Κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων

1. Φώτης Κανταρτζόγλου
Μαρία Κοκκιάδη
Ειρήνη Ζησιάδου
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Α’ & Β’ τάξη

2. Πρόγραμμα Συναισθηματικής Αγωγής
Σκοπός του προγράμματος είναι η γνωριμία και η κατανόηση
των βασικών μας συναισθημάτων.
Ως επιμέρους στόχοι ορίζονται οι παρακάτω:
Να κατανοήσουν τα παιδιά την αξία της φιλίας και της
ομαδικότητας και να είναι σε θέση να διαχειρίζονται καταστάσεις
άγχους, θυμού και φόβου.
Να αναπτύξουν ενσυναίσθηση, έτσι ώστε να κατανοούν τα
συναισθήματα των άλλων, να συμπάσχουν και να βοηθούν.
Να αναπτύξουν δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας
διαφόρων συναισθημάτων.
Να συνδέουν τα συναισθήματα με καταστάσεις και γεγονότα της
καθημερινής ζωής.
Να βρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών
τους συναισθημάτων.
Να αναπτύξουν πνεύμα ομαδικότητας και συνεργασίας.

3. Οκτώβριος – Α’ τάξη
«Δέντρο συναισθημάτων» – «ρολόι συναισθημάτων»
Ερχόμαστε σε καθημερινή επαφή με τα συναισθήματά μας
και με τη διαδικασία αποτύπωσής τους.
Στόχοι:
Να αναπτύξουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και
επικοινωνίας των συναισθημάτων τους.
Να ανακαλύψουν τον «πλούτο» του συναισθηματικού μας
κόσμου.

6. Β’ τάξη

7. Νοέμβριος – Α’ τάξη
«Το δέντρο της αγάπης»
Κολλάμε μηνύματα αγάπης γραμμένα σε καρδιές και
συζητάμε για την αξία και σημασία της αγάπης στη ζωή μας.
Στόχοι:
Να εκφράσουν με λεκτικό τρόπο συναισθήματα και σκέψεις.
Να αναπτύξουν αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας των
συναισθημάτων τους.
Να κατανοήσουν την αξία της αγάπης.
Να αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας, αλληλοβοήθειας και
ομαδικότητας.

9. Ζωγραφίζουμε διάφορες φατσούλες που προβάλλουν
ποικίλα συναισθήματα (χαρά, λύπη, φόβος, ντροπή,
έκπληξη κ.λπ.).
Στόχοι:
Να εκφράσουν τα συναισθήματα που διδάχθηκαν με
ποικίλους τρόπους, όπως η έκφραση του προσώπου.
Να ονομάζουν και να αναγνωρίζουν συναισθήματα.
Να κατανοήσουν και να αναπτύξουν μη λεκτικούς τρόπους
επικοινωνίας των συναισθημάτων τους (έκφραση
προσώπου).

10. A’ τάξη

11. Β’ τάξη

12. Διαβάζουμε το παραμύθι «Το Νησί των Συναισθημάτων»
του Μάνου Χατζιδάκι και στη συνέχεια τα παιδιά
αναλαμβάνουν την εικονογράφησή του.
Στόχοι:
Να καλλιεργήσουμε τη Φιλαναγνωσία.
Να αναπτύξουν οι μαθητές εναλλακτικούς τρόπους
επικοινωνίας διαφόρων συναισθημάτων.
Να αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας.
Να αντιληφθούν την αξία και σημασία της αγάπης στη ζωή
μας.

13. A’ τάξη

16. B’ τάξη

17. Φτιάχνουμε με τα παιδιά την «Κυρία Λύπη» και τον
«Κύριο Φόβο», που καταπίνουν τις στεναχώριες και τους
φόβους μας, αντίστοιχα.
Στόχοι:
Να αναπτύξουν οι μαθητές εναλλακτικούς τρόπους
έκφρασης των αρνητικών τους συναισθημάτων.
Να συνδέουν συναισθήματα με γεγονότα και καταστάσεις
της καθημερινής τους ζωής.
Να ελέγχουν τα αρνητικά συναισθήματα.
Να μάθουν να διαχειρίζονται με αποτελεσματικό τρόπο
καταστάσεις λύπης, φόβου και άγχους.

