaƤn
mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu.
BieĆ”n trĆ“Ć» trƶƓĆÆt kieĆ„u phao bao goĆ m moƤt phao dĆ²ch chuyeĆ„n leĆ¢n
xuoĆ”ng cuĆøng vĆ“Ć¹i mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu. ThaĆ¢n boƤ caĆ»m nhaƤn mĆ¶Ć¹c
nhieĆ¢n lieƤu coĆ¹ gaĆ©n vĆ“Ć¹i ƱieƤn trĆ“Ć» trƶƓĆÆt, vaĆø ƱoĆøn phao noĆ”i vĆ“Ć¹i
ƱieƤn trĆ“Ć» trƶƓĆÆt. Khi phao dĆ²ch chuyeĆ„n vĆ² trĆ cuĆ»a tieĆ”p ƱieĆ„m trƶƓĆÆt
treĆ¢n bieĆ”n trĆ“Ć» thay ƱoĆ„i laĆøm thay ƱoĆ„i ƱieƤn trĆ“Ć». VĆ² trĆ chuaĆ„n
cuĆ»a phao ƱeĆ„ Ʊo ƱƶƓĆÆc ƱaĆ«t hoaĆ«c laĆø vĆ² trĆ cao hĆ“n hoaĆ«c laĆø vĆ²
trĆ thaĆ”p hĆ“n cuĆ»a bƬnh chĆ¶Ć¹a. Do kieĆ„u ƱaĆ«t Ć“Ć» vĆ² trĆ thaĆ”p chĆnh
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 16
17. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
xaĆ¹c hĆ“n khi mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu thaĆ”p, neĆ¢n noĆ¹ ƱƶƓĆÆc sƶƻ duĆÆng Ć“Ć»
nhƶƵng ƱoĆ ng hoĆ coĆ¹ daƵy Ʊo roƤng nhƶ ƱoĆ ng hoĆ hieĆ„n thĆ² soĆ”.
Khi baƤt coĆ¢ng taĆ©c maĆ¹y Ć“Ć» vĆ² trĆ ON, doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua boƤ
oĆ„n aĆ¹p vaĆø daĆ¢y may so Ć“Ć» boƤ chƦ thĆ² nhieĆ¢n lieƤu vaĆø ƱƶƓĆÆc
tieĆ”p mass qua ƱieƤn trĆ“Ć» trƶƓĆÆt Ć“Ć» boƤ caĆ»m nhaƤn mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n
lieƤu. DaĆ¢y may so trong boƤ chƦ thĆ² sinh nhieƤt khi doĆøng ƱieƤn
chaĆÆy qua laĆøm cong phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim tƦ leƤ vĆ“Ć¹i cƶƓĆøng ƱoƤ
doĆøng ƱieƤn. KeĆ”t quaĆ» laĆø kim ƱƶƓĆÆc noĆ”i vĆ“Ć¹i phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim
leƤch Ʊi moƤt goĆ¹c.
HƬnh 1.10: BoƤ caĆ»m nhaƤn mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu daĆÆng bieĆ”n
trĆ“Ć» trƶƓĆÆt kieĆ„u phao.
Khi mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu cao, ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a bieĆ”n trĆ“Ć» nhoĆ» neĆ¢n
cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua lĆ“Ć¹n hĆ“n. Do ƱoĆ¹ nhieƤt ƱƶƓĆÆc
sinh ra treĆ¢n daĆ¢y may so lĆ“Ć¹n hĆ“n, do ƱoĆ¹ phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim bĆ²
cong nhieĆ u laĆøm kim dĆ²ch chuyeĆ„n veĆ phĆa Full. Khi mƶĆÆc xaĆŖng
thaĆ”p ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a bieĆ”n trĆ“Ć» trƶƓĆÆt lĆ“Ć¹n neĆ¢n chƦ coĆ¹ moƤt
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 17
18. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
doĆøng ƱieƤn nhoĆ» chaĆÆy qua. Do ƱoĆ¹ phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim bĆ² uoĆ”n Ćt
vaĆø kim dĆ²ch chuyeĆ„n Ćt, kim Ć“Ć» vĆ² trĆ E (empty).
TieĆ”p ƱieĆ„m oĆ„n aĆ¹p
ĆoĆ ng hoĆ baĆ¹o mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu
E
CoĆ¢ng
taĆ©c maĆ¹y
Accu
F
BoƤ caƻm nhaƤn
mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu
C
H
BoƤ caƻm nhaƤn
nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c
ĆoĆ ng hoĆ baĆ¹o nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c
HƬnh 1.11: ĆoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu kieĆ„u ƱieƤn trĆ“Ć» lƶƓƵng
kim.
OĆ
n aĆ¹p:
ĆoĆ ng hoĆ kieĆ„u ƱieƤn trĆ“Ć» lƶƓƵng kim bĆ² aĆ»nh hƶƓƻng bĆ“Ć»i sƶĆÆ thay
ƱoĆ„i cuĆ»a ƱieƤn aĆ¹p cung caĆ”p. SƶĆÆ taĆŖng hay giaĆ»m ƱieƤn theĆ”
treĆ¢n xe seƵ gaĆ¢y ra sai soĆ” chƦ thĆ² trong ƱoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu.
ĆeĆ„ traĆ¹nh sai soĆ” naĆøy, moƤt oĆ„n aĆ¹p lƶƓƵng kim ƱƶƓĆÆc gaĆ©n trong
ƱoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu ƱeĆ„ giƶƵ aĆ¹p Ć“Ć» moƤt giaĆ¹ trĆ² khoĆ¢ng ƱoĆ„i
khoaƻng 7V.
OĆ
n aĆ¹p bao goĆ m moƤt phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim coĆ¹ gaĆ©n tieĆ”p ƱieĆ„m
vaĆø daĆ¢y may so ƱeĆ„ nung noĆ¹ng phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim. Khi coĆ¢ng
taĆ©c Ć“Ć» vĆ² trĆ ON, doĆøng ƱieƤn Ʊi qua ƱoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu vaĆø
ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t qua tieĆ”p ƱieĆ„m cuĆ»a oĆ„n
aĆ¹p vaĆø phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim. CuĆøng luĆ¹c ƱoĆ¹, doĆøng ƱieƤn cuƵng
Ʊi qua may so cuĆ»a oĆ„n aĆ¹p vaĆø nung noĆ¹ng phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim
laĆøm noĆ¹ bĆ² cong. Khi phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim bĆ² cong tieĆ”p ƱieĆ„m
mĆ“Ć» vaĆø doĆøng ƱieƤn ngƶĆøng chaĆÆy qua ƱoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu vaĆø
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 18
19. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t. CuĆøng luĆ¹c ƱoĆ¹ doĆøng
ƱieƤn cuƵng ngƶĆøng chaĆÆy qua daĆ¢y may so cuĆ»a oĆ„n aĆ¹p. Khi
doĆøng ƱieƤn ngƶĆøng chaĆÆy qua daĆ¢y may so phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim
seƵ nguoƤi Ʊi vaĆø tieĆ”p ƱieĆ„m laĆÆi ƱoĆ¹ng.
NeĆ”u ƱieƤn aĆ¹p Accu thaĆ”p chƦ coĆ¹ moƤt doĆøng ƱieƤn nhoĆ» chaĆÆy
qua daĆ¢y may so vaĆø daĆ¢y may so seƵ nung noĆ¹ng phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng
kim chaƤm hĆ“n, vƬ vaƤy tieĆ”p ƱieĆ„m mĆ“Ć» chaƤm laĆÆi ƱieĆ u ƱoĆ¹ coĆ¹
nghĆ³a laĆø tieĆ”p ƱieĆ„m seƵ ƱoĆ¹ng trong moƤt thĆ“Ćøi gian daĆøi. NgƶƓĆÆc
laĆÆi, khi ƱieƤn aĆ¹p Accu cao, doĆøng ƱieƤn lĆ“Ć¹n chaĆÆy qua tieĆ”p ƱieĆ„m
vaĆø laĆøm tieĆ”p ƱieĆ„m ƱoĆ¹ng trong khoaĆ»ng moƤt thĆ“Ćøi gian ngaĆ©n.
Trong thƶĆÆc teĆ”, ta coĆ¹ theĆ„ sƶƻ duĆÆng IC 7807 cho muĆÆc ƱĆch oĆ„n
aĆ¹p.
T ie Ć” Ʊ ie Ć„ o Ć„ a Ć¹
p
m n p
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ m ƶ Ć¹ n h i e Ć¢ l i e Ƥ
n
o
c
n
u
E
F
B o Ƥc a ƻ n h a Ƥ
m
n
m ƶ Ć¹ n h ie Ć¢ lie Ƥ
c
n
u
C oĆ¢g
n
ta Ć© m a Ć¹
c
y
A ccu
C
H
B o Ƥc a ƻ n h a Ƥ
m
n
n h i e Ƥ Ʊ o Ƥn ƶ Ć“ Ć¹
t
c
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ n h i e Ƥ Ʊ o Ƥn ƶ Ć“ Ć¹
n
o
t
c
T ie Ć” Ʊ ie Ć„ o Ć„ a Ć¹ Ʊ o Ć¹ g
p
m n p
n
T ie Ć” Ʊ ie Ć„ o Ć„ a Ć¹
p
m n p
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ m ƶ Ć¹ n h i e Ć¢ l i e Ƥ
n
o
c
n
u
E
F
B o Ƥc a ƻ n h a Ƥ
m
n
m ƶ Ć¹ n h ie Ć¢ lie Ƥ
c
n
u
C oĆ¢g
n
ta Ć© m a Ć¹
c
y
A ccu
C
H
B o Ƥc a ƻ n h a Ƥ
m
n
n h i e Ƥ Ʊ o Ƥn ƶ Ć“ Ć¹
t
c
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ n h i e Ƥ Ʊ o Ƥn ƶ Ć“ Ć¹
n
o
t
c
T ie Ć” Ʊ ie Ć„ o Ć„ a Ć¹ m Ć“ Ć»
p
m n p
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 19
20. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.12: HoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ kieĆ„u ƱieƤn trĆ“Ć»
lƶƓƵng kim
khi tieĆ”p ƱieĆ„m oĆ„n aĆ¹p ƱoĆ¹ng/mĆ“Ć».
b.
KieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ thaƤp.
ĆoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu kieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ thaƤp laĆø moƤt thieĆ”t
bĆ² ƱieƤn tƶĆø trong ƱoĆ¹ caĆ¹c cuoƤn daĆ¢y ƱƶƓĆÆc quaĆ”n beĆ¢n ngoaĆøi
o
moƤt roto tƶĆø theo boĆ”n hĆ¶Ć“Ć¹ng, moĆ£i hĆ¶Ć“Ć¹ng leƤch nhau 90 . Khi
doĆøng ƱieƤn qua cuoƤn daĆ¢y bĆ² thay ƱoĆ„i bĆ“Ć»i ƱieƤn trĆ“Ć» caĆ»m
nhaƤn mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu, tƶĆø thoĆ¢ng ƱƶƓĆÆc taĆÆo ra trong cuoƤn daĆ¢y
theo boĆ”n hĆ¶Ć“Ć¹ng thay ƱoĆ„i laĆøm roto tƶĆø quay vaĆø kim dĆ²ch
chuyeƄn.
KhoaĆ»ng troĆ”ng phĆa dĆ¶Ć“Ć¹i roto ƱƶƓĆÆc ƱieĆ n ƱaĆ y daĆ u silicon ƱeĆ„
ngaĆŖn khoĆ¢ng cho kim dao ƱoƤng khi xe bĆ² rung.
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ n h i e Ć¢ l i e Ƥ
n
o
n
u
K h o a Ć¹Ć± i e Ƥ
n
L1
L2
L3
L4
V s
B o Ƥc a ƻ n h a Ƥ
m
n
m ƶ Ć¹ n h ie Ć¢ lie Ƥ
c
n
u
A ccu
HƬnh 1.13: ĆoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu kieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ
thaƤp.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 20
21. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
ĆaĆ«c ƱieĆ„m cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ kieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ thaƤp (so saĆ¹nh vĆ“Ć¹i
kieƄu lƶƓƵng kim):
-
ChĆnh xaĆ¹c cao.
-
GoĆ¹c quay cuĆ»a kim roƤng hĆ“n.
-
ĆaĆ«c tĆnh baĆ¹m toĆ”t.
-
KhoĆ¢ng caĆ n maĆÆch oĆ„n aĆ¹p.
-
ChƦ thĆ² ƱƶƓĆÆc lƶƓĆÆng nhieĆ¢n lieƤu khi khoaĆ¹ ƱieƤn ƱaƵ taĆ©t.
HoaĆÆt ƱoƤng:
CaĆ¹c cƶĆÆc baĆ©c (N) vaĆø cƶĆÆc nam (S) ƱƶƓĆÆc taĆÆo ra treĆ¢n roto tƶĆø. Khi
doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua moĆ£i cuoƤn daĆ¢y, tƶĆø trƶƓĆøng sinh ra treĆ¢n
moĆ£i cuoƤn daĆ¢y laĆøm roto tƶĆø quay vaĆø kim dĆ²ch chuyeĆ„n.
CaĆ¹c cuoƤn daĆ¢y
HĆ¶Ć“Ć¹ng
RoĆ¢to (nam
quaƔn
chaĆ¢m)
HĆ¶Ć“Ć¹ng quaĆ”n cuĆ»a cuoƤn
cuƻa
L1
cuoƤn L4
HĆ¶Ć“Ć¹ng
quaƔn
cuƻa
cuoƤn L2
DaĆ u Silicon
HĆ¶Ć“Ć¹ng quaĆ”n cuĆ»a cuoƤn
L3
HƬnh 1.14: CaĆ”u taĆÆo ƱoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu kieĆ„u cuoƤn
daĆ¢y chƶƵ thaƤp.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 21
22. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
CuoƤn L1 vaĆø L3 ƱƶƓĆÆc quaĆ”n treĆ¢n cuĆøng moƤt truĆÆc nhƶng ngƶƓĆÆc
o
hĆ¶Ć“Ć¹ng nhau, cuoƤn L2 vaĆø L4 ƱƶƓĆÆc quaĆ”n Ć“Ć» truĆÆc kia leƤch 90 so vĆ“Ć¹i
truĆÆc L1, L3 (L2 vaĆø L4 cuƵng ƱƶƓĆÆc quaĆ”n ngƶƓĆÆc chieĆ u nhau).
Khi coĆ¢ng taĆ©c Ć“Ć» vĆ² trĆ ON, doĆøng ƱieƤn chaĆÆy theo hai ƱƶƓĆøng:
- Accuā L1 ā L2
ā BoƤ caĆ»m nhaƤn mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu ā mass.
- Accuā L1 ā L2 ā L3 ā L4 ā mass.
ĆieƤn aĆ¹p Vs thay ƱoĆ„i theo sƶĆÆ thay ƱoĆ„i ƱieƤn trĆ“Ć» R cuĆ»a caĆ»m bieĆ”n
mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu laĆøm cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn I1, I2 thay ƱoĆ„i theo.
Khi thuĆøng nhieĆ¢n lieƤu ƱaĆ y:
Do ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a boƤ caĆ»m nhaƤn mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu nhoĆ», neĆ¢n
coĆ¹ moƤt doĆøng ƱieƤn lĆ“Ć¹n chaĆÆy qua boƤ caĆ»m nhaƤn mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n
lieƤu vaĆø chƦ coĆ¹ moƤt doĆøng ƱieƤn nhoĆ» chaĆÆy qua L3 vaĆø L4. VƬ
vaƤy tƶĆø trƶƓĆøng sinh ra bĆ“Ć»i L3 vaĆø L4 yeĆ”u. TƶĆø trƶƓĆøng hĆ“ĆÆp bĆ“Ć»i
L1, L2, L3 vaĆø L4 nhƶ hƬnh 1.15.
TƶĆø trƶƓĆøng
L2
toƄng
L1
L3
L4
HƬnh 1.15: HƬnh bieĆ„u dieĆ£n tƶĆø trƶƓĆøng toĆ„ng khi thuĆøng
nhieĆ¢n lieƤu ƱaĆ y
Khi thuĆøng coĆøn moƤt nƶƵa nhieĆ¢n lieƤu:
ĆieƤn trĆ“Ć» boƤ baĆ¹o mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu taĆŖng neĆ¢n doĆøng ƱieƤn qua
L3 vaĆø L4 taĆŖng. Tuy nhieĆ¢n, do soĆ” voĆøng daĆ¢y cuĆ»a cuoƤn L 3 raĆ”t Ćt
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 22
23. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
neĆ¢n tƶĆø trƶƓĆøng sinh bĆ“Ć»i L3 cuƵng raĆ”t nhoĆ». VƬ vaƤy, tƶĆø trƶƓĆøng
toĆ„ng sinh bĆ“Ć»i caĆ¹c cuoƤn daĆ¢y nhƶ hƬnh 1.16.
L2
L1
L3
L4
TƶĆø trƶƓĆøng toĆ„ng
HƬnh 1.16: HƬnh bieĆ„u dieĆ£n tƶĆø trƶƓĆøng toĆ„ng khi thuĆøng
nhieĆ¢n lieƤu coĆøn Ā½.
Khi thuĆøng nhieĆ¢n lieƤu heĆ”t:
ĆieƤn trĆ“Ć» boƤ baĆ¹o mĆ¶Ć¹c nhieĆ¢n lieƤu lĆ“Ć¹n, neĆ¢n cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng
ƱieƤn qua L3 vaĆø L4 lĆ“Ć¹n. VƬ vaƤy tƶĆø trƶƓĆøng toĆ„ng nhƶ hƬnh 1.17.
L2
L1
L3
TƶĆø trƶƓĆøng
toƄng
L4
HƬnh 1.17: HƬnh bieĆ„u dieĆ£n tƶĆø trƶƓĆøng toĆ„ng khi thuĆøng
nhieĆ¢n lieƤu heĆ”t.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 23
24. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
1.2.3. ĆoĆ ng hoĆ vaĆø caĆ»m bieĆ”n baĆ¹o nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c
laĆøm maĆ¹t:
ĆoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c chƦ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t trong
aĆ¹o nĆ¶Ć“Ć¹c ƱoĆ¢ĆÆng cĆ“. CoĆ¹ hai kieĆ„u ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c,
kieĆ„u ƱieƤn trĆ“Ć» lƶƓƵng kim coĆ¹ moƤt phaĆ n tƶƻ lƶƓƵng kim Ć“Ć» boƤ
chƦ thĆ² vaĆø moƤt bieĆ”n trĆ“Ć» (nhieƤt ƱieƤn trĆ“Ć») trong boƤ caĆ»m
nhaƤn nhieƤt ƱoƤ vaĆø kieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ thaƤp caĆ¹c cuoƤn daĆ¢y
chƶƵ thaƤp Ć“Ć» ƱoĆ ng hoĆ chƦ thĆ² nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t.
a.
