SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Download to read offline
СОУ”Крсте Петков Мисирков”
                       Демир Хисар




     Матурска проектна задача по предметот Физика




            Тема : Алтернативни Извори на Енергија




Изработи:                                    Ментор :

Магдалена Вељановска                    Благоја Кривевски

                          март,2012
Содржина:
Вовед.............................................................................3
Ветерна енергија..........................................................4
Ветер..............................................................................5
Ветерни турбини.....................................................5-10
Соларна eнергија...................................................10-11
Сончеви колектори...............................................11-12
Соларни електрани.....................................................12
Сончева eнергија........................................................13
Геотермална eнергија...........................................13-15
Хидроeнергија.......................................................15-17
Биомаса.................................................................17-18
Заклучок......................................................................19
Користена Литература...............................................20
Вовед
Алтернативните извори на енергија се извори на енергија кои не се засновани на
согорувањето на фосилните горива или разделување на атомите. Фосилните горива не
се обновливи ресурси бидејќи потребни се милиони години за да се создадат, а
резервите се трошат многу побрзо. Постојаните потребни за снабдувањето со фосилни
горива е една од причините за регионални и глобални конфликти. Употребата на
фосилните горива е штетна за животната средина.

Денес во природата постојат повеќе видови на алтернативни извори на енергија. Ние
треба да ги пронајдеме и да најдеме начин за квалитетно, ефикасно и ефективно
искористување. Постојат многу средства за искористување на енергијата, кои се
помалку штетни за околината. Обновливите извори на енергија се лесно достапни во
руралните области, но во најголема мера се неискористени и најчесто претставуваат
отпад од самиот процес на производство. Воведувањето на енергетската ефикасност
и поголемото искористување на обновливите извори на енергија придонесува кон
остварување на позитивни финансиски ефекти и зачувување на животната средина.
Алтернативните извори на енергија имаат своја позитивна и негативна страна, која на
некој начин дава потик за подобар живот, односно со нивното губење и неправилно
користење целиот свет би бил ставен во едно големо прашање за тоа како да дојде до
задоволителни и ефикасни ресурси од овие извори на енергија за да можеме да ги
задоволиме нашите потреби, така што со задоволување на нашите потреби, но на
правилен начин, би имале подобар и поздрав живот.

Јас ја избрав избрав оваа проектна задача за да ги проширам моите знаења за
алтернативните извори на енергија. Целта на оваа проектна задача е да ги проширам
моите знаења и повеќе да се запознаат соучениците за ветерна, сончева, геотермална,
хидроенергија , биомасата, ветерот, ветерните турбини, сончевите колектори,
сончевите електрани , фотонапонски ќелии и други , поврзани со со алтернативните
извори на енергијата.
Ветерна Енергија
Ветерна енергија или еолска енергија е една од првите форми на енергија која ја
користел човекот. Старите Египќани ја користеле за задвижување на своите бродови и
ветерни мелници. Ваквиот начин на искористување на ветерната енергија, подоцна
вклучувајќи и пумпи за вода, се задржал до крајот на деветнаесеттиот век. Првата
ветерна турбина која е користена за производство на електрична енергија била
направена во 1891 год. од Данецот Пул ла Кур. Добиената електрична енергија ја
користел за електролиза на водата, а на тој начин добиениот водород понатаму се
користел за осветлување во локалното училиште. Може да се каже дека Данецот Пул
ла Кур бил сто години пред своето време, бидејќи дури кон крајот на дваесеттиот век
се јавиле идеите за користење на ветерната и сончевата енергија за електролиза на
водата и користење на водородот за генерирање на електрична енергија во горивни
ќелии. Помасовна употреба на енергијата на ветерот за добивање на електрична
енергија започнала во триесеттите години од минатиот век, кога во руралните области
на САД биле изградени илјадници мали ветерници. Со развојот на големите хидро,
термо и нуклеарни централи, ветерните централи, како економски и технички
неконкурентни, паднале во заборав. Како и кај другите видови на обновливи извори,
енергетскиот шок предизвикан од нафтената криза во седумдесеттите години од
минатиот век, свесноста за ограничените резерви од фосилни горива и еколошките
проблеми, повторно го вратија интересот за ветерната енергија. Ветерната енергија,
денес е најбрзорастечкиот сегмент во индустријата на обновливи извори на
електрична енергија. Најдобар пример за тоа е 2007 год. кога во светот се инсталирани
нови ветерни централи со моќност од околу 20000 MW, што е зголемување за 31% во
однос на претходната година. Според некои предвидувања, ваквиот тренд ќе продолжи
и понатаму, така што до крајот на 2012 год., од 94000 MW во 2007 год., во светот ќе
има вкупно инсталирани капацитети со моќност од 240000 МW.
ВЕТЕР

Под поимот ветер се подразбира хоризонталната (или приближно хоризонталната)
компонента на струењето на воздухот во атмосферата. Главен фактор за настанување
на струење е различната брзина на загревање и ладење на воздухот над нехомогена
површина. Тоа предизвикува различни притисоци и температури во одредени делови
од атмосферата и до појава на природен процес кој настојува да ги изедначи. Кога овој
градиент на притисоци има хоризонтална компонента, тогаш настанува ветер. Неговата
јачина е сразмерна на тој градиент, а насоката му е од подрачјето со повисок кон
подрачјето со понизок притисок. На мали височини, заради рапавост на подлогата
секогаш делува и силата на триење. Триењето меѓу воздухот и подлогата му се
спротивставува на започнатото струење, му ја смалува брзината, а донекаде и му ја
менува насоката. Штом ќе започне струењето, се јавува уште еден ефект кој влијае на
насоката на ветерот. Заради ротацијата на Земјата (од запад кон исток) се јавува
влијанието на т.н. кориолисова сила која има за последица скршнување на ветерот,
така да на северната хемисфера ветровите скршнуваат во десно, а на јужната
хемисфера во лево. Во обновливи извори на енергија спаѓа и енергијата на ветерот.
Силата на ветерот му е позната на човекот одамна. Уште од најстари времиња ветерот
е користен за пумпање на вода за наводнување, погон на бродови, мелење на жито и
сл. Во денешно време, енергијата на ветерот најчесто се искористува за добивање на
електрична енергија. Преку лопатките на ветерните турбини силата на ветерот се
претвора во вртежна сила, која потоа се предава на генераторот, каде се претвора во
електрична енергија. Ветерните турбини можат да се делат на хоризонтални или
вертикални, зависно од поставеноста на оската на пропелерот.

