Και εγένετο Φως... μια διαθεματική προσέγγιση με αφορμή την καθιέρωση του 2015 ως Παγκόσμιου Έτους Φωτός.
Γυμνάσιο & Λύκειο Τυχερού σε συνεργασία με το σχολικό σύμβουλο ΠΕ04, Χρίστο Γκοτζαρίδη
4. Γυμνάσιο Τυχερού 2015
ΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ
ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ
ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ
4
Τσιγάρα Βασιλική, ΠΕ01
5. Γυμνάσιο Τυχερού 2015
5
Εικόνα 1η : « Ο διαχωρισμός του φωτός από το σκοτάδι »
Έργο του Μ. Άγγελου, από τη Συλλογή της Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό
6. Γυμνάσιο Τυχερού 2015
Σύμφωνα με το κείμενο της Γένεσης, η δημιουργία του
κόσμου ξεκινάει «εκ του μηδενός» και αναφέρεται:
Στο σχηματισμό της γης
Στον περιορισμό των υδάτων
Στο μοίρασμα του χρόνου με βάση τον ήλιο και τη
σελήνη
Στην ολοκλήρωση του σύμπαντος με τη δημιουργία
των άστρων
6
7. Γυμνάσιο Τυχερού 2015
7
Εικόνα 2η : « Η δημιουργία των αστέρων »
Έργο του Μιχαήλ Άγγελου από την συλλογή της Καπέλα Σιξτίνα 1560 ( Βατικανό )
9. Γυμνάσιο Τυχερού 2015
9
Το αρχαιότερο έργο αστρολογικών
χρησμών «Enuma Anu Enlil» 1800 – 1200 π.Χ.
που βρέθηκε στην Ασσυριακή πόλη Νινευή και
είναι γραμμένο σε σφηνοειδή γραφή, διασώζει
7.000 προβλέψεις για φυσικές καταστροφές,
πολέμους αλλά και θανάτους σημαντικών
προσώπων, στηριζόμενες σε παρατηρήσεις του
ήλιου, της σελήνης και των άστρων.
11. Γυμνάσιο Τυχερού 2015
Οι μυθολογικές παραδόσεις των λαών της
Μεσογείου μιλούν για την έλευση ενός σημαντικού
προσώπου
Ο νέος βασιλιάς θα φέρει ειρήνη και δικαιοσύνη σε
όλο τον κόσμο
Η γέννησή του θα σηματοδοτηθεί από ένα λαμπρό
άστρο
11
15. Γυμνάσιο Τυχερού 2015
15
Ο άνθρωπος απολαμβάνει τις άκτιστες ενέργειες του Θεού που διαχέονται μέσα
στη δημιουργία
16. Καληνύχτα, αστέρι
Αστρονομία με τα ρομποτικά τηλεσκόπια Faulkes
στο μάθημα της ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΥΧΕΡΟΥ
2014-15
Εκπαιδευτικός : Τρυφωνίδου Στέλλα
17. Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας…
Οδ. Ελύτης , Το Άξιον Εστί (1959)
Πριν ένα χρόνο περίπου, μέσα σε αυτήν
την αίθουσα ζήσαμε μια μοναδική
εμπειρία, συνδεόμενοι απευθείας με το
CERN, το μεγαλύτερο πειραματικό
κέντρο του κόσμου, που βρίσκεται στη
Γενεύη ενημερωθήκαμε για τους
επιταχυντές στοιχειωδών σωματίων που
ανήκουν στο μικρόκοσμο (μεγέθη της
τάξεως των 10-35 m)
Φέτος, περάσαμε στο άλλο άκρο της
κλίμακας του σύμπαντος , στο
μεγάκοσμο των πλανητών, των αστέρων
και των γαλαξιών (μεγέθη της τάξεως
των 1027 m).
17
18. Τα μάτια μας στον ουρανό
• Αν σηκώσουμε τα μάτια μας στον νυχτερινό
ουρανό, θα δούμε χιλιάδες αστέρια , πλανήτες
ακόμα και το Γαλαξία μας. Είναι όμως μόνο αυτά;
• Οι αποστάσεις στο σύμπαν είναι ασύλληπτα
μεγάλες και επιπλέον το μάτι μας
αντιλαμβάνεται μόνο ένα μόνο μέρος του
ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (ορατό φως).
• Για το λόγο αυτό και για την παρατήρηση
μακρινών αντικειμένων χρησιμοποιούμε τα
τηλεσκόπια.
18
19. Τηλεσκόπια
Το Πρόγραμμα των ρομποτικών τηλεσκοπίων Faulkes δίνει
τη δυνατότητα της εξ αποστάσεως, μέσω Διαδικτύου,
ζωντανής σύνδεσης και παρατήρησης ουράνιων αντικειμένων
της επιλογής μας, σε όλα τα ευρωπαϊκά σχολεία.