KieƄu ƱieƤn trƓƻ lƶƓƵng kim.
BoƤ chƦ thĆ² duĆøng ƱieƤn trĆ“Ć» lƶƓƵng kim vaĆø boƤ caĆ»m nhaƤn
nhieƤt ƱoƤ duĆøng moƤt nhieƤt ƱieƤn trĆ“Ć».
NhieƤt ƱieƤn trĆ“Ć» laĆø moƤt chaĆ”t baĆ¹n daĆ£n, neĆ¢n thuoƤc loaĆÆi heƤ
soĆ” nhieƤt aĆ¢m NTC (Negative Tempeture Constant). ĆieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a
noĆ¹ thay ƱoĆ„i raĆ”t lĆ“Ć¹n theo nhieƤt ƱoƤ. ĆieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a nhieƤt ƱieƤn
trĆ“Ć» laĆÆi giaĆ»m khi nhieƤt ƱoƤ taĆŖng.
N h i e Ƥ Ʊ i e Ƥ t r Ć“ Ć»( ā¦ )
t
n
C ƶ ĆÆc
N h ie Ƥ Ʊ ie Ƥ t r Ɠ ƻ
t
n
V oĆ»
N h ie Ƥ Ʊ o Ƥ ( 0C )
t
HƬnh 1.18: CaĆ»m bieĆ”n nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t vaĆø
Ʊaƫc tuyeƔn.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 24
25. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
ĆoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c kieĆ„u ƱieƤn trĆ“Ć» lƶƓƵng kim coĆ¹
nguyeĆ¢n lyĆ¹ hoaĆÆt ƱoƤng tƶƓng tƶĆÆ nhƶ ƱoĆ ng hoĆ nhieĆ¢n lieƤu kieĆ„u
ƱieƤn trƓƻ lƶƓƵng kim.
Khi nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t thaĆ”p, ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a nhieƤt ƱieƤn
trĆ“Ć» trong boƤ caĆ»m nhaƤn nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t cao vaĆø
gaĆ n nhƶ khoĆ¢ng coĆ¹ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua. VƬ vaƤy, daĆ¢y may so
chƦ sinh ra moƤt Ćt nhieƤt neĆ¢n ƱoĆ ng hoĆ chƦ leƤch moƤt chuĆ¹t.
Khi nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t taĆŖng, ƱieƤn trĆ“Ć» cuĆ»a nhieƤt ƱieƤn
trĆ“Ć» giaĆ»m, laĆøm taĆŖng cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua vaĆø
cuƵng taĆŖng lƶƓĆÆng nhieƤt sinh ra bĆ“Ć»i daĆ¢y may so. PhaĆ n tƶƻ
lƶƓƵng kim bĆ² uoĆ”n cong tƦ leƤ vĆ“Ć¹i lƶƓĆÆng nhieƤt laĆøm cho kim
ƱoĆ ng hoĆ chƦ thĆ² sƶĆÆ gia taĆŖng cuĆ»a nhieƤt ƱoƤ.
Ć o Ć g h o Ć b a Ć¹ n h i e Ƥ Ʊ o Ƥn ƶ Ć“ Ć¹
n
o
t
c
C
H
C oĆ¢g
n
ta Ć© m a Ć¹
c
y
A ccu
O Ć
aĆ¹
n p
B o Ƥc a ƻ n h a Ƥ n h i e Ƥ
m
n
t
Ʊ o Ƥn ƶ Ć“ Ć¹ l a Ćø m a Ć¹
c m
t
D aĆ¢ m ay so
y
HƬnh 1.19: HoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t.
b.
KieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ thaƤp.
CaĆ”u taĆÆo vaĆø hoaĆÆt ƱoƤng cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm
maĆ¹t kieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ thaƤp haĆ u nhƶ gioĆ”ng vĆ“Ć¹i ƱoĆ ng hoĆ
nhieĆ¢n lieƤu kieĆ„u cuoƤn daĆ¢y chƶƵ thaƤp. MoƤt phaĆ n roto bĆ² caĆ©t
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 25
26. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
neĆ¢n kim hoĆ i veĆ Ć±eĆ”n vĆ² trĆ nghƦ (phĆa laĆÆnh) do troĆÆng lƶƓĆÆng cuĆ»a
roto khi taĆ©t coĆ¢ng taĆ©c maĆ¹y.
1.2.4. ĆoĆ ng hoĆ baĆ¹o toĆ”c ƱoƤ ƱoƤng cĆ“:
VĆ“Ć¹i loaĆÆi naĆøy, caĆ¹c xung ƱieƤn tƶĆø cuoƤn sĆ“ caĆ”p bobine (trong
moĆ£i kyĆø xuaĆ”t hieƤn tia lƶƻa) 400V, sau khi qua IGNITER (ƱƶƓĆÆc
giaĆ»m aĆ¹p nhĆ“Ćø moƤt ƱieƤn trĆ“Ć» khoaĆ»ng 2-5Kā¦) seƵ taĆÆo neĆ¢n tĆn
hieƤu vaĆøo ƱoĆ ng hoĆ . TaĆÆi ƱaĆ¢y, moƤt maĆÆch ƱeĆ”m xung seƵ tĆnh
toaĆ¹n cung caĆ”p tĆn hieƤu ƱeĆ„ ƱieĆ u khieĆ„n kim ƱoĆ ng hoĆ quay.
C aĆ chƬ 10A
u
C aĆ chƬ 10A
u
IG /S W
B o b in e
R E D /Y E L
W H I/R E D
E C U
IG N IT E R
W H I/R E D
B LA C K
R L
E C U
Ć o Ć g h o Ć t o Ć”
n
c
Ʊ o ƤƱ o Ƥ g c Ɠ
n
Ć o Ć g h o Ć t o Ć” Ʊ o Ƥx e
n
c
K
R
S PE ED SE N S O R
V Y
S P E E D (E C U )
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 26
27. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.20 : MaĆÆch ƱoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ ƱoƤng cĆ“
(tachometer)
vaĆø toĆ”c ƱoƤ xe (speedometer)
1.2.5. ĆoĆ ng hoĆ vaĆø caĆ»m bieĆ”n baĆ¹o toĆ”c ƱoƤ xe:
a.
KieĆ„u caĆ¹p meĆ m.
Khi oĆ¢toĆ¢ laĆøm vieƤc, truĆÆc caĆ¹p meĆ m truyeĆ n moĆ¢men tƶĆø truĆÆc
thĆ¶Ć¹ caĆ”p hoƤp soĆ” ƱeĆ”n truĆÆc daĆ£n ƱoƤng keĆ¹o nam chaĆ¢m vĆ³nh
cƶƻu quay. TƶĆø thoĆ¢ng xuyeĆ¢n qua chuĆÆp nhoĆ¢m laĆøm phaĆ¹t sinh
sĆ¶Ć¹c ƱieƤn ƱoƤng, taĆÆo doĆøng ƱieƤn phucoĆ¢ trong chuĆÆp nhoĆ¢m.
DoĆøng phucoĆ¢ taĆ¹c duĆÆng vĆ“Ć¹i tƶĆø trƶƓĆøng cuĆ»a nam chaĆ¢m laĆøm
chuĆÆp nhoĆ¢m quay, keĆ¹o theo kim chƦ vaƤn toĆ”c tƶƓng Ć¶Ć¹ng treĆ¢n
vaĆÆch chia cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ . MoĆ¢men quay cuĆ»a chuĆÆp nhoĆ¢m ƱƶƓĆÆc
caĆ¢n baĆØng bĆ“Ć»i loĆø xo.
K im c h Ʀt h Ć²
L o Ćøx o c a Ć¢ b a ĆØ g
n
n
C h u ĆÆp n h o Ć¢
m
N a m c h a Ć¢ v Ć³n h c ƶ Ć»
m
u
T a Ć” c a Ć¢ b a ĆØ g n h ie Ƥ
m
n
n
t
C a Ć« t r u ĆÆc v Ć t - b a Ć¹ h v Ć t
p
n
T r u ĆÆc d a Ć£ Ʊ o Ƥ g
n
n
HƬnh 1.21: ĆoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ xe loaĆÆi caĆ¹p meĆ m.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 27
28. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
TaĆ”m caĆ¢n baĆØng nhieƤt ƱeĆ„ giaĆ»m bĆ“Ć¹t sai soĆ” do nhieƤt cuĆ»a
ƱoĆ ng hoĆ . Khi nhieƤt ƱoƤ taĆŖng, tƶĆø trĆ“Ć» cuĆ»a taĆ”m caĆ¢n baĆØng
nhieƤt taĆŖng, tƶĆø thoĆ¢ng qua noĆ¹ giaĆ»m, phaĆ n lĆ“Ć¹n seƵ qua chuĆÆp
nhoĆ¢m ƱeĆ„ giƶƵ cho doĆøng phucoĆ¢ trong chuĆÆp nhoĆ¢m khoĆ¢ng ƱoĆ„i.
b.
ĆoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ xe chƦ thĆ² baĆØng kim.
DƶĆÆa treĆ¢n cĆ“ sĆ“Ć» caĆ»m bieĆ”n toĆ”c ƱoƤ kieĆ„u tƶĆø trĆ“Ć» hoaĆ«c caĆ»m
bieƔn Hall.