                            Ветерни Турбини

Ветерна турбина (позната и како ветерогенератор или аерогенератор) е вртлива
направа што ja користи силата на ветрот за да добие механичка енергија, која потоа ја

претвора во електрична. Ветерните турбини според единечната моќност, може да се
поделат на:

- ветерни турбини со мала моќност
- ветерни турбини со средна моќност

- ветерни турбини со моќност.

За индивидуалните домаќинства најпогодни се турбините со мала моќност.
Количината на енергија што ја произведува ветерната турбина зависи од неколку
фактори и тоа :

* Густина на воздухот - Кинетичката енергија на тело кое се движи зависи од неговата
маса. Кинетичката енергија на ветерот зависи од густината на воздухот, односно,
масата на единица волумен.

*Површина на роторот - Една просечна 10kW ветерна турбина има ротор со
дијаметар околу 3,5m , односно, површина на ротор од околу 40m2. Бидејќи
површината на роторот се зголемува со квадрат од дијаметарот на роторот, турбина со
два пати подолги лопатки ќе произведе четири пати повеќе енергија.

*Брзина на ветерот - Доколку ветерот дува со помала брзина, нема да може да ги
погонува лопатките. Доколку дува со помала брзина, безбедносниот механизам ќе ја
стопира работата на турбинатa за да не се оштети.

*Промени на брзината на ветерот - Брзината на ветерот постојано се менува, а со тоа
се менува и енергијата која е содржана во него.

*Препреки во насока на движење - Препреките кои се на траекторијата по која се
движи ветерот, како згради, дрва, карпести терени и сл., можат да ја намалат неговата
брзина и често создаваат турболенции во нивната околина. Ветерните турбини можат
да бидат:
вертикална турбина                             хоризонтална турбина

   •   Составни делови на турбината

Турбините се наменети за искористување на ветерната сила присутна на извесно место.
За оваа цел се врши аеродинамично моделирање оптималната висина на јарболот,
контролните системи, бројот и обликот на перките. Оние со хоризонтална оска имаат
три дела:

   -   ротор - перки што ја претвораат ветерната сила во нисковртежна механичка
       сила. (20% од трошокот за турбината)генератор - генератор, контролна
       електроника и запченички пренос за забрзување на добиените вртежи погодни
       за производство на електрична енергија. (34% од трошокот)

   -   носач - јарболот (кула) и механизам за навалување (15% од трошокот).
•Мали ветерни турбини

Малите ветерни турбини наоѓаат примена кај чамци и приколки. Обично имаат
директен механички пренос, произведуваат еднонасочна струја, имаат аероластични
перки и користат ветроказ за насочување кон ветрот. Најмалите имаат капацитет од 50
вати. Поголемите турбини имаат пренос со запци, даваат наизменична струја, и имаат
активно насочување.

      •Турбини со хоризонтална оска

Кај ветерните турбини со хоризонтална оска, главната осовина на генераторот е
сместена на врвот од јарболот (кулата), а јарболот мора да се насочува кон ветрот.
Помалите турбини се насочуваат само со ветроказ, додека пак поголемите имаат
сензор за ветер и серво мотор. Највеќето имаат вграден запченички пренос, со кој
бавното вртење на перките се засилува на брзина соодветна за генераторот. Бидјќи
јарболот предизвикува турбуленција зад себе, таа обично се поставува на страната
спроти ветрот. Перките се прават цврсти за да не се виткаат кон јарболот, и се
монтирани на значајно растојание од јарболот, напати малку поднаведнати.
•Турбини со вертикална оска

Турбините со вертикална оска се турбини со исправени осовини. Нивна главна
предност е што не мора да се насочуваат кон ветрот за да бидат делотворни. Особено
се погодни на места кајшто правецот на ветрот се менува често. Кај овие турбини
генераторот и преносот се поставени на приземниот дел, така што јарболот е
ослободен од товарот. Нивен недостаток е што извесни конструкции имаат момент на
сила што прави трепет. Перките на овие турбини најчесто се поставени ниско, што
значи дека добиваат помалку ветер и потурбулентни воздушни струења заради
различните објекти на тлото кои му пречат на текот. Ова напати ги засилува
вибрациите и го зголемува абењето на лагерите, што ги зголемува трошоците за
одржување, а го намалува работниот век. Меѓутоа оваа турбина е подогна за покриви,
бидејќи струењата се пренасочуваат преку покривот и ова ја удвојува брзината на
ветерот. Во ваков случај, најделотворни се турбините со височина двојно помала од
зданието врз кое се поставени, со што се добива најголема брзина при најмала
турбуленција.

Други видови на ветерни турбини : Дајреева ветерна турбина(„маталка“) е наречена по
францускиот изумител Жорж Дарје. Ваквите турбини се ефикасни, но имаат доста
вртежен трепет и циклично напрегање, што значи дека немаат постојано рамномерна
работа. Жиротурбина - наречен „циклотурбина“ може да ја менува оптегнатоста со цел
да го намали вртежниот трепет и нема потреба од надворешен придвижувач за да
почне да работи. Предностите на променливата оптегнатост се: голем момент на сила;
широка и релативно рамна крива на моментот; повисок коефициент на делотворност;
поефикасна работа при нестабилен ветер; и понизок сооднос на брзината на перките,
со што се намалува виткањето и напрегањето на перките. Се употребуваат прави,
закривени или V-перки. Савониусова ветерна турбина -има по две или повеќе лопатки
што наоѓаат примена кај ветромерите, Флетнеровите проветрувачи (на пр. на покриви
на автобуси и фургони), како и електротурбини со голема постојаност, но ниска
ефикасност на работата. Почетното завртување им е самостојно, кога имаат барем по
три лопатки. Некои имаат долги завојни лопатки што обезбедуваат рамномерен вртеж.
Дарјеева турбина                        Завојна турбина




                           СОЛАРНА ЕНЕРГИЈА

Соларна или Сончева Енергија е енергијата на сонцето, светлината и топлината
што луѓето користат со векови, со помош на различните технологии. Сончево зрачење,
заедно со средно соларни извори како што се ветерот, биомасата и бран, се пресметува
во повеќето достапни обновливи извори на енергија на Земјата. Сончевата енергија
обезбедува електрична енергија користејќи топлински мотори или фотоволтаични
системи. Делумна листа на Сончевиот систем вклучува греење и ладење, преку соларна
архитектура, вода за пиење преку дестилација и дезинфекција, топлинска енергија за
готвење и висока температура на процесна топлина за индустриски цели. Соларните
технологии се широко карактеризирани како пасивни или активни на сончевата
енергија, или соларна енергија, во зависност од методот на собирање, преработка и
дистрибуција на сончева светлина.

