1. DÜŞÜNCELER
Bilim,
Geçenlerde bir öğrencim Yer gün artık bazı bilimler ve bilim
Küresi Tarihi dersinde İnsanın felsefesi ile uğraşmadan bu bi-
Evrimi konusuna deyinip deyin- limler hakkında kısmen de olsa
İlim, miyeceğîmi sorduktan sonra»
halka sokakta ücretsiz dağıtılan,
iki yahudi peygamber adı taşı-
konuşabilecek bilgi sahibi ol-
mak artık olanaksızlaştı. Bugün
doğa bilimleri, insan bilimleri ile
Din ve yan birisi tarafından yazılmış bir
kitapçık gösterdi. Evrimin aldat™
birlikte evrende ve insan toplu-
luklarında her konuyu incele-
maca olduğunu söyleyen yaza- mektedir. Bilimde eleştiri de yi-
Cahillik rın materyalizm, mikrobiyoloji,
yaradılış, yahudilik, masonluk,
ne bilimsel yöntemlerle ve acı-
masızca yapılmaktadır. Bilim ne
kapitalizm, strateji vd. konular- olursa olsun "müsbet" dediği-
da da yapıtları olduğu kitapçı- miz tanitlaşmış her şeyi inceler.
ğında belirtilmektedir. Bu kadar
Bilimin konusu ne Tann'nın
farklı ve üst düzey bilim, ekono-
varlığını veya yokluğunu ve ne
mi, felsefe vd. konuları içeren
de O'nun sözlerinin doğruluğu-
yapıtları verebilmek için yazarın
nu veya yanlışlığını kanıtlamak-
çok yönlü ve yüksek düzeyde
tır. Din de fizik, kimya, mikrobi-
bir eğitim görmüş olması gere-
yoloji, paleontoloji vd. konularını
kir. Bu düzeyde bir kimsenin (ki-
incelemez, çünkü konusu değil-
tapçığını) peygamber adıyla ya-
dir. Dolayısı ile konuları farklıdır,
"Bilimin konusu ne yınlamasını anlamak olanağını
Çatışma ise biri diğerini yarım
Tanrı'nın varlığını veya da bulamadık. Kitapçığında be-
yamalak, yüzeysel bilgilerle yo-
yokluğunu ve ne de lirttiği kaynakların % 90'nın üze-
rumlamaya kalkınca ortaya çı-
rinde ABD kökenli olması bana,
Ö'num sözlerinin kar. O da yorumlayanın yanlışla-
"vizyon" sahibi özal döneminde
doğruluğurıu veya rı veya eksikliklerinden kaynak-
bir bakanın (MEB) bir ABD gezi-
yanlışlığını lanır, Her iki tür de kendi uğraşı
si dönüşünde ABD'nin en geri
dallarından nasiplerini alama-
kanıtlamaktır" bir protestan kilisesinin propa- mışların eseridir,
ganda kitabını türkçeye çevirtip
islamiyet adına yahudl-hriatiyan Osmanlıcada bugün' bilim
propagandası yaparak ücretsiz sözcüğü de ilimdi. Genelde on-
dağıttığını anımsattı» Bilim, Ev- beşinci yüzyıldan beri artık
rim v© Din konusunu daha son- "ilim" denince İbn-i Haldun'dan
raya bırakarak "Neden dini ve beri ayrılan îsnaklî ilimler** anlaşıl-
bilimi anlayamıyoruz?" sorusu maktadır. Bugün ise bilime "da-
ve bu cahilliğin nedeni öncelik yanarak" dinsel konulan yorum-
kazandı. ladıklarını sananlar ilmi ve bilimi
çok kolay sanan, en uleması ise
Bugünkü anlamı ile bilim, yarım yamalak bir Arapça bilgisi
Rönesans ve Aydınlanma dö- ve adına üniversite denilen son-
nemlerinde yeni bir mantık ve radan arapiaşmış bir ülkenin en
felsefe sayesinde akla, deneyi- ortaçağ (Islamın Orta Çağı) ka-
me, gözleme ve eleştiriye daya- lıntısı bir medresede elde ettik-
narak oluştu ve hız kazandı. Bili- leri ezbere öğretiler ile doğrudan
min getirdiği yeniliklerin tekniğe Tanrı Buyruğu'nu (Kur'an) yo-
Prof, Dr. Tuncer GÜVENÇ uygulanması İle de pek çok yeni rumlamaya kalkan kişilerin elin-
H.Ù. Jeoloji Müh, Bölümü ve ileri bilim dalları oluştu. Bu- de İlim, tam anlamıyla cahil ola-
20

2. DÜŞÜNCELER
rak ahkam kesmek anlamına neği ile tanıştı. Böylece Doğu olarak islamda Tanrı ile kul ara-
geliyor. Ayrıca İlimden gelen için gerçek bir parlak dönem sına giren ruhban sınıfının isla-
"ulema1' sözcüğü ise, eğer me- başladı. Felsefe ve bilimsel biri- mın bilim va felsefe kazançların-
cazi anlamda kullanılmamışsa, kimle tanışan ulema fetihler iler- dan bile haberleri olmadığını
nakli ilimlerle uğraşan kişi anla- ledikçe süryani, fars. latin, hint gtetermektadlr.
