2. Sunum Planı
• Sosyal medyanın yükselişi ve yarattığı etkiler
• Sosyal medya politikası ve sosyal medya etiği
• Kütüphaneler için sosyal medya etik kuralları neler olabilir?
• Üniversite kütüphaneleri için sosyal medya politika uygulamaları ve
etik kurallar :Yurtdışı örnekler
• Üniversite kütüphane yöneticileri ile yapılan anket çalışması
• Sonuç ve Değerlendirme
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
2/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
3. Sosyal Medyanın Yükselişi ve
Yarattığı Etkiler
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
3/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
4. Sosyal Medya Politikası
Yapılması ve Yapılmaması Gerekenlerin Pratik Listesi
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
4/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
5. Sosyal Medya Etiği
«Sosyal ağlarda içerik oluştururken uyulması gereken
genel toplumsal kurallar»
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
5/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
6. Başlıca etik dışı davranışlar
• Kişisel verileri izinsiz kopyalamak ve dağıtmak.
• Telif haklarını göz ardı etmek.
• Genel ahlaka aykırı içerik oluşturmak ve yaymak.
• Sahte içerik hazırlayarak kullanıcıları yanıltmak.
• Kaynak göstermeden içerik kullanmak
• Yanlı içerik hazırlamak
• Spam blog oluşturmak
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
6/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
7. Kütüphaneler İçin Sosyal Medya Etik
Kuralları Neler Olabilir ?
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
7/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
8. Kütüphaneler İçin Sosyal Medya Etik
Kuralları Neler Olabilir?
• Telif haklarını göz önünde bulundurmak,
• Doğru bilgiyi yazmak: Paylaşılan içeriğin doğru olduğundan
emin olmak için özenli araştırmalar yapmak, kaynak
göstermek gerekmektedir.
• Çevrimiçi kavgalardan kaçınmak: Bir takipçinizle farklı bir
görüşünüz varsa veya tartışmalı bir konuda yazacaksanız,
profesyonel bir biçimde yapmalısınız. Unutulmamalıdır ki
yazılan kişisel değildir, kurumunuza etki etmektedir.
• Kurumun mevcut politikalarına başvurulmalıdır: İş ortamında
mevcut tüm politikaların, çevrimiçi ortamda da yer alması
önemlidir.
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
8/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
9. Kütüphaneler İçin Sosyal Medya Etik
Kuralları Neler Olabilir?
• Meslektaşlara Saygı: İş arkadaşlarının mahremiyetine saygı
duyulmalıdır. Resimleri, videoları ve özel konuşmaları
yayınlamadan önce onlardan izin alınması ihmal
edilmemelidir.
• Sırlar Paylaşılmamalıdır: Kuruma ait finansal ayrıntılar gibi
hassas veya özel bilgiler açıklanmamalıdır.
• Sorumluluk Kabullenilmelidir: Bir konuda yanlış bir içerik
oluşturulmuşsa itiraf etmekten çekinilmemelidir. Yanlış
yapmak dünyanın sonu değildir. Bir şeyi yalanlamak veya
üzerini örtmektense özür dilemek daha iyidir.
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
9/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
10. Sosyal Medya Politika Uygulamaları ve Etik
Kurallar: Yurtdışı Örnekler
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
10/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
11. Etik Kurallar
• Kütüphane personeli, sosyal medya platformları üzerinden
gönderilen tüm yorum ve mesajlara profesyonel bir şekilde
cevap vermelidirler.
• Yorumlar ve kullanıcılar tarafından oluşturulan mesajların
uygunluğu bu işle görevlendirilmiş kütüphane personelince
gözden geçirilecek, gerektiğinde modifiye edilebilecektir.
• Kütüphanenin tüm çalışanları sosyal medya kullanımlarında,
aynı etik ve kalite standartlarına uymak zorundadır.
• Sosyal medya profilinde yayınlanan bilgiler doğru ve tutarlı
olmalıdır. İçerikte şeffaflık ve dürüstlük ilkelerine riayet
edilmelidir.
• Kullanıcı Gizliliği: Kullanıcıların bilgileri gizli tutulmalıdır.
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
11/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
12. Etik Kurallar
• Personel tarafından yayınlanan tüm içerik Creative Commons
Lisansı altında yayınlanmalıdır.
• Kütüphane web sitesi veya sosyal medya hesaplarına
dışarıdan üretilen içerik gönderme, yetkili personelin telif
hakkı uygunluk kontrolü yapıldıktan sonra olmalıdır.
• Kütüphaneye ait sosyal ağ sitelerinde, kişisel saldırılara ve
konu dışı yorumlara, müstehcen, ırkçı, aşağılayıcı yorum ve
söylemlere izin verilmez.