Активни соларни техники вклучуваат користење на фотоволтаични соларни
термални колектори и (со електро или машинска опрема) кои се конвертира сончевата
светлина во корисни излез единици.

Пасивни соларни техники вклучуваат градење на ориентација кон сонцето, избор на
материјали со поволни термални својства или својства светлина расипување и дизајн
простор во кој природно циркулира воздухот. Половина од влезната соларна енергија
ја достига Земјината површина. Сонцето како фузија реактор секоја секунда врти 600
милиони тона водород во хелиум со пуштањето огромни количини на енергија, која е
испратена во вселената, во форма на електромагнетно, светлина, топлина, Х-зраците и
други форми на зрачење. Под енергијата од зрачењето на сонцето подразбираме
негово искористување во моментот кога доаѓа на Земјата, и тоа е непосредно
искористување на зрачењето на Сонцето. Постојат две можности за енергетско
искористување на Сончевото зрачење: трансформирање на соларната енергија во
топлотна и директното трансформирање во електрична енергија.

ФОТОНАПОНСКИ ЌЕЛИИ се користат за директно трансформирање на соларната
енергија во електрична со особено мал степен на полезност. Работат на принцип на
фотоелектричен ефект. Многу тенка силициумова плочка со примеса на арсен
изложена на Сончево зрачење се однесува како полупроводник. Честиците од
светлоста, фотони, од атомите на силициумот ги избиваат електроните и како резултат
на тоа на едната страна на полупроводничкиот спој се јавува повеќе позитивено, а на
другата страна повеќе негативено електризирање сооглед на што имаме проток на
струја.

                           СОНЧЕВИ КОЛЕКТОРИ

Mатеријалите кои имаат особини на црно тело (потполно апсорбирање на сончевата
енергија) се подобни за изградба на колектори. Се поставуваат на крововите (како
кровни покривачи), фасадни или носечки конструкции. Степенот на искористеност при
трансформација на соларната енергија во топлотна изнесува околу 60 до 70% .
Составни делови на колекторот се: куќиште(од Alпрофил), термоизолација(минерална
волна дебелина од околу 50 mm), апсорбер(Alламела низ која се поставени бакарни
цевки), стаклена прекривка со дебелина од 4mm. Во системите за искористување на
сончевата енергија разликуваме два циркулациски круга: примарен и секундарен. Во
примарниот круг, топлината апсорбирана во апсорберот од колекторот се пренесува до
разменувачот на топлината. Преносител на топлината во примарниот круг најчесто е
смеса од вода и 30-40% етиленгликол. Во секундарниот круг преку променувачот на
топлината, топлината се пренесува на акумулаторите за топлина, а од тука посредно
или непосредно до потрочувачите, како топла санитарна вода или вода за греење на
просторот.
сончеви колектори во домаќинството               сончеви колектори




                           Соларни Електрани

Во соларни електрани врши посредна конверзија на сончевата енергија воелектрична;
сончева енергија и концентрација на топлинскатаенергија и создавање на пареа во
механичка енергија вопарните турбини и електрична енергија. Со примена на огледала
се врши концентрирање на сончеватаенергија на колекторот. Доколу на тој начин се
постигне температура помала од 100˚ С, тогаш во разменувачот натоплината се
користи фреон, кој испарува и ја движи турбината, а ако се постигне значително
повисока температуратогаш топлината се пренесува на вода од која создава пареа која
ја движи парната турбина. За мали соларни електрани се користи DCS-Distributed
Collectors System, кај кои течноста тече низ цевки околу кои се поставени параболични
огледала, кои го фокусираат зракот на цевката,пренесувајќи ја на тој начин
концентрирано топлината.




соларни електрана                        соларна електрана во Србија

                           Сончева Енергија

Сончевата енергија е чиста, бескрајна, бесплатна и заштедува пари, а Македонија со
речиси 260 сончеви денови сè уште е без сериозна стратегија како да ја искористи како
замена на електричната енергијапроизведена од фосилни горива. Само со користење
сончеви колекториза загревање санитарна вода, Македонија може да заштеди од 50 до
70% од електричната енергија произведена во РЕК Битола. Сонцето има неколкупати
поголем енергетски потенцијал од ветрот или водата, а и покрај тоа во светски рамки
за производствона енергија се користи многу малку. Тоа се должи на сè уште
недоволно развиената технологија за трансформација и складирање насончевата
енергија. Причината за малото производство на енергија од сонцето е и поради
неговата непостојана расположивост, односно непостојаноста наенергијата од сонцето
во текот на едно деноноќие или во зависност одгодишното време. Сепак, предност е
што сонцето е домашен ресурс и нема потреба од увоз и транспортни трошоци за
производство наенергија. Освен недостиг од средства за сериозно инвестирање во
сончева енергија, во Македонија нема и стручен кадар за монтирање соларни
инсталации. Единствениот соларен парк воМакедонија, каде што енергијата од сонцето
се трансформира директново струја, е во Кадино. И покрај паричната стимулација за
користење на сончевата енергија преку соларни колектори, која граѓаните ја добиваат
преку проект на Министерството за економија, процентот на домаќинства што ја
користат е незначителен .