ā¢
MaĆÆch heƤ thoĆ”ng:
M a ĆÆc h Ʊ i e Ƥ a Ć¹ k h o Ć¢ g Ʊ o Ć„
n p
n
i
B
V o Ćø g tƶ Ćø
n
S
N
N
S
I C lo Ć¢g Ćc
-
M R E
IC d a Ć£ Ʊ o Ƥ g
n
n
C a ƻ b ie Ɣ to Ɣ Ʊ o Ƥ
m
n
c
IC d a Ć£ Ʊ o Ƥ g
n
n
M o to r x u n g
* C h Ʀ c h o m o Ƥt v a Ćøi k i e Ć„u
G ear
Ć o Ć g h o Ć t o Ć” Ʊ o Ƥ
n
c
C u o Ƥ t ƶ Ćøc h ƶ Ƶ t h a Ƥ
n
p
C u ĆÆm Ʊ o Ć g h o Ć
n
Ć o Ć g h o Ć q u a Ƶ g Ʊ ƶ Ć“ Ćø g
n
n
n
HƬnh 1.22: CaĆ”u taĆÆo ƱoĆ ng hoĆ toĆ”c ƱoƤ chƦ thĆ² baĆØng kim
dƶĆÆa treĆ¢n caĆ»m bieĆ”n tƶĆø trĆ“Ć» vaĆø caĆ»m bieĆ”n Hall.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 28
29. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
ā¢
Caƻm bieƔn toƔc ƱoƤ.
CaĆ»m bieĆ”n toĆ”c ƱoƤ ƱƶƓĆÆc gaĆ©n Ć“Ć» hoƤp soĆ” vaĆø ƱƶƓĆÆc daĆ£n ƱoƤng
Ć“Ć» baĆ¹nh raĆŖng chuĆ» ƱoƤng cuĆ»a coĆ¢ng tĆ“ meĆ¹t. CaĆ»m bieĆ”n toĆ”c
ƱoƤ bao goĆ m moƤt maĆÆch tĆch hĆ“ĆÆp hoaĆÆt ƱoƤng nhĆ“Ćø tƶĆø trĆ“Ć» vaĆø
caĆ»m bieĆ”n Hall gaĆ©n beĆ¢n trong vaĆø moƤt nam chaĆ¢m boĆ”n cƶĆÆc.
Khi xe baĆ©t ƱaĆ u chuyeĆ„n ƱoƤng vaĆø voĆøng nam chaĆ¢m baĆ©t ƱaĆ u
quay, caĆ»m bieĆ”n toĆ”c ƱoƤ seƵ phaĆ¹t ra caĆ¹c tĆn hieƤu xung. CoĆ¹ hai
kieĆ„u maĆÆch ra:
-
KieĆ„u ƱieƤn aĆ¹p phaĆ¹t ra.
-
KieƄu ƱieƤn trƓƻ thay ƱoƄi.
V o Ćø g tƶ Ćø
n
C a Ć» b i e Ć” t ƶ Ćøt r Ć“ Ć»
m
n
h o a Ć« H a ll
c
HƬnh 1.23: CaĆ”u taĆÆo caĆ»m bieĆ”n toĆ”c ƱoƤ.
1.2.6. ĆoĆ ng hoĆ Ampe:
ĆeĆ„ theo doƵi vieƤc naĆÆp ƱieƤn cho accu treĆ¢n oĆ¢toĆ¢ ngƶƓĆøi ta duĆøng
ƱoĆ ng hoĆ ampe hoaĆ«c ƱeĆøn baĆ¹o. ĆoĆ ng hoĆ Ampe ƱƶƓĆÆc maĆ©c
noĆ”i tieĆ”p vĆ“Ć¹i maĆÆch phuĆÆ taĆ»i vaĆø noĆ¹ cho bieĆ”t cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng
ƱieƤn naĆÆp vaĆø phoĆ¹ng cuĆ»a accu baĆØng Ampe(A). ThƶƓĆøng caĆ¹c
Ampe ƱieƤn tƶĆø ƱƶƓĆÆc duĆøng phoĆ„ bieĆ”n.
a.
ĆoĆ ng hoĆ ampe loaĆÆi ƱieƤn tƶĆø loaĆÆi nam chaĆ¢m
quay:
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 29
30. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
CaĆ”u taĆÆo:
TreĆ¢n khung chaĆ”t deĆ»o 3 coĆ¹ quaĆ”n cuoƤn daĆ¢y 5 baĆØng loaĆÆi daĆ¢y
ƱoĆ ng nhoĆ». Song song vĆ“Ć¹i cuoƤn daĆ¢y coĆ¹ maĆ©c moƤt ƱieƤn trĆ“Ć»
shunt 1 baĆØng constant (hĆ“ĆÆp kim cuĆ»a saĆ©t vaĆø nicken). TreĆ¢n truĆÆc
cuĆ»a kim nhoĆ¢m gaĆ©n ƱiaƵ nam chaĆ¢m 6 vaĆø caĆ n 8 coĆ¹ theĆ„ quay
quanh truĆÆc trong moƤt khoaĆ»ng giĆ“Ć¹i haĆÆn bĆ“Ć»i raƵnh cong 9 cuĆ»a
khung chaĆ”t deĆ»o. Ćai chaĆ©n tƶĆø 4 baĆ»o veƤ cho ƱoĆ ng hoĆ khoĆ»i bĆ²
aĆ»nh hƶƓƻng cuĆ»a nhƶƵng tƶĆø trƶƓĆøng beĆ¢n ngoaĆøi.
NguyeĆ¢n lyĆ¹ laĆøm vieƤc:
3
1
+50
-5 0
7
6
5
8
4
3
N
2
S
2
4
S
N
+
20
N
S
0
20
9
1
+
-
a)
b)
HƬnh 1.24: SĆ“ ƱoĆ caĆ¹c ƱoĆ ng hoĆ Ampe.
a. ĆoĆ ng hoĆ ampe kieĆ„u ƱieƤn tƶĆø loaĆÆi nam chaĆ¢m quay.
b. ĆoĆ ng hoĆ ampe kieĆ„u ƱieƤn tƶĆø loaĆÆi nam chaĆ¢m coĆ” Ć±Ć²nh.
Khi khoĆ¢ng coĆ¹ doĆøng ƱieƤn qua caĆ¹c cuoƤn daĆ¢y, do taĆ¹c duĆÆng
tƶƓng hoĆ£ giƶƵa caĆ¹c cƶĆÆc khaĆ¹c daĆ”u cuĆ»a nam chaĆ¢m coĆ” Ć±Ć²nh 2
vaĆø ƱiaƵ nam chaĆ¢m 6, kim ƱoĆ ng hoĆ Ć±Ć¶Ć“ĆÆc giƶƵ Ć“Ć» vĆ² trĆ soĆ” 0
cuĆ»a thang Ʊo. Khi coĆ¹ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua cuoƤn daĆ¢y, xung
quanh cuoƤn daĆ¢y seƵ xuaĆ”t hieƤn moƤt tƶĆø trƶƓĆøng coĆ¹ hĆ¶Ć“Ć¹ng
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 30
31. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
vuoĆ¢ng goĆ¹c vĆ“Ć¹i tƶĆø trƶƓĆøng cuĆ»a nam chaĆ¢m coĆ” Ć±Ć²nh 2. TaĆ¹c
duĆÆng tƶƓng hoĆ£ giƶƵa hai tƶĆø trƶƓĆøng taĆÆo thaĆønh moƤt tƶĆø trƶƓĆøng
toĆ„ng hĆ“ĆÆp coĆ¹ veĆ¹c tĆ“ xaĆ¹c Ć±Ć²nh theo quy luaƤt hƬnh bƬnh haĆønh.
Nam chaĆ¢m 6 vaĆø kim seƵ quay hĆ¶Ć“Ć¹ng theo chieĆ u veĆ¹c tĆ“ cuĆ»a tƶĆø
trƶƓĆøng toĆ„ng hĆ“ĆÆp. Khi cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn trong cuoƤn daĆ¢y
taĆŖng thƬ tƶĆø trƶƓĆøng do noĆ¹ sinh ra taĆŖng, laĆøm cho kim quay Ʊi
moƤt goĆ¹c lĆ“Ć¹Ć¹n hĆ“n, chƦ giaĆ¹ trĆ² doĆøng ƱieƤn khoĆ¢ng lĆ“Ć¹n. Khi
chieĆ u doĆøng ƱieƤn trong cuoƤn daĆ¢y thay ƱoĆ„i thƬ chieĆ u cuĆ»a tƶĆø
trƶƓĆøng do noĆ¹ sinh ra cuƵng thay ƱoĆ„i vaĆø kim ƱoĆ ng hoĆ seƵ leƤch
veĆ phĆa khaĆ¹c.
b.
ĆoĆ ng hoĆ ampe kieĆ„u ƱieƤn tƶĆø loaĆÆi nam chaĆ¢m coĆ”
Ć±Ć²nh.
CaĆ”u taĆÆo:
ĆoĆ ng hoĆ loaĆÆi naĆøy goĆ m thanh daĆ£n 4 (baĆØng nhoĆ¢m hay ƱoĆ ng),
nam chaĆ¢m coĆ” Ć±Ć²nh 3, thanh theĆ¹p non 2 gaĆ©n chaĆ«t vĆ“Ć¹i loƵi quay
vaĆø kim 1. Kim ƱoĆ ng hoĆ coĆ¹ ƱaĆ u ƱoĆ”i troĆÆng, coĆøn oĆ„ truĆÆc cuĆ»a
kim ƱƶƓĆÆc boĆ¢i trĆ“n baĆØng loaĆÆi daĆ u ƱaĆ«c bieƤt.