mına gelir, Bugün ilim, tefsir, kı- ve bizans kültürleri ile tanışıp, Bu dönemlerin ileri gelen din,
raat, hadis, fıkıh, kelam vd, dal- dillerini öğrenerek bunlardan felsefe ve bilim adamlarından
larını ve eski islam bilim, ilim ve pek çok yapıtı arapçaya kazan-
' bazıları El Kindi, Farabı» Ibn-I Sı-
din adamlarının yorumlarına» fel- dırdılar. Önceleri Plotinos» Efla-
na, Ibn-I Rüşt, Ibn-I, Bâcee, Ibn-
sefelerine ve her tür katkılarına tun ve Aristoteles gibi felsefeci-
I Haldun, Bîrunl vd.'dir. Tüm
kapalı öğretilen içerir. lerin etkisinde kalarak o zama-
dünyada üstün değerleri ve
nın bilim ve felsefesini islam
Bilim ilk dönemlerinde din ile eserleri kabul edilmiş, yapıtları
inançları ile bağdaştırmaya veya
birlikte incelenmiş ve gelişmiştir. latince başta birçok dile çevril-
doğrudan bunlar üzerinde akıl
Ortaçağ sonlarına kadar bilim miş (DU kişilerin ortak yanları
ve gözlem yoluyla geliştirmeye
genelde ilimdir. Mezopotam- hepsinin Anadolu ve Grek felse-
başladılar. Iran ve hint eserleri-
ya'da, Mısır ve Hindistan'da din felerine hakim, çoğu Arapçadan
nin incelenmesi ise Tanrı Buyru-
ve bilim birliktedir. Anadolu'da başka Türkçe, Farsça, Ibranice,
ğufnun (Kur'an) yorumlanmasın-
ve Öreklerde dinin çok basit Süryanice, Hintçe, Grekçe ve
da önemli farklılıklar yarattı. Yo-
oluşu insanları felsefeye yönelt- Latince dillerinden birkaç tane-
rumlamada XII. ve XIV. Yüzyıl-
miş, felsefe ile bilim birlikte ge- sini iyi bilen, astronomi, tıp, do-
lardan sonra bir yenilik getirile-
lişmiştir. Romada ise bilim ve ğa bilimleri, matematik, mantık
medi, Artık nakli ilimler ile bilim
felsefeye önem verilmemiştir. vd. ve islam ilimleri, kısaca o za-
özdeşleşti ve felsefe konu dışı
Hıristiyanlığın doğuşu ile Roma manın tüm bilim ve ilimlerinin
(Katolik) Kilisesi bilim ve felsefe- sayıldı. Bu dönemden sonra İs- birçoğunu öğrenmiş ve öğrete-
nin insanları hristiyanlık dışı yön- lam dünyasının merkezi arap bilir bir düzeye gelmiş kişi olma-
lendireceğine felsefe ve bilim veya araplaşmış ülkelerden larıdır.