                            Геотермална Енергија

Геотермалната енергија претставува најзначаен произведувач на топлина и електрична
енергија во светски размери. Во научната и стручната литература се посветува големо
внимание на геотермалната енергија, односно изучувањето на природата и генезата на
геотермалната енергија. Името „геотермална“ потекнува од двата грчки збора geo -
земја и therme – топлина. Значи геотермалната енергија всушност значи топлина од
земјата. Директната употреба вклучува греење на згради, одгледување на растенија во
стаклени градини, сушење на жито, загревање на вода во рибници, и некои
индустриски процеси како пастеризирање на млеко. Земјата претставува огромен
топлински "мотор" кој милиони години произведува огромни количества на топлинска
енергија. Најголем дел на таа топлинска енергија се наоѓа на длабочината, така што
мал дел се манифестира на површината по пат на гејзери, фумароли и термални
извори, односно по пат на вулканска ерупција кога од внатрешноста на земјата се
излеваат огромни количини на лава чија температура изнесува повеќе од 800˚С.
Земјата дава во секој момент на својата површина одредена количина на енергија
(околу 0,06 W/m2), така што зрачи околу 8∙1020 Ј/год., односно околу 20∙109 t нафта,
или двапати повеќе од годишната потрошувачка на енергија во светот. Геотермалните
енергетски технологии ја користат топлината на земјата за директна употреба,
геотермални пумпи и производство на електрична енергија. Изворите на геотермална
енергија се движат од плитката земја и врелите извори на вода како и врели карпи
пронајдени на неколку километри под земјината кора, се до подлабоките слоеви на
Земјата во услови на екстремно високи температури и стопени карпи наречени магма.
Геотермалната електрана „Несјавелир“ се наоѓа во месноста Тингвелир, Исланд.
Геотермална Енергија во домаќинство             Геотермална електрана “Несјавелир”

Република Македонија располага со голема количина на термални и термоминерални
води кои до пред неколку години се користреле исклучиво за здравстевно
балнеолошки цели, а во последно време дел од овие води се користат за оранжериско
стопанство. На територијата на Р. Македонија присутни се повеќе од 25 природни
извори на термални води со температура поголема од 21˚С. Вкупната издашност на
овие извори изнесува најмалку 310 лит/сек. Скоро сите термални води се јавуваат на
длабоки тектонски разломи, а посебно во периферните делови на котлините.
Современите хидрогеотермални манифестации како термални води се присутни
најмногу во Вардарската зона. Само геотермалните води во Косоврасти и Бањиште
близу Дебар се надвор од оваа единица. Во Р. Македонија има главни геотермални
полиња со 19 локалитети со термални води. Има повеќе од 50 појави како извори и
бунари (дупнатини) со појава на термална енергија. Најголемиот дел од геотермалните
води може да се најдат на височина од 400м надморска висина. Само изворите на
Кожуф планина и Бањиште се на елевација од 600м. Во Р. Македонија има и 18
локалитети со термални води : Волково, Стрновец, Подлог, Крупиште, Истибања,
Тркање, Бања, Смоквица, Л’џи, Топли дол, Топлик, Мрежичко, Горницет, Повишица,
Добрево, Раклеш, Топлец, Дерибаш.

                           Хидроенергија

Хидроенергија е најзначајниот обновлив извор на енергија, истотака, претставува
извор која со векови се користи за добивање на механичка енергија, а за повеќе од сто
години и за електрична енергија. Неговото искористување е поврзано со изградба на
значајни градежни објекти, пред се брани и акумулации, односно долги доводни
тунели или цевководи, кои објектите ги прават од една страна скапи за изградба но од
друга страна допринесуваат за целокупниот развој на еконoмијата во земјата. Наспроти
големата цена на изградбата, годишната експлоатација на објектите и производството
на електрична енергија од истите е многу ниско. Со оглед на ограниченоста на
природните ресурси во Република Македонија, искористувањето на хидропотенцијалот
е од витално значење за развојот на електроенергетскиот сектор и државата во целост.
Хидро-производството учествувало со 15% во вкупното производство на електрична
енергија во АД ЕЛЕМ и тоа пред сè за задоволување на дневните варијации на
потрошувачката на електрична енергија со што се постигнува поголема флексибилност
и расположивост на електроенергетскиот систем, како и соодветен процент на
производство од обновливи извори на енергија.

Просторот во Р.Македонија според конфигурацијата на теренот и климатските услови
е предодреден за искористување на проточните води од реките, изградба на брани и
формирање на поголеми и помали акумулациии. Денес, со постојната изграденост на
хидроенергетските извори, од технички искористивиот потенцијал се користи само
26,6%.

Прикажано по сливови тоа изгледа вака:




         Место            Температура                 Лит/Сек

Катлановска Бања             54,2                        10

Проевци                       31                         2

Кочанска Бања                50,6                       2,6

Банско                       73                         55

Негорци                      53,2                       40

Кежовица                      57                        7

Косоврасти                   48,5                      68,8

Бањиште                      40,5                      5-100




Вкупниот волумен на акумулациите во републиката е 891 милиони метри кубни и
вкупно годишно производство од 1000 GWh. Вкупната инсталираност на
хидрокапацитетите изнесува 504 MW или 39% од вкупната инсталираност на
капацитети на АД ЕЛЕМ. Енергијата на водата претставува еден од првите енергенси
кој што човекот ги користел во својата историја. Уште од 4-от век пред нашата ера е
започнато користењето на енергијата на водата за движење на воденичкото тркало, а
подоцна со развојот на науката и техниката започнува и изградбата на првите
хидроцентрали (1882 година, на реката Фокс - Висконсин) за производство на
електрична енергија. Водата е еден од најисплатливите извори на енергија и
претставува најзначаен обновлив енергетски извор во Македонија.
Хидропроизводството претставува 15% од вкупното производство на електрична
енергија во АД ЕЛЕМ. Нашите хидроелектрани работат на принципот на конверзија на
механичка во електрична енергија, при што основен двигател се водените текови,
односно проточните води во земјата.

Потенцијалот има неколку карактеристики и тоа : теоретски потенцијал ,

технички искористлив воден потенцијал и економски искористлив воден потенцијал.