NguyeĆ¢n lyĆ¹ laĆøm vieƤc:
Nam chaĆ¢m 3 gaĆ¢y nhieĆ£m tƶĆø cho thanh theĆ¹p non 2 vĆ“Ć¹i caĆ¹c
daĆ”u cƶĆÆc ngƶƓĆÆc vĆ“Ć¹i daĆ”u cƶĆÆc cuĆ»a nam chaĆ¢m. Do taĆ¹c duĆÆng
tƶƓng hoĆ£ giƶƵa caĆ¹c cƶĆÆc khaĆ¹c daĆ”u cuĆ»a nam chaĆ¢m vaĆø thanh
theĆ¹p non neĆ¢n thanh theĆ¹p, loƵi quay vaĆø kim ƱoĆ ng hoĆ luoĆ¢n
luoĆ¢n coĆ¹ xu hĆ¶Ć“Ć¹ng oĆ„n Ć±Ć²nh Ć“Ć» vĆ² trĆ trung gian (Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i vaĆÆch 0
cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ ) khi khoĆ¢ng coĆ¹ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua thanh daĆ£n
4. Khi coĆ¹ doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua thanh 4, thanh theĆ¹p non 2 cuĆøng
vĆ“Ć¹i loƵi quay seƵ hĆ¶Ć“Ć¹ng theo nhƶƵng ƱƶƓĆøng sĆ¶Ć¹c sinh ra quanh
thanh daĆ£n maĆø quay leƤch Ʊi moƤt goĆ¹c, laĆøm cho kim ƱoĆ ng hoĆ
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 31
32. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
leƤch khoĆ»i vĆ² trĆ 0 vaĆø chƦ moƤt giaĆ¹ trĆ² tƶƓng Ć¶Ć¹ng cuĆ»a doĆøng
ƱieƤn. CƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn qua thanh daĆ£n caĆøng lĆ“Ć¹n thƬ tƶĆø
thoĆ¢ng cuĆ»a noĆ¹ caĆøng maĆÆnh vaĆø kim caĆøng quay Ʊi moƤt goĆ¹c lĆ“Ć¹n
hĆ“n, chƦ doĆøng ƱieƤn lĆ“Ć¹n.
GiaĆ¹ trĆ² vaĆø chieĆ u cuĆ»a goĆ¹c quay kim phuĆÆ thuoƤc vaĆøo cƶƓĆøng
ƱoƤ vaĆø chieĆ u doĆøng ƱieƤn trong thanh daĆ£n. Kim leƤch veĆ phĆa
daĆ”u coƤng bieĆ„u thĆ² accu ƱƶƓĆÆc naĆÆp, coĆøn leƤch veĆ phĆa daĆ”u trƶĆø
bieĆ„u thĆ² accu phoĆ¹ng ƱieƤn.
TreĆ¢n nhƶƵng oĆ¢toĆ¢ duĆøng ƱeĆøn baĆ¹o naĆÆp thƬ Ć“Ć» baĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ
coĆ¹ boĆ” trĆ moƤt boĆ¹ng ƱeĆøn nhoĆ» maĆ©c vĆ“Ć¹i coĆÆc L cuĆ»a maĆ¹y phaĆ¹t
hoaĆ«c tieĆ”t cheĆ”. NeĆ”u maĆ¹y phaĆ¹t phaĆ¹t ƱieƤn ƱeĆøn baĆ¹o seƵ taĆ©t
vaĆø ngƶƓĆÆc laĆÆi.
CaĆ¹c ƱoĆ ng hoĆ Ampe khoĆ¢ng ƱƶƓĆÆc maĆ©c noĆ”i tieĆ”p vaĆøo maĆÆch
khĆ“Ć»i ƱoƤng vaĆø maĆÆch coĆøi ƱieƤn vƬ cƶƓĆøng ƱoƤ doĆøng ƱieƤn duĆøng
cho caĆ¹c phuĆÆ taĆ»i ƱieƤn naĆøy lĆ“Ć¹n.
1.2.7. CaĆ¹c maĆÆch ƱeĆøn caĆ»nh baĆ¹o:
CaĆ»m bieĆ”n baĆ¹o nguy vaĆø ƱeĆøn hieƤu nhaĆØm baĆ¹o cho laĆ¹i xe bieĆ”t
tƬnh traĆÆng laĆøm vieƤc cuĆ»a moƤt soĆ” boƤ phaƤn nhƶ aĆ¹p suaĆ”t daĆ u
trong heƤ thoĆ”ng boĆ¢i trĆ“n, nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t ƱoƤng cĆ“....
CaĆ”u taĆÆo.
CĆ“ caĆ”u baĆ¹o hieƤu naĆøy bao goĆ m hai boƤ phaƤn chuĆ» yeĆ”u: boƤ
caĆ»m bieĆ”n baĆ¹o nguy vaĆø ƱeĆøn baĆ¹o.
BoƤ caĆ»m bieĆ”n baĆ¹o nguy laĆø moƤt loaĆÆi coĆ¢ng taĆ©c ƱieƤn tƶĆÆ Ć±oƤng
ƱaĆ«c bieƤt laĆøm nhieƤm vuĆÆ baƤt ƱeĆøn Ć“Ć» baĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ khi coĆ¹
sƶĆÆ thay ƱoĆ„i nguy haĆÆi ƱeĆ”n ƱieĆ u kieƤn laĆøm vieƤc cuĆ»a ƱoƤng cĆ“
oĆ¢toĆ¢.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 32
33. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
CaĆ¹c cĆ“ caĆ”u baĆ¹o nguy thƶƓĆøng gaĆ«p nhaĆ”t laĆø baĆ¹o nguy aĆ¹p
suaĆ”t daĆ u nhĆ“Ćøn trong heƤ thoĆ”ng boĆ¢i trĆ“n ƱoƤng cĆ“ vaĆø baĆ¹o
nguy nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t ƱoƤng cĆ“.
CĆ“ caĆ”u baĆ¹o nguy aĆ¹p suaĆ”t nhĆ“Ć¹t ƱoƤng cĆ“.
CĆ“ caĆ”u naĆøy baĆ¹o hieƤu trong trƶƓĆøng hĆ“ĆÆp aĆ¹p suaĆ”t nhĆ“Ć¹t ƱoƤng
cĆ“ giaĆ»m tĆ“Ć¹i mĆ¶Ć¹c coĆ¹ theĆ„ hƶ ƱoƤng cĆ“. Khi ƱoƤng cĆ“ oĆ¢toĆ¢ laĆøm
vieƤc hoaĆ«c aĆ¹p suaĆ”t trong heƤ thoĆ”ng boĆ¢i trĆ“n giaĆ»m xuoĆ”ng
2
thaĆ”p hĆ“n 0,4 - 0,7 Kg/cm maĆøng 6 (xem hƬnh 1.25) naĆØm Ć“Ć» vĆ² trĆ
ban ƱaĆ u, coĆøn tieĆ”p ƱieĆ„m 4 Ć“Ć» traĆÆng thaĆ¹i ƱoĆ¹ng, ƱaĆ»m baĆ»o
thoĆ¢ng maĆÆch cho ƱeĆøn baĆ¹o 3.
Khi coĆ¢ng taĆ©c 1 ƱoĆ¹ng, ƱeĆøn baĆ¹o 3 Ć“Ć» baĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ seƵ saĆ¹ng
baĆ¹o hieƤu sƶĆÆ giaĆ»m aĆ¹p suaĆ”t daĆ u tĆ“Ć¹i mĆ¶Ć¹c khoĆ¢ng cho pheĆ¹p.
Khi ƱoƤng cĆ“ oĆ¢toĆ¢ laĆøm vieƤc, daĆ u tƶĆø heƤ thoĆ”ng boĆ¢i trĆ“n ƱoƤng
cĆ“ seƵ qua loĆ£ cuĆ»a nuĆ¹m 8 vaĆøo buoĆ ng 7 vaĆø khi aĆ¹p suaĆ”t daĆ u
2
trong buoĆ ng 7 lĆ“Ć¹n hĆ“n 0,4 ā 0,7 Kg/cm thƬ maĆøng 6 seƵ cong leĆ¢n,
naĆ¢ng caĆ n tieĆ”p ƱieĆ„m di ƱoƤng vaĆø tieĆ”p ƱieĆ„m 4 mĆ“Ć» ra, ƱeĆøn
baĆ¹o 3 taĆ©t.
B o Ƥc a Ć» b i e Ć” b a Ć¹ n g u y
m
n
o
5
4
3
1
2
7
6
8
HƬnh 1.25: CĆ“ caĆ”u baĆ¹o nguy aĆ¹p suaĆ t daĆ u boĆ¢i trĆ“n
ƱoƤng cƓ.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 33
34. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
1- CoĆ¢ng taĆ©c maĆ¹y; 2- NaĆ©p; 3- ĆeĆøn hieƤu; 4- CaĆ¹c maĆ¹ vĆt baĆÆc; 5- GiaĆ¹ tieĆ”p ƱieĆ„m;
6- MaĆøng aĆ¹p suaĆ”t; 7- BuoĆ ng aĆ¹p suaĆ”t; 8- NuĆ¹m coĆ¹ ren.
CĆ“ caĆ”u baĆ¹o nguy nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t ƱoƤng cĆ“.