unutulmadıkça eğitimli insanla- Anadolu'ya ve Orta Asya'ya
rın hristiyanlaşmıyacağına inanı- kaydı. Tarihsel olayların özellikle Şimdi bu dönemlerde bu ki-
yordu. Tüm eski bilgileri kilise günümüzde d© süren Haçlı Se- şilerin söylediklerini bu günkü
kuruluşlarında saklayan yönetim ferlerinin etkisi ve diğer neden- bilim ve felsefe İle karşılaştırma-
bu işleri Papa'nın ve kilisenin lerle bu merkezlerdeki ilerleme yı düşünelim. "Bilginin kaynağı
yanılmazlığı (infailibllité pontifi- de yeteri kadar süremedi. akıl ve duyudur. İnsan bilim ve
cale) doğması ile kilise kontro- felsefe ile yaşadığımız dünyayı
İslamiyetin parlak dönemin-
lünde yalnızca din adamlarına ve doğayı kavrayabilir. Temel
de, özellikle XIV, Yüzyıla kadar
ait bir konu olarak gördü. Bi- yöntem mantık ve akıl yürüt-
olan süre içinde din ve bilim
zans'taki eski felsefe kitapları Bi- mektir. İnsanı başarıya ulaştıran,
adamlarının eğitimlerine ve uğ-
zans'ın yıkılması ile Batı'ya (ge- bilmeyi sağlayan akıldır, bu İn-
raşı konularına kısaca değinerek
nelde İtalya'ya) götürülerek daha sanı adım adım yükselterek
amacımız din ve bilim arasında-
önceden Endülüs'ten geçen bil- peygamberlik katma ulaştım."
ki ilişkiler için ne gibi birikimler
gilerle hristiyan dünyasını etkile- (Ibn-I Bacce XlLyy.); "Din bir
gerektiğini vurgulayarak o dö-
di. Rönesans v© aydınlanma la- toplum ürünüdür, insan düşün-
nemde bu gibi konularda islam
ikliğin ' doğmasına neden oldu. cesinin eseridir. Bilimin kaynağı
din ve bilim adamlarının neler
Bu da bilim ve felsefenin geliş-
söylediğini göstermek, yüzyıllar- toplumdur, akıl, deney, gözlem-
mesi için gerekli bir koşuldu.
ca bilimden uzak kalarak günü- le bağlantılıdır." (Ibn-i Haldun
Doğuda ise İslamlığın ortaya müze gelen "ulemâ" veya islam- XIV yy.); Din için bilim gereklidir.
çıkışı ile ilk fetihler sonucu müs- da olmayan, fakat yüzyıllardan İman şaşmaz bir çözüm yolu
lüman ulema İskenderiye gele- beri arapça sayesinde islam dışı değildir. Madde yaratılmamıştır,
21

3. DÜŞÜNCELER
sonsuzdur. Oluş, yaratılış, orta- başka Sümer-Babil-Yahudi hi- ban sınıfının" cahilliği, bilimsizli-
ya çıkış yoktan var olma anlamh kayelerini Tevrat'ta anlatıldığı gi- ği ile XV. yüzyıl öncesi islam din
na gelmez. Oluş sınırlı değil sü- bi benimseyen aklı başında kim- ve bilim adamlarının seviyeleri
reklidir. Tanrı akılla birleşmiştin se kalmamıştır. Buna bizim is- karşılaştırıldığında Isiam dünya-
İnsan iradesi dışında verildiği lam bilim ve felsefesini bile bil- sının çöküşünü de, bugünkü din
söylenen birtakım ilkelere kesin- meyen "ulemayı"da ve Özal dö- sömürüsünü de anlamak kolay-
likle bağlı kalamaz. Bilginin ge- nemi MEB bakanını da eklemek laşıyor»
çerliliği aklın kurallarına bağlıdır. gerekir,
Tann evreni yöneten güçlere da- Bugün de "hoca efendilerin,
XV. yüzyıldan sonra medrese efendi hazretlerinin, şeyhlerin,
hi etmez. "(İbn-i Rüşt Xll.yy.)",
eğitimi yozlaşarak XX, yüzyıla şıhların, mollaların, pek çok
Her varlık belli sıra ile ve uyum
kadar genelde yalnızca nakli imam, vaiz ve müftülerin (emek-
içinde görüş alanı içine çıkar,
ilimlerle uğraşan softalar yetiş- li veya değil) yaptıkları nedir?