                                 Биомаса

Биомасата е органска материја и може да се употребува за производство на топлина,
горива и струја. Ова е наречено Биоенергија. Дрвото е најголем извор на биоенергија
и било користено со илјадници години за производство на топлина. Но, постојат многу
други видови на биомаса, како на пример: дрва, растенија, отпадоци при
земјоделството или шумарството, како и органските состојки на индустриските
отпадоци кои сега можат да се користат како извор на енергија. Денес, многу
биоенергетски извори се добиваат преку култивацијата на растенија богати со енергија,
како што се брзо-растечки треви или дрва, наречени биоенергетски магацини. За
разлика од другите обновливи енергетски извори, биомасата може да се конвертира
директно во течност при потребата за пренос. Најпознатите биогорива се: етанолот и
биодизелот. Етанолот (алкохол) се добива со ферментација на било која биомаса богата
со јаглехидрати, како пченката, преку процес сличен со правењето пиво. Најмногу се
користи како додаток (адитив) на горивото за да ги намали емисиите на гасовите кои
предизвикуваат смог (како јаглерод моноксидот). Биодизелот (естер) се прави од
растително масло, животински масти, алги или дури и рециклирани масти за готвење.
Може да се употребува како додаток на дизелот за намалување на емисиите на штетни
гасови или во својата оригинална форма, директно во возилото. Топлината може да се
користи за хемиско конвертирање на биомасата во гориво, кое може да се гори како
нафтата за да произведе струја. Биомасата може да се гори директно со што се создава
пареа за производство на струја или за процесите на производство. Во централа,
турбината вообичаено ја заробува пареата, а генераторот ја преведува во струја. Во
индустриите за дрво и хартија, струготините понекогаш директно се ставаат во печките
за да произведат пареа која ќе се употреби за понатамошно производство или само да
произведе топлина за загревање на работните простории. Некои термоцентрали на
јаглен користат биомаса како дополнителен извор на енергија во високо ефикасни
печки за да ги намалат емисиите на штетни гасови во воздухот. Новите технологии
можат да доведат до користење на биолошки хемикалии и материјали за производство
на продукти како на пример : антифриз, пластика и предмети за лична хигиена што
сега се произведуваат на база на нафта. Во некои случаи, овие продукти можат да се
комплетно биоразградливи. Додека технологијата споро напредува за да масовно го
рашири производството на овие материјали, придобивките од истите се огромни.

Биоенергетските технологии користат обновливи извори на биомаса за да произведат
ланец на енергетски производи, како струја, течни, гасовити и тврди горива, топлина,
хемикалии, и други материјали.
централи на биомаса




                                  Заклучок

Македонското производство на енергија нема сопствени водни и јаглени ресурси. Ако
се задржи сегашното ниво на искористување, Македонија ќе има резерви за следните
20-30 години. Експертите, одговорните лица и невладините организации се на мислење
дека се потребни понатамошни истражувања на можностите за инвестиции во
обновливите извори на енергија и ефикасно користење на енергијата. Овие
истражувања треба да служат како основа за понатамошно финансирање од страна на
ЕБОР и другите меѓународни финансиски институции. Со преминувањето од фосилни
горива на обновливи извори на енергија се прави значаен чекор кон одржлива иднина и
енергетска независност на Македонија. Македонија нема стратегија за развој на својот
енергетски сектор, ниту има стратегија за изворите на обновлива енергија, ниту, пак,
агенција за енергетика. Отсуството на соодветен тарифен систем и правна рамка
претставуваат тешкотии за реструктурирањето и приватизацијата на
електростопанството, користењето на другите видови енергетски извори и
финансирањето на проекти од областа на ефикасното користење на енергијата.
Понатаму, тоа го спречува позитивниот развој на секторите за ефикасно користење на
енергијата и обновливите извори на енергија. Единствената позитивна работа во
владината позиција во енергетскиот сектор е програмата за ефикасно користење на
енергијата до 2020 година (1999 година) и стратегијата за ефикасно користење на
енергијата (2004 година). Меѓутоа, сегашната стратегија на ЕБОР за Македонија не
вклучува ниту еден од заклучоците и плановите на владината програма за ефикасно
користење на енергијата до 2020 година, како што се: ефикасна употреба на
енергијата во индустријата и домаќинствата; воведување нови технологии,
зголемување на употребата на соларната енергија; експанзија на геотермалните
системи и употреба на биомасата при производство на енергија.




Користена Литература :



Учебник по Физика за IV година природно математичко подрачје комбинација Б од:
Невенка Андоновска,Станоја Стоименов,Доне Гершановски и Оливер Зајаков.

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC
%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD
%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0

http://www.ea.gov.mk/multimedia/brosuri/Brosura_za_hidroenergija.pdf

http://www.scribd.com/doc/56224274/%D0%95%D0%BD
%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0_
%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC
%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD
%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0

http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%B0

http://www.tfb.edu.mk/files/rezultati/48d0abdbca0cd.pdf

More Related Content

What's hot

Alternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na EnergijaAlternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na EnergijaMarija
 
Заштеда на енергија и Обновливи извори
Заштеда на енергија и Обновливи извориЗаштеда на енергија и Обновливи извори
Заштеда на енергија и Обновливи извориBobi Jordanov
 
Заштеда на енергија
Заштеда на енергијаЗаштеда на енергија
Заштеда на енергијаIvica Kostadinovski
 
Енергија од биомаса
Енергија од биомаса Енергија од биомаса
Енергија од биомаса Nela Najdoska
 
Po tekot na rekata Vardar 1
Po tekot na rekata Vardar 1Po tekot na rekata Vardar 1
Po tekot na rekata Vardar 1Rodna Sarenkoska
 
Zasteda na energija -проект
Zasteda na energija -проектZasteda na energija -проект
Zasteda na energija -проектNela Najdoska
 
ден и нок Raboten l.
ден и нок Raboten l.ден и нок Raboten l.
ден и нок Raboten l.Nela S Nikovska
 
ветерна енергија
ветерна енергијаветерна енергија
ветерна енергијаGeorgina Dimova
 
Eнергија на еден остров - Eлена Aдамова
Eнергија на еден остров - Eлена AдамоваEнергија на еден остров - Eлена Aдамова
Eнергија на еден остров - Eлена AдамоваSilvana Krsteska
 
Fosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, Vinica
Fosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, VinicaFosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, Vinica
Fosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, VinicaJovanka Ivanova
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаI90rChE
 
ГОДИШНИ ВРЕМИЊА
ГОДИШНИ ВРЕМИЊАГОДИШНИ ВРЕМИЊА
ГОДИШНИ ВРЕМИЊАIsidoraMrseska
 
Makedonski jazik
Makedonski jazikMakedonski jazik
Makedonski jazikcaci123
 
Fosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦА
Fosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦАFosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦА
Fosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦАJovanka Ivanova
 