19
20. Συνδέσεις με τα ρομποτικά
τηλεσκόπια
• Αφού σχεδιάσαμε τις συνεδρίες μας,
πραγματοποιήσαμε μία σειρά
παρατηρήσεων.
• Αν και το ανανεωμένο περιβάλλον
διεπαφής μας απογοήτευσε κάπως ,
λάβαμε πραγματικά αστρονομικά
δεδομένα , τα αρχεία fits των στόχων
μας, που ανοίγουν ως ασπρόμαυρες
εικόνες, τραβηγμένες σε διαφορετικά
φίλτρα (Μπλε, Κόκκινο, Οπτικό και
άλλα)
20
21. Δημιουργία έγχρωμων εικόνων
• Μέσα από το λογισμικό SalsaJ,
επεξεργαστήκαμε τα αρχεία fits και παράξαμε
τις έγχρωμες εικόνες.
21
22. Το Νεφέλωμα του Αετού (Eagle Nebula, M16)
Τα Νεφελώματα είναι σύννεφα σκόνης και αερίων όπου γεννιούνται τα άστρα.
22
27. Το ανοιχτό αστρικό σμήνος , Μ23 Το σφαιρωτό αστρικό σμήνος , Μ80
Τα άστρα συγκροτούν ομάδες, τα αστρικά σμήνη .Τα σφαιρωτά είναι πιο πυκνά,
πολυπληθέστερα και γηραιότερα από τα ανοιχτά.
27
36. “Από τη Νύχτα
και τη Σιωπή
έγινε το χάος,
από το Χάος και
τη Νύχτα ο Έρως,
από τον Έρωτα το
Φως
και από το Φως η
πρώτη γενιά των
Θεών”.
Αντιφάνης
36
54. Η Σελήνη, ερυθρόμορφο αγγείο από την Αττική
Σελήνη
Θηλυκή αρχή
της δημιουργίας
Κύκλος της
γονιμότητας
Μαγικό και
ερωτικό στοιχείο
Σύνδεση με
ημερολόγιο
54
55. Το άρμα της Σελήνης, ερυθρόμορφο αγγείο από την Απουλία 55
95. Συμπεράσματα
Ο αρχαίος άνθρωπος:
Επιδίωξε μια
αρμονική σχέση με
το φως.
Πρώτα θεοποίησε
και μετά
απομυθοποίησε τα
ουράνια σώματα.
Ωστόσο,
εξακολούθησε να
γοητεύεται από το
φως του ήλιου και
της σελήνης.
Rubens, η πτώση του Φαέθωνος
95
103. Εξερευνώντας το ανοιχτό
αστρικό σμήνος ,Μ25
Αστρονομία με τα ρομποτικά τηλεσκόπια Faulkes
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΥΧΕΡΟΥ
Τρυφωνίδου Στέλλα, ΠΕ19 ΠΕ12.05
104. • Τα αστέρια
γεννιούνται , ζουν
δισεκατομμύρια
χρόνια και
πεθαίνουν.
• Καθοριστικό ρόλο
στην εξέλιξή τους θα
παίξει το μέγεθός
τους.
Νεφελώματα/
Πρωταστέρας
Κύρια
Ακολουθία
Κόκκινος
Γίγαντας
Πλανητικό
Νεφέλωμα
Λευκός Νάνος
Κόκκινος
Υπερίγαντας
Υπερκαινοφανής
Άστρο
Νετρονίων
Μαύρη Τρύπα
Η εξέλιξη των άστρων
104
105. Τα ανοιχτά σμήνη
Αυτό είναι το ανοιχτό αστρικό σμήνος
Messier 25 (M25).
Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 2.000
ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό
του Τοξότη.
Από μία εικόνα τηλεσκοπίου σαν και
αυτήν, παίρνουμε πληροφορίες για τη
θέση και το χρώμα των αστέρων του
σμήνους.
Το χρώμα των αστέρων μπορεί να
είναι μπλε, λευκό, κίτρινο, πορτοκαλί,
κόκκινο και συνδέεται άμεσα με τη
θερμοκρασία. Όσο πιο ζεστό, τόσο
προς τα μπλε, όσο πιο ψυχρό, τόσο
προς τα κόκκινα.
105
106. Διάγραμμα Hertzsprung-Russell
• Επιπλέον πληροφορίες για
τα άστρα μπορούμε να
εξάγουμε με περαιτέρω
επεξεργασία των εικόνων
των τηλεσκοπίων.