Ademden önce başka ademler
tirdi, Medreselerden bilim ve fel- Halkı kandırarak hem sosyal,
gelmiştir. "(Muhittin Arabi XII-
sefenin kovulması ise dînde hem ekonomik ve hem de siya-
XII .yy.), "Ademden önce milyon-
yozlaşma, cahillik ve sapmalara sal güç kazandılar, pekçoğu
lama ademler gelip geçmiştin yer verdi. Bilimden, felsefeden
dünya ve ülke çapında holding-
(İmam Bakr Vll.yy.) vd, bu ör- uzak ulemanın yanında islam
1ère sahip oldular, Uluslararası
nekler* çoğaltılabilinir. Gerçek öncesi ve VI. yüzyıl çöl kenti ve
ilişkilere girdiler, aslında ona da-
odur ki islamın bilim ve felsefe- bedevisi yaşamını islam sanan yanarak bu konumu elde ettiler,
deki kazançlarından bu günkü gizli açık, ama her zaman takiy- Bu din tacirlerinin siyaset adam-
bilim için bile önemli değerlerdir yeli tarikatlar yayıldı, Islamda ları ile ilişkisine değinmek iste-
ve günümüz din adamlar», daha ruhban sınıfı olmamasına karşın miyorum. Demokrasiye geçme
doğrusu kendilerini böyle sunan yozlaşma sonucu kuramsal oh çabalarından beri (1946) başla-
ruhban sınıfı veya "ulema" ha- mayan bir ruhban sınıfı oluştu ve - mış ve günümüzde iğrenç bir
bersizdir ve Hristlyahlık ortaça- bu ruhban sınıfı genelde ve hal almıştır ve bazıları teröre bile
ğını aşamamıştır ve bu kişiler özellikle dinde cahilliğin doru- bulaşmışlardır.
tam bir cahillik içerisindedirler. ğunda olduğundan arapçadan
Zamanın dîn ve bilim ve nakli başka dilde islamlık olamıyaca- Bunun düzelmesi ise uzun
ilimlerini özümsemiş bu din, bi- ğını ileri sürerek, diğer deyimle vadeli bir din eğitimi politikası
lim ve felsefe adamlarının Tanrı varlıklarını sağlayan, kendilerine oluşturmakla, felsefe çalışmaları
ve islam karşıtlığını ve aklı ba- ekonomik, sosyal ve siyasal iti- ve eğitimi sağlamakla, İsiamiye-
şında hiç kimse bunların kafir bar kazandıran ve sanki Tanrı ti türkçeleştirip, ortaya çıkmış
veya zındık olduğunu İleri sür- Arapçadan başka dili anlaya- olan ve halkı sömüren bu "ruh-
memiştir. Bu kişilerin eserlerinin mazmış gibi arapçayı savunan ve ban" sınıfını devre dışı bırak-
Batı'da rönesans ve aydınlanma arap milliyetçiliği yaparak İslamlı- makla olur. Ufukta böyle bir ça-
çağındaki gelişmeleri etkilediği ğın Türkçeleşmesine de karşı ba veya eğitim görülmemekte-
dir. Yüksek eğitimi yozlaştıran,
de bilinmektedir. Unutmayalım çıktılar. Halka Arapça ve dini bil-
değil eğitim politikası iki "profe-
ki bu kişilerin döneminde XIV."- diklerine inandırarak Anadolu in-
sör" bir bina İte üniversiteler aç-
yy'iara kadar Batıda Katolik kili- sanın Tanrı sevgisini Tanrı korku-
makla bile görüşü alınmaya de-
sesi, ademin ilk insan olduğunu suna dönüştürerek onları hem
ğer görülmeyen, tarikatçı'rektör
ve dünyanın yedi veya kırk bin ekonomik, hem sosyal ve hem
v© dôkan atayabllen, ÂBD'de
yıl önce yaratıldığını öğretmekte de siyasi yönden sömürdüler.
Hrtotlyan ve Yahudi "hoca-
ve kimse farklı bir görüşü İleri
Bugünkü ve yakın geçmişi- lardan fslamı öğrenmek üzer©
sürememekteydi. Bugün, geri
mizdeki din adamlarının, risale burslu öğrenciler gönderen YÖK
kalmış ABD kır bölgelerindeki yazarlarının, daha doğrusu is-
bu konuda ancak Cumhuriyet
birkaç protestan kilisesinden lamda olmayan bu "islam ruh-
karşıtı beşinci kol yetiştirebilir.
22