Dejan Zahorodni - Ušteda energije
Dejan Zahorodni - Ušteda energijeDejan Zahorodni - Ušteda energije
Dejan Zahorodni - Ušteda energijeValentina Rutovic
 
Алтернативни извори енергије
Алтернативни извори енергијеАлтернативни извори енергије
Алтернативни извори енергијеGordana Babic
 
прашања од електричество
прашања од електричествопрашања од електричество
прашања од електричествоfizikafizikoska
 

What's hot (20)

Alternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na EnergijaAlternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na Energija
 
Заштеда на енергија и Обновливи извори
Заштеда на енергија и Обновливи извориЗаштеда на енергија и Обновливи извори
Заштеда на енергија и Обновливи извори
 
Заштеда на енергија
Заштеда на енергијаЗаштеда на енергија
Заштеда на енергија
 
Енергија од биомаса
Енергија од биомаса Енергија од биомаса
Енергија од биомаса
 
Kvantni Broevi
Kvantni BroeviKvantni Broevi
Kvantni Broevi
 
Po tekot na rekata Vardar 1
Po tekot na rekata Vardar 1Po tekot na rekata Vardar 1
Po tekot na rekata Vardar 1
 
Zasteda na energija -проект
Zasteda na energija -проектZasteda na energija -проект
Zasteda na energija -проект
 
ден и нок Raboten l.
ден и нок Raboten l.ден и нок Raboten l.
ден и нок Raboten l.
 
ветерна енергија
ветерна енергијаветерна енергија
ветерна енергија
 
Eнергија на еден остров - Eлена Aдамова
Eнергија на еден остров - Eлена AдамоваEнергија на еден остров - Eлена Aдамова
Eнергија на еден остров - Eлена Aдамова
 
Fosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, Vinica
Fosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, VinicaFosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, Vinica
Fosilni goriva Sara,Magdalena,Kiril i Trifun OU,,Slavco Stojmenski,, Vinica
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергија
 
ГОДИШНИ ВРЕМИЊА
ГОДИШНИ ВРЕМИЊАГОДИШНИ ВРЕМИЊА
ГОДИШНИ ВРЕМИЊА
 
Energetska efikasnost
Energetska efikasnostEnergetska efikasnost
Energetska efikasnost
 
Makedonski jazik
Makedonski jazikMakedonski jazik
Makedonski jazik
 
Fosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦА
Fosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦАFosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦА
Fosilni goriva -ДИНО ,,СЛАВЧО СТОЈМЕНСКИ,,ВИНИЦА
 
Dejan Zahorodni - Ušteda energije
Dejan Zahorodni - Ušteda energijeDejan Zahorodni - Ušteda energije
Dejan Zahorodni - Ušteda energije
 
Периметар на триаголникот
Периметар на триаголникотПериметар на триаголникот
Периметар на триаголникот
 
Алтернативни извори енергије
Алтернативни извори енергијеАлтернативни извори енергије
Алтернативни извори енергије
 
прашања од електричество
прашања од електричествопрашања од електричество
прашања од електричество
 

Viewers also liked

Obnovljivi izvori energije
Obnovljivi izvori energijeObnovljivi izvori energije
Obnovljivi izvori energijemimanakosanovic
 
проектна задача физика мијак
проектна задача физика мијакпроектна задача физика мијак
проектна задача физика мијакСтефан Мијак
 
Obnovljivi izvori-energije-vlada
Obnovljivi izvori-energije-vladaObnovljivi izvori-energije-vlada
Obnovljivi izvori-energije-vladavladimir minic
 
Smog i termoelektrane
Smog i termoelektraneSmog i termoelektrane
Smog i termoelektraneplavaplaneta
 
Solarna energija
Solarna energijaSolarna energija
Solarna energijaVojo M
 
Matija Jovanović - Alternativni izvori energije
Matija Jovanović - Alternativni izvori energijeMatija Jovanović - Alternativni izvori energije
Matija Jovanović - Alternativni izvori energijeValentina Rutovic
 
Заштеда на електрична енергија
Заштеда на електрична енергијаЗаштеда на електрична енергија
Заштеда на електрична енергијаFanche Jovanovska
 
Вулкани и земјотреси
Вулкани и земјотресиВулкани и земјотреси
Вулкани и земјотресиMomchilo Iliiev
 
матурска проектна задача Alternativni izvori na energija
матурска проектна задача   Alternativni izvori na energijaматурска проектна задача   Alternativni izvori na energija
матурска проектна задача Alternativni izvori na energijaveljanovskamagdalena
 
Матурска проектна задача - вулкани - Мегленовски Сашо
Матурска проектна задача - вулкани - Мегленовски СашоМатурска проектна задача - вулкани - Мегленовски Сашо
Матурска проектна задача - вулкани - Мегленовски СашоСашо Мегленовски
 

Viewers also liked (11)

Obnovljivi izvori energije
Obnovljivi izvori energijeObnovljivi izvori energije
Obnovljivi izvori energije
 
проектна задача физика мијак
проектна задача физика мијакпроектна задача физика мијак
проектна задача физика мијак
 
Obnovljivi izvori-energije-vlada
Obnovljivi izvori-energije-vladaObnovljivi izvori-energije-vlada
Obnovljivi izvori-energije-vlada
 
Smog i termoelektrane
Smog i termoelektraneSmog i termoelektrane
Smog i termoelektrane
 
Solarna energija
Solarna energijaSolarna energija
Solarna energija
 
Matija Jovanović - Alternativni izvori energije
Matija Jovanović - Alternativni izvori energijeMatija Jovanović - Alternativni izvori energije
Matija Jovanović - Alternativni izvori energije
 
Voda
VodaVoda
Voda
 
Заштеда на електрична енергија
Заштеда на електрична енергијаЗаштеда на електрична енергија
Заштеда на електрична енергија
 
Вулкани и земјотреси
Вулкани и земјотресиВулкани и земјотреси
Вулкани и земјотреси
 
матурска проектна задача Alternativni izvori na energija
матурска проектна задача   Alternativni izvori na energijaматурска проектна задача   Alternativni izvori na energija
матурска проектна задача Alternativni izvori na energija
 
Матурска проектна задача - вулкани - Мегленовски Сашо
Матурска проектна задача - вулкани - Мегленовски СашоМатурска проектна задача - вулкани - Мегленовски Сашо
Матурска проектна задача - вулкани - Мегленовски Сашо
 

Similar to Alternativni izvori.na energija.