19. Β’ τάξη
«Ποιο συναίσθημα μου ταιριάζει σήμερα;»
Τα παιδιά γράφουν μέσα σε παγωτά το συναίσθημα που
τους εκφράζει τη δεδομένη χρονική στιγμή και εξηγούν τον
λόγο αυτού του συναισθήματος.
Στόχοι:
Να εκφράζουν με τον λόγο γεγονότα και καταστάσεις που
τους προκαλούν διάφορα συναισθήματα.
Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία εξερεύνησης του
συναισθηματικού τους κόσμου.
Να ανακαλύψουν ποικίλους τρόπους αποτύπωσης της
συναισθηματικής τους κατάστασης.

21. Δεκέμβριος – Α’ τάξη
«Το στεφάνι της αγάπης»
Φτιάχνουμε με τις παλάμες μας ένα στεφάνι και μέσα του
γράφουμε μηνύματα και ευχές που αφορούν στο
περιβάλλον και στο δικαίωμα όλων των ανθρώπων για
υγεία, φαγητό, παιδεία κ.λπ.
Στόχοι:
Να καλλιεργήσουν ένα πνεύμα συνεργασίας και
ομαδικότητας.
Να αναπτύξουν δεξιότητες γραπτής και εικαστικής
έκφρασης των συναισθημάτων τους.

23. Β’ τάξη
«Η μπουγάδα των συναισθημάτων»
Ζωγραφίζουν τα παιδιά την έκφραση που θα ήθελαν να
έχουν τα μπλουζάκια τους.
Στόχοι:
Να αναγνωρίζουν συναισθήματα.
Να συνδυάζουν δεξιότητες γραπτής και εικαστικής
έκφρασης των συναισθημάτων τους.
Να καλλιεργούν μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας της
συναισθηματικής τους κατάστασης (έκφραση προσώπου).

25. Ιανουάριος – Α’ τάξη
«Οι Πλανήτες των Συναισθημάτων»
Φτιάχνουμε κολάζ με τους πλανήτες της χαράς, της λύπης,
του φόβου και του θυμού.
Στόχοι:
Να αναγνωρίζουν συναισθήματα.
Να μάθουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και
επικοινωνίας των συναισθημάτων μας.
Να συνδέουν συναισθήματα με τις αντίστοιχες εκφράσεις
προσώπου.
Να εργάζονται σύμφωνα με τις αρχές της
ομαδοσυνεργατικότητας.

27. Β’ τάξη
«Τα σύννεφα των συναισθημάτων»
Φτιάχνουμε το σύννεφο των θετικών συναισθημάτων και
γράφουμε σε σταγονούλες συναισθήματα που ταιριάζουν σε
αυτό το σύννεφο (χαρά, ενθουσιασμός, έκπληξη κ.λπ.). Η
ίδια διαδικασία ακολουθείται και στο σύννεφο των
αρνητικών συναισθημάτων.
Στόχοι:
Να ανακαλύψουν το εύρος των συναισθημάτων μας.
Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους.
Να καλλιεργήσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία
τους.

29. Φεβρουάριος – Α’ τάξη
Πίνακας Χ. Μιρό «Το χαμόγελο των φλεγόμενων
φτερών»
Τα παιδιά παρεμβαίνουν εικαστικά στον πίνακα
διαμορφώνοντας την έκφραση του προσώπου βάσει
ποικίλων συναισθημάτων.
Στόχοι:
Να αναπτύξουν δεξιότητες εικαστικής έκφρασης των
συναισθημάτων τους.
Να αντιληφθούν ότι με το πρόσωπο μπορούμε να
επικοινωνήσουμε τα συναισθήματά μας αλλά και να
καταλάβουμε τι μπορεί να νιώθει ο άλλος.
Να αναπτύξουν δεξιότητες ενσυναίσθησης.

31. «Η παλέτα των συναισθημάτων»
Φτιάχνουμε τη δική μας παλέτα δίνοντας σε κάθε
συναίσθημα ένα χαρακτηριστικό χρώμα.
Στόχοι:
Να καλλιεργήσουμε τη Φιλαναγνωσία.
Να κατανοήσουν την αξία και τη σημασία του παραμυθιού.
Να εξασκηθούν στην ανάγνωση.
Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους.