CĆ“ caĆ”u naĆøy baĆ¹o hieƤu cho taĆøi xeĆ” bieĆ”t nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c quaĆ¹
cao (khoĆ¢ng cho pheĆ¹p) trong heƤ thoĆ”ng laĆøm maĆ¹t ƱoƤng cĆ“. BoƤ
caĆ»m bieĆ”n nĆ¶Ć“Ć¹c ƱƶƓĆÆc vaĆ«n vaĆøo phĆa treĆ¢n cuĆ»a keĆ¹t nĆ¶Ć“Ć¹c
hoaĆ«c treĆ¢n ƱƶƓĆøng nĆ¶Ć“Ć¹c Ʊi, coĆøn ƱeĆøn hieƤu laĆ©p Ć“Ć» baĆ»ng ƱoĆ ng
hoĆ .
1
2
3
4
C o Ć¢ g ta Ć©
n
c
m aĆ¹
y
5
A ccu
HƬnh 1.26: CĆ“ caĆ”u baĆ¹o nguy nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t
ƱoƤng cƓ.
1- ChuĆÆp ƱoĆ ng
2- Thanh lƶƓƵng kim
4- ĆeĆøn hieƤu
3- Voƻ boƤ caƻm bieƔn
5- VĆt ƱieĆ u chƦnh.
CaĆ”u taĆÆo cuĆ»a boƤ caĆ»m bieĆ”n baĆ¹o nguy nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c tƶƓng
tƶĆÆ nhƶ boƤ caĆ»m bieĆ”n cuĆ»a ƱoĆ ng hoĆ nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c loaĆÆi xung
ƱieƤn, chƦ khaĆ¹c laĆø treĆ¢n thanh lƶƓƵng kim khoĆ¢ng quaĆ”n daĆ¢y
ƱieƤn trĆ“Ć» vaĆø thanh lƶƓƵng kim ƱƶƓĆÆc laƤt ngƶƓĆÆc xuoĆ”ng sao cho khi
bĆ² bieĆ”n daĆÆng noĆ¹ seƵ cong veĆ phĆa dĆ¶Ć“Ć¹i (veĆ phĆa coĆ¹ xu hĆ¶Ć“Ć¹ng
ƱoĆ¹ng tieĆ”p ƱieĆ„m KKā laĆÆi).
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 34
35. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
Khi nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm maĆ¹t ƱoƤng cĆ“ thaĆ”p thƬ tieĆ”p ƱieĆ„m KKā
Ć“Ć» traĆÆng thaĆ¹i mĆ“Ć» vaĆø ƱeĆøn hieƤu 4 taĆ©t. Khi nhieƤt ƱoƤ nĆ¶Ć“Ć¹c laĆøm
maĆ¹t taĆŖng, thanh lƶƓƵng kim 2 bĆ² noĆ¹ng noĆ¹ seƵ bieĆ”n daĆÆng vaĆø
o
o
Ć“Ć» nhieƤt ƱoƤ 96 C Ā± 3 C thƬ tieĆ”p ƱieĆ„m KKā ƱoĆ¹ng, ƱeĆøn hieƤu 4
saĆ¹ng leĆ¢n.
1.3.
THOĆNG TIN DAĆNG SOĆ (DIGITAL)
1.3.1. CaĆ”u truĆ¹c cĆ“ baĆ»n
MaĆøn hƬnh hieĆ„n thĆ² soĆ” trong moĆ£i ƱoĆ ng hoĆ thƶƓĆøng duĆøng moƤt
VFD (maĆøn hƬnh huyĆønh quang chaĆ¢n khoĆ¢ng), moƤt vaĆøi ƱioĆ”t ƱeĆøn
LED phaĆ¹t saĆ¹ng hoaĆ«c moƤt LCD (maĆøn hƬnh tinh theĆ„ loĆ»ng).
KieĆ„u VFD ƱƶƓĆÆc sƶƻ duĆÆng phoĆ„ bieĆ”n trong caĆ¹c ƱoĆ ng hoĆ hieĆ„n
thĆ² soĆ” trong caĆ¹c xe ƱƓĆøi mĆ“Ć¹i.
ĆoĆ ng hoĆ hieĆ„n thĆ² soĆ” coĆ¹ caĆ¹c ƱaĆ«c ƱieĆ„m sau:
-
DeĆ£ xem.
-
ChĆnh xaĆ¹c cao.
-
ĆoƤ tin caƤy cao nhĆ“Ćø hieĆ„n thĆ² soĆ”, khoĆ¢ng coĆ¹ chi tieĆ”t
chuyeƄn ƱoƤng quay.
-
HieĆ„n thĆ² toĆ”t nhaĆ”t cho moĆ£i ƱoĆ ng hoĆ .
DĆ¶Ć“Ć¹i ƱaĆ¢y seƵ moĆ¢ taĆ» baĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ maĆøn hƬnh ƱieƤn tƶƻ kieĆ„u
VFD treĆ¢n xe TOYOTA CRESSIDA.
Caƻm bieƔn toƔc
ƱoƤ
CoĆ¢ng taĆ©c haĆønh
CoĆ¢ng taĆ©c thay ƱoĆ„i
trƬnh
ĆoĆ ng hoĆ
thang Ʊo ƱoĆ ng hoĆ
quaƵng ƱƶƓĆøng
BoƤ vi xƶƻ lĆ & nhieĆ¢n lieƤu
(cĆ“ khĆ)
VFDS
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 35
36. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.27: BaĆ»ng ƱoĆ ng hoĆ maĆøn hƬnh ƱieƤn tƶƻ kieĆ„u
VFD
treĆ¢n xe TOYOTA CRESSIDA
1.3.2. CaĆ¹c daĆÆng maĆøn hƬnh:
1.3.2.1. MaĆøn hƬnh huyĆønh quang chaĆ¢n khoĆ¢ng:
Bao goĆ m 20 ƱoaĆÆn huyĆønh quang nhoĆ» ƱƶƓĆÆc sƶƻ duĆÆng trong ƱoĆ ng
hoĆ toĆ”c ƱoƤ xe ƱeĆ„ hieĆ„n thĆ² toĆ”c ƱoƤ xe dĆ¶Ć“Ć¹i daĆÆng soĆ”.
CaĆ”u taĆÆo.
MaĆøn hƬnh huyĆønh quang chaĆ¢n khoĆ¢ng hoaĆÆt ƱoƤng gioĆ”ng nhƶ
oĆ”ng triod vaĆø bao goĆ m 3 phaĆ n:
-
MoƤt boƤ daĆ¢y toĆ¹c (ca-toĆ”t).
-
20 ƱoaĆÆn (a-noĆ”t) ƱƶƓĆÆc phuĆ» chaĆ”t huyĆønh quang .
-
MoƤt lĆ¶Ć“Ć¹i ƱƶƓĆÆc ƱaĆ«t giƶƵa a-noĆ”t vaĆø ca-toĆ”t ƱeĆ„ ƱieĆ u
khieĆ„n doĆøng ƱieƤn.
TaĆ”t caĆ» caĆ¹c chi tieĆ”t naĆøy ƱƶƓĆÆc ƱaĆ«t trong moƤt buoĆ ng kĆnh
phaĆŗng ƱaƵ huĆ¹t heĆ”t khĆ.
AnoĆ”t gaĆ©n treĆ¢n taĆ”m kĆnh, caĆ¹c daĆ¢y ƱieƤn noĆ”i vĆ“Ć¹i caĆ¹c ƱoaĆÆn
anoĆ”t naĆØm trƶĆÆc tieĆ”p treĆ¢n maĆ«t taĆ”m kĆnh, moƤt lĆ“Ć¹p caĆ¹ch ƱieƤn
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 36
37. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
phuĆ» leĆ¢nh taĆ”m kĆnh vaĆø caĆ¹c ƱoaĆÆn huyĆønh quang naĆØm Ć“Ć» phĆa
treĆ¢n lĆ“Ć¹p caĆ¹ch ƱieƤn.
CaĆ¹c ƱoaĆÆn ƱƶƓĆÆc phuĆ» chaĆ”t huyĆønh quang seƵ phaĆ¹t saĆ¹ng khi bĆ²
caĆ¹c ƱieƤn tƶƻ ƱaƤp vaĆøo. PhĆa treĆ¢n a-noĆ”t laĆø moƤt lĆ¶Ć“Ć¹i ƱieĆ u
khieĆ„n ƱƶƓĆÆc laĆøm baĆØng kim loaĆÆi ƱaĆ«c bieƤt vaĆø phĆa treĆ¢n lĆ¶Ć“Ć¹i laĆø
ca-toĆ”t, moƤt boƤ daĆ¢y toĆ¹c laĆøm baĆØng daĆ¢y tungsten moĆ»ng ƱƶƓĆÆc
phuĆ» moƤt vaƤt lieƤu maĆø phaĆ¹t ra ƱieƤn tƶƻ khi bĆ² nung noĆ¹ng.
HƬnh 1.28: CaĆ”u taĆÆo maĆøn hƬnh huyĆønh quang chaĆ¢n
khoĆ¢ng.
HoaĆÆt ƱoƤng.
Khi doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua caĆ¹c daĆ¢y toĆ¹c, daĆ¢y toĆ¹c bĆ² nung tĆ“Ć¹i
o
khoaĆ»ng 600 C vaĆø vƬ vaƤy noĆ¹ phaĆ¹t ra caĆ¹c ƱieƤn tƶƻ.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 37
38. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.29: MaĆøn hƬnh huyĆønh quang chaĆ¢n khoĆ¢ng.