• Μπορούμε λοιπόν μέσα
από ειδικά λογισμικά,
όπως το SalsaJ να
φωτομετρήσουμε τους
αστέρες και να
κατασκευάσουμε το
Διάγραμμα Hertzsprung-
Russell (Η-R) , που είναι
ένα από τα κορυφαία
εργαλεία για την μελέτη
της εξέλιξης των άστρων.
106
107. Η Διαδικασία
❶ Συνδεθήκαμε με τα ρομποτικά
τηλεσκόπια Faulkes και λάβαμε τα
αρχεία fits του σμήνους σε 2 φίλτρα,
το Μπλε (Β) και το Οπτικό (V).
❷ Κάναμε φωτομετρία με το
ελεύθερο λογισμικό SalsaJ , δηλαδή
μετρήσαμε την ένταση του φωτός
κάθε αστεριού, μία στη εικόνα του B
και μία στην εικόνα του V.
107
108. ❸ Μεταφέραμε τα δεδομένα στο Excel
❹ Κάναμε μία σειρά παραδοχών
και χρησιμοποιώντας το Νόμο του Pogson,
υπολογίσαμε τα οπτικά μεγέθη των αστέρων
στο B και V, με ένα άστρο αναφοράς αρχικά
και κατόπιν υποδείξεων με τρία.
❺ Κατασκευάσαμε το Διάγραμμα
Χρώματος-Μεγέθους (CMD), μία
απλουστευμένη εκδοχή των H-R
❻ Βγάλαμε συμπεράσματα για τη σχετική
ηλικία των αστέρων του σμήνους και τα
κατηγοριοποιήσαμε
108
109. 6) Επικοινωνήσαμε απευθείας (μέσω email) με
την επιστημονική ομάδα τoυ Faulkes Telescope
Project και λάβαμε πολύτιμες υποδείξεις για την
βελτίωση της έρευνάς μας.
Η ευχαριστήρια κάρτα H-R που στείλαμε στην ομάδα Faulkes , με αστέρια εμάς τους ίδιους
109
111. Το Διάγραμμά Χρώματος-Μεγέθους
Το Διάγραμμα αυτό είναι μία απλουστευμένη εκδοχή των H-R .
Στον οριζόντιο άξονα έχουμε το δείκτη χρώματος (αντί της θερμοκρασίας επιφάνειας )
και στον κατακόρυφο το Οπτικό μέγεθος V (αντί της λαμπρότητας)
• Κάθε κουκίδα είναι ένα αστέρι.
• Τα αστέρια έχουν αναδιαταχθεί, ώστε τα πιο θερμά και μπλε να είναι
αριστερότερα και τα πιο ψυχρά και κόκκινα , να είναι δεξιότερα.
• Τα πιο φωτεινά είναι επάνω και τα λιγότερο φωτεινά είναι κάτω.
Το CMD που κατασκευάσαμε, βάσει των φωτομετρήσεών μας
Το CMD στο WEBDA (πραγματικά
επιστημονικά δεδομένα)
111
112. Προσδιορισμός σχετικής ηλικίας
Η Κύρια
Ακολουθία
διαγράφεται
καθαρά από πάνω
αριστερά προς
κάτω δεξιά.
Ένας Κόκκινος
Γίγαντας
Αστέρια που
πιθανών να έχουν
ξεκινήσει να
εγκαταλείπουν
την ΚΑ
Η σχετική ηλικία των άστρων προσδιορίζεται από τη φάση στην οποία
βρίσκονται (ΚΑ, κόκκινος (υπερ)γίγαντας , λευκός νάνος κοκ)
112
113. Κατηγοριοποίηση αστέρων
Οι αστέρες του σμήνους έχουν την ίδια περίπου ηλικία, αρχική ύλη και απόσταση από
τη Γη. Το μόνο στο οποίο διαφέρουν είναι η μάζα, και αυτή θα παίξει τον καθοριστικό
ρόλο στην εξέλιξη του άστρου. 113
114. Τελική εργασία
Η τελική μας εργασία είναι μία ερευνητική
αναφορά γραμμένη στα Ελληνικά και Αγγλικά,
που δημοσιεύτηκε ως καλή πρακτική στον
ιστότοπο του Faulkes Telescope Project
Με την εργασία
αυτή
συμμετέχουμε
στον ευρωπαϊκό
διαγωνισμό του
ISE,
Learning with
Light
Με την εργασία
αυτή ,
συμμετείχαμε σε
ένα eTwinning
έργο με σχολεία
από την
Πορτογαλία, με
τίτλο Science
Project-Light
114
115. Ο ιστότοπος του project
http://science-project-gel-tycherou.weebly.com/
115