32. Α’ & Β’ τάξη

33. Μάρτιος – Α’ τάξη
Σχολικός Εκφοβισμός
Προσεγγίζουμε εννοιολογικά τον όρο «σχολικός εκφοβισμός» και
επεξεργαζόμαστε όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που
συνθέτουν το φαινόμενο αυτό. Δημιουργούμε μηνύματα κατά
του σχολικού εκφοβισμού και δίνουμε έμφαση στους τρόπους
πρόληψης και αντιμετώπισής του.
Στόχοι:
Να καλλιεργήσουν οι μαθητές ικανότητες αντίστασης απέναντι
σε αρνητικές εμπειρίες.
Να αναπτύξουν δεξιότητες ενσυναίσθησης, έτσι ώστε να
κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων, να συμπάσχουν και να
βοηθούν.
Να συνειδητοποιήσουν ότι έχουν επιρροή στο θέμα του
εκφοβισμού και ότι μπορούν να συμβάλλουν στην
αποτελεσματική αντιμετώπισή του.

35. Β’ τάξη
Τελετή απονομής βραβείων
Κάθε παιδί έδωσε βραβείο σε δύο συμμαθητές του για τον
λόγο που πιστεύει ο ίδιος ότι τους αξίζει (π.χ. για την
εργατικότητά τους, τη συνεργατική διάθεση κ.λπ.)
Στόχοι:
Να τονωθεί η αυτοεκτίμηση των παιδιών.
Να εκφράσουν θετικά συναισθήματα προς τρίτους.
Να καλλιεργήσουμε ένα κλίμα ομαδικότητας και
αλληλοσεβασμού μέσα στην τάξη.

37. Απρίλιος – Α’ τάξη
Διαφορετικότητα
Προσεγγίζουμε την έννοια της διαφορετικότητας και
συζητάμε για τη σημασία της στο πλαίσιο της καθημερινής
μας ζωής.
Στόχοι:
Να μάθουν να αποδέχονται και να δείχνουν σεβασμό στη
διαφορετικότητα.
Να εκφράσουν τις απόψεις και τους προβληματισμούς
τους σχετικά με αυτό το θέμα.
Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι σε τέτοιου είδους
ζητήματα.
Να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη.

39. Β’ τάξη
«Το ουράνιο τόξο των συναισθημάτων»
Οι μαθητές συνδέουν το κάθε συναίσθημα με το χρώμα που
τους ταιριάζει, διαχωρίζοντας παράλληλα τα θετικά από τα
αρνητικά συναισθήματα.
Στόχοι:
Να ανακαλύψουν τον «πλούτο» του συναισθηματικού μας
κόσμου.
Να συνδέουν συναισθήματα με γεγονότα και καταστάσεις
της καθημερινής τους ζωής.
Να εκφράζουν με ποικίλους τρόπους (προφορική, γραπτή
και εικαστική επικοινωνία) τη συναισθηματική τους
κατάσταση.

41. Επίλογος
Οι μαθητές συνειδητοποίησαν με βιωματικό τρόπο τον
«πλούτο» του εσωτερικού μας κόσμου.
Μοιράστηκαν σκέψεις με τους συμμαθητές τους και
αποτύπωσαν με διάφορους τρόπους (προφορικός,
γραπτός λόγος, εικαστική έκφραση) στιγμές της
καθημερινότητάς τους.
Δόθηκε η δυνατότητα σε όλους τους μαθητές να
εκφραστούν και να νιώσουν «ασφάλεια» και αποδοχή.
Αναγνώρισαν τη σημασία της φιλίας και της
ομαδικότητας, αλλά και της επιλογής αποδεκτών,
θετικών προτύπων συμπεριφοράς στο πλαίσιο της
καθημερινής μας αλληλεπίδρασης.

42. Ενδεικτική βιβλιογραφία
Goleman, D. (2011). H συναισθηματική νοημοσύνη. Γιατί το
«EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ» (Α. Παπασταύρου,
Μετάφρ). Αθήνα: Πεδίο.
Κουρκούτας, Η. (2011). Προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά.
Παρεμβάσεις στο πλαίσιο της οικογένειας και του σχολείου.
Αθήνα: Τόπος.
McKee, D. (1996). Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας (Α.
Ανδρουτσοπούλου, Μετάφρ.). Αθήνα: Πατάκη.
Μουλάκη, Ε. (2004). Η παλέτα των συναισθημάτων. Αθήνα:
Κέδρος.
Olweus, D. (Επιμ. Γ. Τσιάντης) (2009). Εκφοβισμός και βία στο
Σχολείο: Τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε. Αθήνα:
Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
Plummer, D. (2012). Παιχνίδια διαχείρισης θυμού για παιδιά (Σ.
Τρουμπέτα, Μετάφρ.). Αθήνα: Πατάκη.