Alternativni Izvori
Alternativni IzvoriAlternativni Izvori
Alternativni IzvoriMarija
 
Alternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na EnergijaAlternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na EnergijaMarija
 
алтернативни извори
алтернативни извориалтернативни извори
алтернативни извориTexasholdem
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаХ. С.
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаguest923215
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаI90rChE
 
Извори на енергија.ppt
Извори на енергија.pptИзвори на енергија.ppt
Извори на енергија.pptssusera6aad6
 

Similar to Alternativni izvori.na energija. (11)

Alternativni Izvori
Alternativni IzvoriAlternativni Izvori
Alternativni Izvori
 
Alternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na EnergijaAlternativni Izvori Na Energija
Alternativni Izvori Na Energija
 
алтернативни извори
алтернативни извориалтернативни извори
алтернативни извори
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергија
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергија
 
Wind energy
Wind energyWind energy
Wind energy
 
Eко стандард
Eко стандард Eко стандард
Eко стандард
 
алтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергијаалтернативни извори на енергија
алтернативни извори на енергија
 
Извори на енергија.ppt
Извори на енергија.pptИзвори на енергија.ppt
Извори на енергија.ppt
 
Energija a.krisatijan
Energija a.krisatijanEnergija a.krisatijan
Energija a.krisatijan
 
Zasteda na el.energija
Zasteda na el.energijaZasteda na el.energija
Zasteda na el.energija
 

Alternativni izvori.na energija.