NeĆ”u sau ƱoĆ¹ ƱieƤn aĆ¹p dƶƓng ƱƶƓĆÆc caĆ”p cho caĆ¹c ƱoaĆÆn huyĆønh
quang noĆ¹ seƵ huĆ¹t caĆ¹c ƱieƤn tƶƻ tƶĆø daĆ¢y toĆ¹c. CaĆ¹c ƱieƤn tƶƻ
naĆøy sau ƱoĆ¹ seƵ chaĆÆy vaĆøo caĆ¹c ƱoaĆÆn huyĆønh quang roĆ i xuoĆ”ng
mass, sau ƱoĆ¹ quay laĆÆi caĆ¹c daĆ¢y toĆ¹c keĆ”t thuĆ¹c moƤt chu kyĆø.
Khi ƱieƤn tƶƻ tƶĆø daĆ¢y toĆ¹c ƱaƤp vaĆøo ƱoaĆÆn huyĆønh quang, chaĆ”t
huyĆønh quang seƵ phaĆ¹t saĆ¹ng (phaĆ»i caĆ”p ƱieƤn aĆ¹p dƶƓng cho
caĆ¹c ƱoaĆÆn huyĆønh quang). NeĆ”u khoĆ¢ng caĆ”p ƱieƤn aĆ¹p cho chuĆ¹ng
chuĆ¹ng seƵ khoĆ¢ng phaĆ¹t saĆ¹ng.
ChĆ¶Ć¹c naĆŖng cuĆ»a lĆ¶Ć“Ć¹i laĆø ƱeĆ„ ƱaĆ»m baĆ»o caĆ¹c ƱieƤn tƶƻ ƱaƤp
ƱeĆ u leĆ¢n taĆ”t caĆ» caĆ¹c ƱoaĆÆn huyĆønh quang. Do lĆ¶Ć“Ć¹i luoĆ¢n coĆ¹
ƱieƤn aĆ¹p dƶƓng taĆÆi moĆÆi thĆ“Ćøi ƱieĆ„m, neĆ¢n taĆ”t caĆ» caĆ¹c phaĆ n tƶƻ
cuĆ»a noĆ¹ ƱeĆ u huĆ¹t caĆ¹c ƱieƤn tƶƻ ƱƶƓĆÆc phaĆ¹t ra tƶĆø daĆ¢y toĆ¹c. Do
ƱoĆ¹ khi ƱieƤn tƶƻ xuyeĆ¢n qua lĆ¶Ć“Ć¹i vaĆø ƱaƤp vaĆøo anoĆ”t chuĆ¹ng seƵ
ƱƶƓĆÆc chia ƱeĆ u.
1.3.2.2. MaĆøn hƬnh tinh theĆ„ loĆ»ng:
DuĆøng LED laĆøm linh kieƤn hieĆ„n thĆ² coĆ¹ nhƶƓĆÆc ƱieĆ„m laĆø tieĆ¢u thuĆÆ
doĆøng lĆ“Ć¹n. Do ƱoĆ¹ ngaĆøy nay ngƶƓĆøi ta duĆøng caĆ¹c boƤ hieĆ„n thĆ²
tinh theĆ„ loĆ»ng. ChuĆ¹ng thuoƤc loaĆÆi linh kieƤn quang ƱieƤn baĆ¹n
daĆ£n.
ĆĆ caĆ¹c chaĆ”t loĆ»ng thoĆ¢ng thƶƓĆøng, caĆ¹c phaĆ¢n tƶƻ saĆ©p xeĆ”p
moƤt caĆ¹ch ngaĆ£u nhieĆ¢n. CoĆøn Ć“Ć» tinh theĆ„ loĆ»ng, caĆ¹c phaĆ n tƶƻ
ƱƶƓĆÆc saĆ©p xeĆ”p coĆ¹ Ć±Ć²nh hĆ¶Ć“Ć¹ng. Khi ƱaĆ«t tinh theĆ„ loĆ»ng vaĆøo
trong moƤt ƱieƤn trƶƓĆøng, thƬ caĆ¹c phaĆ n tƶƻ cuĆ»a chuĆ¹ng (hƬnh elip)
seƵ saĆ©p xeĆ”p theo traƤt tƶĆÆ nhaĆ”t Ć±Ć²nh. VƬ vaƤy, neĆ”u chieĆ”u aĆ¹nh
saĆ¹ng vaĆøo tinh theĆ„ loĆ»ng thƬ aĆ¹nh saĆ¹ng seƵ xuyeĆ¢n qua khoĆ¢ng
bĆ² phaĆ»n xaĆÆ vaĆø maĆ©t ta khoĆ¢ng phaĆ¹t hieƤn ƱƶƓĆÆc gƬ. Khi coĆ¹
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 38
39. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
doĆøng ƱieƤn chaĆÆy qua tinh theĆ„ loĆ»ng, caĆ¹c haĆÆt daĆ£n seƵ va chaĆÆm
vĆ“Ć¹i caĆ¹c phaĆ n tƶƻ laĆøm cho caĆ¹c phaĆ n tƶƻ bĆ² saĆ©p xeĆ”p hoĆ£n
loaĆÆn, maĆ”t traƤt tƶĆÆ vaĆø do ƱoĆ¹ neĆ”u coĆ¹ aĆ¹nh saĆ¹ng chieĆ”u vaĆøo thƬ
aĆ¹nh saĆ¹ng seƵ bĆ² taĆ¹n xaĆÆ, laĆøm cho tinh theĆ„ loĆ»ng saĆ¹ng choĆ¹i
leĆ¢n maĆ©t ta phaĆ¹t hieƤn ƱƶƓĆÆc.
1.3.2.3. MaĆøn hƬnh ba chieĆ u (HUD) :
MaĆøn hƬnh ba chieĆ u (HUD) coĆ¹ ƱƶƓĆÆc goĆÆi vƬ noĆ¹ cho pheĆ¹p hieĆ„n
thĆ² nhƶƵng dƶƵ lieƤu taĆ m nhƬn phĆa trĆ¶Ć“Ć¹c ƱaĆ u cuĆ»a ngƶƓĆøi laĆ¹i.
MaĆøn hƬnh HUD ƱƶƓĆÆc sƶƻ duĆÆng trong ngaĆønh coĆ¢ng nghieƤp maĆ¹y
bay quaĆ¢n sƶĆÆ Ć±Ć¶Ć“ĆÆc hĆ“n 20 naĆŖm vaĆø gaĆ n ƱaĆ¢y ƱaƵ sƶƻ duĆÆng cho
ngaĆønh oĆ¢toĆ¢. ĆieĆ„m thuaƤn lĆ“ĆÆi chĆnh cuĆ»a maĆøn hƬnh HUD laĆø
ngƶƓĆøi laĆ¹i khoĆ¢ng caĆ n quan saĆ¹t thƶƓĆøng xuyeĆ¢n khi baƤt baĆ»ng
ƱieĆ u khieĆ„n. NoĆ¹ ƱƶƓĆÆc sƶƻ duĆÆng ƱaĆ u tieĆ¢n trong ngaĆønh oĆ¢toĆ¢
vaĆøo naĆŖm 1988 Ć“Ć» kieĆ„u xe Nissan Silvia vaĆø noĆ„i baƤt nhaĆ”t laĆø
kieƄu xe Oldsmobile Cutlass Supreme 1988.
HeƤ thoĆ”ng laĆøm vieƤc nhƶ sau: toĆ”c ƱoƤ vaĆø nguoĆ n caĆ»m bieĆ”n
khaĆ¹c ƱƶƓĆÆc kĆch hoaĆÆt bĆ“Ć»i caĆ¹c electron, sau ƱoĆ¹ tĆn hieƤu ƱƶƓĆÆc
truyeĆ n vaĆøo oĆ”ng huyĆønh quang ƱeĆ„ kĆch hoaĆÆt nhƶƵng phaĆ n trong
7 phaĆ n soĆ” hay kĆ hieƤu ƱoĆ ng hoĆ trong oĆ”ng. Sau ƱoĆ¹ caĆ¹c phaĆ n
tƶƻ quang hoĆÆc seƵ xuaĆ”t ra aĆ¹nh saĆ¹ng tƶĆø nhƶƵng phaĆ n naĆøy
ƱeĆ”n kĆnh chaĆ©n gioĆ¹ cuĆ»a xe. NgƶƓĆøi laĆ¹i coĆ¹ theĆ„ nhƬn thaĆ”y hƬnh
aĆ»nh thƶĆÆc gioĆ”ng nhƶ Ʊang noĆ„i gaĆ n phĆa trĆ¶Ć“Ć¹c xe.
H Ƭn h a Ć» h 3 c h i e Ć
n
u
K Ć n h q u a n g h o ĆÆc
K Ć n h q u a n g h o ĆÆc
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
N g u o Ć h Ƭn h a Ć» h
n
n
Trang 39
40. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.30: MaĆøn hƬnh ba chieĆ u, hieĆ„n thĆ² hƬnh aĆ»nh thƶĆÆc
cuƻa xe.
