1. Эртний гүрнүүд.

2. Хүннү гүрэн Мэө 209 – мэ 93 оршиж байсан. Анх Модунь Шаньюй хан болж байгуулсан. Мандан бадрал: Мэө 198 онд Хан улстай найрамдлын гэрээ байгуулж 50 жилийн турш алт мөнгө, тариагаар алба авч байсан, Торгоны их замыг хяналтандаа байлгасан. Уналт: Хүннү гүрний захиргаанд байсан Сяньби нар Тан улстай нэгдсэн, мэө 48 онд Ар, Өвөр гэж 2 хуваагдаж өмнөд хэсэг Хан улсын хархьят болсон. Гадаадын улсууд довтолсон.

3. Хүннү гүрэн: газар нутаг Байгаль нуур Ил тарваагдай Ляохэ голын эх Цагаан хэрэм

4. Хүннү гүрэн

5. Сяньби улс Мэ 1- 2 зуунд (93 – 300 онд) оршиж байсан. Анх мэ 156 онд Таньшихуй шаньуй болж 500 мянган хүннүг нэгтгэж байгуулсан. Мандан бадрал: мэ 150 онд Таньшихуйн үед их хүчирхэгжсэн. Уналт: Хан улс өмнөд хүннү нарыг тэдний эсрэг болгосон. Хан улсаас хэргэм зэрэг, шан амлаж ургын холбоо байгуулахыг оролдож байсан. Таньшихуй 181 онд нас барснаар эрх мэдлийн төлөө тэмцэл өрнөсөн ба 3 хэсэг болж задарсан.

6. Сяньби улс: газар нутаг Байгаль нуур Ил тарвагадай Солонгосын хойг Цагаан хэрэм

7. Сяньби улс

8. Нирун (жужаан) улс Мэ 330 – 555 онд байгуулагдсан. Тоба улсад боолчлогдож байсан Мугулуйн хүү Чу Чаругуй байгуулсан. Мандан бадрал: мэ 402 онд Шелүнь хааны үед баруун, зүүн гарыг нэгтэн хүчирхэгжсэн. Уналт: Хятадын Вей улсын түрэмгийлэл болон Нирун улсын Амгай хааны авилгалд автсан. Алтайн түрэгүүд тэмцэл гаргасан, мэ 555 онд Түрэгүүдэд бут цохигдсон.

9. нирун(жужаан) улс: газар нутаг Байгаль нуур Ил тарвагадай Солонгосын хойг Цагаан хэрэм

10. Нирун (жужаан) улс

11. Түрэг улс 552 – 745 онд оршиж байсан. Өмнө нь Нирун улсын харьят байсан Буман мэ 552 онд нэгтгэж 553 онд нас барсан. Мандан бадрал: Бумангийн хүү Кигиний үед хамгийн хүчирхэгжин сүүлд хүү Тоба нь хаан болсон. Уналт: Тоба хаан улсаа 3 хэсэг хуваасан. Мэ 581 онд Түрэгийн Шаболио хаан зүүн Түрэгийг аван хятадад дагаар орсон. 590 онд дахин баруун, зүүн гэж 2 хуваагдсан.

12. Түрэг улс: газар нутаг Байгаль нуур Алтайн чанд Хянганы нуруу Цагаан хэрэм

13. Түрэг улс

14. Уйгур улс Мэ 8 – 9 зуун (745 – 840)-д оршиж байсан. Өвөг дээдэс нь өндөр тэрэгтнүүд. Мандан бадрал: 744 онд Пейло хаан Түрэгийг бут цохисон. Түүний хүү Моюнчирийн үед хамгийн хүчирхэг байсан. Уналт: Монгол аймгуудын сэрэлт, тэдний тэмцэл, Киргизүүдийн тэмцлээс болсон.

15. Уйгур улс: газар нутаг Байгаль нуур Хянганы нуруу Тэнгэр уул Цагаан хэрэм

16. Уйгар улс

17. киргиз Мэ 840 – 923 он. 820 онд Уйгар улсыг цохин 840 онд байгуулагдсан. Уналт: Хятан гүрэн Монголд түрэн орсон. Киргизүүд 923 онд шахагдсан. Татарууд нөлөөлсөн.

18. Киргиз: газар нутаг Байгаль нуур Тэнгэр уул Хянганы нуруу Цагаан хэрэм

19. хятан Мэ 901 – 1125 онд оршиж байсан. Елуй овгийн Амбагян 901 онд өөрийгөө хаан болгосон. Мандан бадрал: мэ 917 онд Хятаныг тунхагласан. 924 онд Зүрчидийг, 936 онд Тан улсын 16 мужийг эзлэн шар мөрний өмнөх нутгийг эзэлсэн. Уналт: Киданы эрхшээлд байсан зүрчидийн Алтан улс. Сүн Улстай холбоо тогтоон түүний эсрэг тэмцсэн.

20. Хятан: газар нутаг Хэрлэнгийн хөндий Алтайн нуруу Номхон далай Цагаан хэрэм

21. хятан улс