• Sosyal medyayı kullanan kütüphane personelinin ALA Etik
Kurallarını dikkate alması gerekmektedir.
• Kütüphanenin Yükümlülüğü: Kütüphane forumlar, mesaj
panoları yada diğer sosyal ağ sitelerinde üçüncü şahıslar
tarafından yayınlanan içerikten sorumlu değildir.
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
12/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
13. Üniversite Kütüphane Yöneticileri İle Yapılan Anket
Çalışması
• Çalışmanın Amacı : Türkiye’deki üniversite kütüphanelerinin
sosyal medya kullanım oranlarını, sosyal medya politika ve etik
kurallarını belirleyip belirlemedikleri, sosyal medyada etikle ilgili
sorun yaşayıp yaşamadıklarını tespit etmek
• Çalışmanın alanı ve kapsamı: Çalışma, Devlet ve Vakıf
Üniversitesi kütüphane yöneticileri ile yapılmıştır. Anket 90
yöneticiye gönderilmiştir. Ankete cevap veren kişi sayısı 76 dır.
Çalışma, İTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı tarafından geliştirilmiş,
web tabanlı bir form uygulaması olan Veti sistemi ile
gerçekleştiriliştir.
Çalışmanın Hipotezi: Kütüphaneler, sosyal medya araçlarını
kullanma konusunda hevesli ve duyarlıdırlar. Ancak mevcut
politika ve etik kurallarına ek olarak, sosyal medya etik
kurallarını oluşturma konusunda daha az duyarlıdırlar.
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
13/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
14. Üniversite Kütüphane Yöneticileri İle Yapılan Anket Çalışması
Kütüphaneler sosyal ağları kurumsal olarak kullanmalıdır
Kütüphanenizde kullandığınız S.M. araçlarını seçiniz
Sosyal medya ile ilgilenen bir personeliniz var mı?
Kütüphanelerin S.M.politikasının olması gerekir mi?
15. Üniversite Kütüphane Yöneticileri İle Yapılan Anket Çalışması
Sosyal medya etik kurallarınızı belirlediniz mi? Sosyal medya kullanımında etikle ilgili sorun yaşadınız mı?
Sosyal medyada paylaştığınız bir içerikten dolayı eleştiri
aldınız mı?
Sosyal medyada paylaştığınız bir içerikten dolayı özür dilediniz
mi?
16. Üniversite Kütüphane Yöneticileri İle Yapılan Anket Çalışması
Kurumunuz adına sizin bilginiz dışında sahte blog,
facebook,twitter vb.hesabı açıldı mı?
S.M. Politikanız içinde bu ifadelerden herhangi biri bulunuyor
mu? Kişisel saldırı, müstehcen, küçültücü, şiddet ve benzeri
içerikler, ticari reklam ve spam mesajlar
Yapılan bir yoruma etiksel içerik sebebiyle müdahalede
bulundunuz mu?
17. Sonuç ve Değerlendirme
• Sosyal medya platformları günümüzün etkili iletişim araçlarından
biri olarak toplumun her kesiminde yoğun olarak kullanılmaktadır.
• Çift yönlü bir etkileşimin olduğu bu platformlar, sağladıkları
fırsatların yanında tehditleri de beraberinde getirmektedir.
• Çoğu zaman farkına bile varılmadan yapılan etik dışı davranışlar
bunların başında gelmektedir.
• Etik dışı davranışları önlemek için içerik sağlayıcıların ve
kullanıcıların sorumluluklarının farkında olarak hareket etmesi
önemlidir.
• Ülkemizde Üniversite Kütüphaneleri dönüşümün içinde yerlerini
almışlardır. Bir yada daha fazla sosyal medya aracını kullandıkları
görülmektedir. Ancak yurtdışı örneklerinin aksine kullanıcılarıyla
çevrimiçi ortamlarda yaşanabilecek olası olumsuzluklara hazırlıklı
değillerdir.
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
17/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
18. Sonuç ve Değerlendirme
• Anket sonucuna göre, etikle ilgili sorun yaşayanların oranı %4
tür. Bu oranın düşük olması sevindiricidir. Ancak etik
sorunların yaşanabileceğini göstermektedir.
• Kütüphanelerin etik açıdan yaşanabilecek sorunlara karşı
hazırlıklı olmaları, kurumsal itibarlarını korumaları ve
kullanıcıları ile doğru iletişim yürütebilmeleri için, sosyal
medya etik ilkelerini belirleyerek yazılı hale getirmeleri yerinde
olacaktır.
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
18/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye
19. Teşekkür Ederim
semac@itu.edu.tr
Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu
Etik: Kuram ve Uygulama
19/19 3-5 Eylül 2014, Kastamonu, Türkiye