1.3.2.4. OĆng tia cƶĆÆc ƱeĆøn hƬnh (CRT).
NhƶƵng thieĆ”t bĆ² maĆøn hƬnh ƱƶƓĆÆc moĆ¢ taĆ» trong phaĆ n naĆøy ƱeĆ u
coĆ¹ nhƶƵng giĆ“Ć¹i haĆÆn cuĆ»a noĆ¹. NhƶƵng kyĆ¹ tƶĆÆ treĆ¢n maĆøn hƬnh
chƦ giĆ“Ć¹i haĆÆn trong soĆ” caĆ¹c phaĆ n tƶƻ phaĆ¹t saĆ¹ng. Do ƱoĆ¹,
nhƶƵng caĆ»nh baĆ¹o nhƶ ākieĆ„m tra ƱoƤng cĆ“ ā hoaĆ«c ā aĆ¹p lƶĆÆc nhĆ“Ć¹tā
laĆø nhƶƵng thoĆ¢ng baĆ¹o coĆ” Ć±Ć²nh duĆø coĆ¹ ƱƶƓĆÆc hieĆ„n thĆ² hay
khoĆ¢ng, tuĆøy thuoƤc vaĆøo ƱieĆ u kieƤn ƱoƤng cĆ“.
HƬnh 1.31 moĆ¢ taĆ» moƤt CRT ƱieĆ„n hƬnh. NoĆ¹ laĆø moƤt oĆ”ng thuyĆ»
tinh ƱƶƓĆÆc huĆ¹t chaĆ¢n khoĆ¢ng, coĆ¹ moƤt beĆ maĆ«t phaĆŗng ƱƶƓĆÆc phuĆ»
baĆØng vaƤt lieƤu phaĆ¹t quang phosphorescent. BeĆ maĆ«t naĆøy laĆø
beĆ maĆ«t hoaĆ«c maĆ«t treĆ¢n ƱoĆ¹ hieĆ„n thĆ² thoĆ¢ng baĆ¹o. PhaĆ n ƱuoĆ¢i
laĆø moƤt caĆ”u truĆ¹c phĆ¶Ć¹c taĆÆp goĆÆi laĆø suĆ¹ng phoĆ¹ng electron.
ThieĆ”t bĆ² naĆøy taĆÆo moƤt chuĆøm electron ƱƶƓĆÆc taĆŖng toĆ”c ƱeĆ”n
maĆøn hƬnh vaĆø hoƤi tuĆÆ taĆÆi moƤt ƱieĆ„m treĆ¢n maĆøn hƬnh. MoƤt heƤ
thoĆ”ng caĆ¹c cuoƤn daĆ¢y dĆ¶Ć“Ć¹i daĆÆng maĆÆch nam chaĆ¢m taĆÆo neĆ¢n
hieƤn tƶƓĆÆng hoƤi tuĆÆ electron vaĆø noĆ¹ ƱƶƓĆÆc xem nhƶ heƤ thoĆ”ng hoƤi
tuĆÆ tƶĆø. DoĆøng electron ƱƶƓĆÆc hoƤi tuĆÆ goĆÆi laĆø āchuĆømā.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 40
41. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
V c
S u Ć¹n g p h o Ć¹ g e l e c t r o n
n
C u o Ƥn l a Ćø l e Ƥ h
m
c
Ć o Ć g b o Ƥn g a n g
n
B e Ć m a Ć« o Ć” g
t n
M a ĆÆc h l a Ćø
m
l e Ƥc h n g a n g
M a ĆÆc h l a Ćø
m
l e Ƥc h d o ĆÆc
Ć o Ć g b o Ƥ d o ĆÆc
n
HƬnh 1.31: CRT vaĆø nhƶƵng maĆÆch coĆ¹ lieĆ¢n quan.
ChuĆøm electron taĆÆo neĆ¢n moƤt ƱieĆ„m saĆ¹ng treĆ¢n maĆøn hƬnh.
CƶƓĆøng ƱoƤ aĆ¹nh saĆ¹ng tƶƓng Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i doĆøng haĆÆt cuĆ»a chuĆøm
electron. DoĆøng naĆøy ƱƶƓĆÆc kieĆ„m soaĆ¹t bĆ“Ć»i moƤt ƱieƤn aĆ¹p (Ve),
ƱƶƓĆÆc goĆÆi laĆø tĆn hieƤu Video, treĆ¢n moƤt ƱieƤn cƶĆÆc ƱƶƓĆÆc ƱaĆ«t gaĆ n
suĆ¹ng phoĆ¹ng electron.
Trong nhieĆ u Ć¶Ć¹ng duĆÆng, chuĆøm electron ƱƶƓĆÆc queĆ¹t treĆ¢n moƤt
heƤ thoĆ”ng goĆÆi laĆø moƤt ārasterā bĆ“Ć»i nhƶƵng nam chaĆ¢m ƱieƤn
ƱƶƓĆÆc Ć±Ć²nh vĆ² moƤt caĆ¹ch ƱaĆ«c bieƤt (hƬnh 1.32) tƶĆø trƶƓĆøng ƱƶƓĆÆc
taĆÆo bĆ“Ć»i nhƶƵng cuoƤn queĆ¹t seƵ laĆøm leƤch hĆ¶Ć“Ć¹ng chuĆøm ƱieƤn
tƶƻ theo chieĆ u ngang vaĆø chieĆ u doĆÆc. ĆoƤ leƤch hĆ¶Ć“Ć¹ng tƶƓng
Ć¶Ć¹ng vĆ“Ć¹i doĆøng ƱieƤn Ʊi qua caĆ¹c cuoƤn tƶƓng Ć¶Ć¹ng.
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 41
42. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
Trong moƤt ƱeĆøn hƬnh ƱieĆ„n hƬnh, ƱieƤn aĆ¹p Video vaĆø xung ƱoĆ ng
boƤ ƱƶƓĆÆc taĆÆo trong moƤt maĆÆch ƱaĆ«c bieƤt goĆÆi laĆø boƤ kieĆ„m soaĆ¹t
CRT. MoƤt sĆ“ ƱoĆ khoĆ”i cho hoaĆÆt ƱoƤng heƤ thoĆ”ng maĆøn hƬnh
CRT vĆ“Ć¹i boƤ kieĆ„m soaĆ¹t CRT nhƶ hƬnh 1.31. NhƶƵng caĆ»m bieĆ”n
vaĆø tableau ƱieĆ u khieĆ„n baĆØng maĆ¹y tĆnh ƱƶƓĆÆc theĆ„ hieƤn beĆ¢n
traĆ¹i cuĆ»a hƬnh aĆ»nh naĆøy coĆ¹ cuĆøng chĆ¶Ć¹c naĆŖng nhƶ nhƶƵng
thaĆønh phaĆ n cuĆ»a heƤ thoĆ”ng. ĆaĆ u ra cuĆ»a maĆ¹y tĆnh tableau
ƱieĆ u khieĆ„n maĆøn hƬnh CRT, laĆøm vieƤc thoĆ¢ng qua boƤ kieĆ„m
soaĆ¹t CRT.
NhƶƵng
QueĆ¹t
boƤ caƻm
ƱieƤn tƶƻ
bieƔn
BoƤ ƱieĆ u
MaĆ¹y tĆnh
khieƄn CRT
AB
16
BoƤ nhĆ“Ć¹
DB
8
Video
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 42
43. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.32: TaĆ¹ploĆ¢ oĆ¢ toĆ¢ vĆ“Ć¹i CRT.
MaĆ¹y tĆnh cuĆ»a taĆ¹ploĆ¢ vĆ“Ć¹i boƤ kieĆ„m soaĆ¹t ƱeĆøn hƬnh thoĆ¢ng qua
caĆ¹c bus Ć±Ć²a chƦ vaĆø dƶƵ lieƤu (DB vaĆø AB), vaĆø thoĆ¢ng qua moƤt
keĆ”t noĆ”i lieĆ¢n tuĆÆc doĆÆc moƤt ƱƶƓĆøng daĆ¢y ƱaĆ¹nh daĆ”u UART (boƤ
nhaƤn/truyeĆ n baĆ”t ƱoĆ ng boƤ) dƶƵ lieƤu ƱƶƓĆÆc gĆ“Ć»i treĆ¢n DB ƱƶƓĆÆc
lƶu trong moƤt boƤ nhĆ“Ć¹ ƱaĆ«c bieƤt goĆÆi laĆø Video RAM. BoƤ nhĆ“Ć¹
naĆøy lƶu trƶƵ dƶƵ lieƤu digital ƱƶƓĆÆc hieĆ„n thĆ² theo kieĆ„u chƶƵ - soĆ”
hoaĆ«c hƬnh aĆ»nh treĆ¢n maĆøn hƬnh CRT. BoƤ ƱieĆ u khieĆ„n CRT chĆ¶Ć¹a
dƶƵ lieƤu tƶĆø Video RAM vaĆø chuyeĆ„n ƱoĆ„i noĆ¹ thaĆønh tĆn hieƤu
Video tƶƓng Ć¶Ć¹ng (Vc). CuĆøng luĆ¹c, boƤ ƱieĆ u khieĆ„n CRT taĆÆo
ƱoĆ ng boƤ doĆÆc vaĆø ngang caĆ n thieĆ”t ƱeĆ„ vaƤn haĆønh boƤ phaƤn
raster ƱoĆ ng boƤ vĆ“Ć¹i tĆn hieƤu Video.
1.3.3. SĆ“ ƱoĆ tieĆ¢u bieĆ„u:
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 43
44. PGS-TS ĆoĆ£ VaĆŖn DuƵng
HƬnh 1.33: SĆ“ ƱoĆ tableau soĆ” treĆ¢n xe Toyota CRESIDA
HeƤ thoĆ”ng ƱieƤn thaĆ¢n xe & ƱieĆ u khieĆ n tƶĆÆ Ć±oƤng treĆ¢n OĆtoĆ¢
Trang 44