  • 1. СОУ”Крсте Петков Мисирков” Демир Хисар Матурска проектна задача по предметот Физика Тема : Алтернативни Извори на Енергија Изработи: Ментор : Магдалена Вељановска Благоја Кривевски март,2012
  • 2. Содржина: Вовед.............................................................................3 Ветерна енергија..........................................................4 Ветер..............................................................................5 Ветерни турбини.....................................................5-10 Соларна eнергија...................................................10-11 Сончеви колектори...............................................11-12 Соларни електрани.....................................................12 Сончева eнергија........................................................13 Геотермална eнергија...........................................13-15 Хидроeнергија.......................................................15-17 Биомаса.................................................................17-18 Заклучок......................................................................19 Користена Литература...............................................20
  • 3. Вовед Алтернативните извори на енергија се извори на енергија кои не се засновани на согорувањето на фосилните горива или разделување на атомите. Фосилните горива не се обновливи ресурси бидејќи потребни се милиони години за да се создадат, а резервите се трошат многу побрзо. Постојаните потребни за снабдувањето со фосилни горива е една од причините за регионални и глобални конфликти. Употребата на фосилните горива е штетна за животната средина. Денес во природата постојат повеќе видови на алтернативни извори на енергија. Ние треба да ги пронајдеме и да најдеме начин за квалитетно, ефикасно и ефективно искористување. Постојат многу средства за искористување на енергијата, кои се помалку штетни за околината. Обновливите извори на енергија се лесно достапни во руралните области, но во најголема мера се неискористени и најчесто претставуваат отпад од самиот процес на производство. Воведувањето на енергетската ефикасност и поголемото искористување на обновливите извори на енергија придонесува кон остварување на позитивни финансиски ефекти и зачувување на животната средина. Алтернативните извори на енергија имаат своја позитивна и негативна страна, која на некој начин дава потик за подобар живот, односно со нивното губење и неправилно користење целиот свет би бил ставен во едно големо прашање за тоа како да дојде до задоволителни и ефикасни ресурси од овие извори на енергија за да можеме да ги задоволиме нашите потреби, така што со задоволување на нашите потреби, но на правилен начин, би имале подобар и поздрав живот. Јас ја избрав избрав оваа проектна задача за да ги проширам моите знаења за алтернативните извори на енергија. Целта на оваа проектна задача е да ги проширам моите знаења и повеќе да се запознаат соучениците за ветерна, сончева, геотермална, хидроенергија , биомасата, ветерот, ветерните турбини, сончевите колектори, сончевите електрани , фотонапонски ќелии и други , поврзани со со алтернативните извори на енергијата.
  • 4. Ветерна Енергија Ветерна енергија или еолска енергија е една од првите форми на енергија која ја користел човекот. Старите Египќани ја користеле за задвижување на своите бродови и ветерни мелници. Ваквиот начин на искористување на ветерната енергија, подоцна вклучувајќи и пумпи за вода, се задржал до крајот на деветнаесеттиот век. Првата ветерна турбина која е користена за производство на електрична енергија била направена во 1891 год. од Данецот Пул ла Кур. Добиената електрична енергија ја користел за електролиза на водата, а на тој начин добиениот водород понатаму се користел за осветлување во локалното училиште. Може да се каже дека Данецот Пул ла Кур бил сто години пред своето време, бидејќи дури кон крајот на дваесеттиот век се јавиле идеите за користење на ветерната и сончевата енергија за електролиза на водата и користење на водородот за генерирање на електрична енергија во горивни ќелии. Помасовна употреба на енергијата на ветерот за добивање на електрична енергија започнала во триесеттите години од минатиот век, кога во руралните области на САД биле изградени илјадници мали ветерници. Со развојот на големите хидро, термо и нуклеарни централи, ветерните централи, како економски и технички неконкурентни, паднале во заборав. Како и кај другите видови на обновливи извори, енергетскиот шок предизвикан од нафтената криза во седумдесеттите години од минатиот век, свесноста за ограничените резерви од фосилни горива и еколошките проблеми, повторно го вратија интересот за ветерната енергија. Ветерната енергија, денес е најбрзорастечкиот сегмент во индустријата на обновливи извори на електрична енергија. Најдобар пример за тоа е 2007 год. кога во светот се инсталирани нови ветерни централи со моќност од околу 20000 MW, што е зголемување за 31% во однос на претходната година. Според некои предвидувања, ваквиот тренд ќе продолжи и понатаму, така што до крајот на 2012 год., од 94000 MW во 2007 год., во светот ќе има вкупно инсталирани капацитети со моќност од 240000 МW.
  • 5. ВЕТЕР Под поимот ветер се подразбира хоризонталната (или приближно хоризонталната) компонента на струењето на воздухот во атмосферата. Главен фактор за настанување на струење е различната брзина на загревање и ладење на воздухот над нехомогена површина. Тоа предизвикува различни притисоци и температури во одредени делови од атмосферата и до појава на природен процес кој настојува да ги изедначи. Кога овој градиент на притисоци има хоризонтална компонента, тогаш настанува ветер. Неговата јачина е сразмерна на тој градиент, а насоката му е од подрачјето со повисок кон подрачјето со понизок притисок. На мали височини, заради рапавост на подлогата секогаш делува и силата на триење. Триењето меѓу воздухот и подлогата му се спротивставува на започнатото струење, му ја смалува брзината, а донекаде и му ја менува насоката. Штом ќе започне струењето, се јавува уште еден ефект кој влијае на насоката на ветерот. Заради ротацијата на Земјата (од запад кон исток) се јавува влијанието на т.н. кориолисова сила која има за последица скршнување на ветерот, така да на северната хемисфера ветровите скршнуваат во десно, а на јужната хемисфера во лево. Во обновливи извори на енергија спаѓа и енергијата на ветерот. Силата на ветерот му е позната на човекот одамна. Уште од најстари времиња ветерот е користен за пумпање на вода за наводнување, погон на бродови, мелење на жито и сл. Во денешно време, енергијата на ветерот најчесто се искористува за добивање на електрична енергија. Преку лопатките на ветерните турбини силата на ветерот се претвора во вртежна сила, која потоа се предава на генераторот, каде се претвора во електрична енергија. Ветерните турбини можат да се делат на хоризонтални или вертикални, зависно од поставеноста на оската на пропелерот. Ветерни Турбини Ветерна турбина (позната и како ветерогенератор или аерогенератор) е вртлива направа што ja користи силата на ветрот за да добие механичка енергија, која потоа ја претвора во електрична. Ветерните турбини според единечната моќност, може да се поделат на: - ветерни турбини со мала моќност
  • 6. - ветерни турбини со средна моќност - ветерни турбини со моќност. За индивидуалните домаќинства најпогодни се турбините со мала моќност. Количината на енергија што ја произведува ветерната турбина зависи од неколку фактори и тоа : * Густина на воздухот - Кинетичката енергија на тело кое се движи зависи од неговата маса. Кинетичката енергија на ветерот зависи од густината на воздухот, односно, масата на единица волумен. *Површина на роторот - Една просечна 10kW ветерна турбина има ротор со дијаметар околу 3,5m , односно, површина на ротор од околу 40m2. Бидејќи површината на роторот се зголемува со квадрат од дијаметарот на роторот, турбина со два пати подолги лопатки ќе произведе четири пати повеќе енергија. *Брзина на ветерот - Доколку ветерот дува со помала брзина, нема да може да ги погонува лопатките. Доколку дува со помала брзина, безбедносниот механизам ќе ја стопира работата на турбинатa за да не се оштети. *Промени на брзината на ветерот - Брзината на ветерот постојано се менува, а со тоа се менува и енергијата која е содржана во него. *Препреки во насока на движење - Препреките кои се на траекторијата по која се движи ветерот, како згради, дрва, карпести терени и сл., можат да ја намалат неговата брзина и често создаваат турболенции во нивната околина. Ветерните турбини можат да бидат:
  • 7. вертикална турбина хоризонтална турбина • Составни делови на турбината Турбините се наменети за искористување на ветерната сила присутна на извесно место. За оваа цел се врши аеродинамично моделирање оптималната висина на јарболот, контролните системи, бројот и обликот на перките. Оние со хоризонтална оска имаат три дела: - ротор - перки што ја претвораат ветерната сила во нисковртежна механичка сила. (20% од трошокот за турбината)генератор - генератор, контролна електроника и запченички пренос за забрзување на добиените вртежи погодни за производство на електрична енергија. (34% од трошокот) - носач - јарболот (кула) и механизам за навалување (15% од трошокот).
  • 8. •Мали ветерни турбини Малите ветерни турбини наоѓаат примена кај чамци и приколки. Обично имаат директен механички пренос, произведуваат еднонасочна струја, имаат аероластични перки и користат ветроказ за насочување кон ветрот. Најмалите имаат капацитет од 50 вати. Поголемите турбини имаат пренос со запци, даваат наизменична струја, и имаат активно насочување. •Турбини со хоризонтална оска Кај ветерните турбини со хоризонтална оска, главната осовина на генераторот е сместена на врвот од јарболот (кулата), а јарболот мора да се насочува кон ветрот. Помалите турбини се насочуваат само со ветроказ, додека пак поголемите имаат сензор за ветер и серво мотор. Највеќето имаат вграден запченички пренос, со кој бавното вртење на перките се засилува на брзина соодветна за генераторот. Бидјќи јарболот предизвикува турбуленција зад себе, таа обично се поставува на страната спроти ветрот. Перките се прават цврсти за да не се виткаат кон јарболот, и се монтирани на значајно растојание од јарболот, напати малку поднаведнати.
  • 9. •Турбини со вертикална оска Турбините со вертикална оска се турбини со исправени осовини. Нивна главна предност е што не мора да се насочуваат кон ветрот за да бидат делотворни. Особено се погодни на места кајшто правецот на ветрот се менува често. Кај овие турбини генераторот и преносот се поставени на приземниот дел, така што јарболот е ослободен од товарот. Нивен недостаток е што извесни конструкции имаат момент на сила што прави трепет. Перките на овие турбини најчесто се поставени ниско, што значи дека добиваат помалку ветер и потурбулентни воздушни струења заради различните објекти на тлото кои му пречат на текот. Ова напати ги засилува вибрациите и го зголемува абењето на лагерите, што ги зголемува трошоците за одржување, а го намалува работниот век. Меѓутоа оваа турбина е подогна за покриви, бидејќи струењата се пренасочуваат преку покривот и ова ја удвојува брзината на ветерот. Во ваков случај, најделотворни се турбините со височина двојно помала од зданието врз кое се поставени, со што се добива најголема брзина при најмала турбуленција. Други видови на ветерни турбини : Дајреева ветерна турбина(„маталка“) е наречена по францускиот изумител Жорж Дарје. Ваквите турбини се ефикасни, но имаат доста вртежен трепет и циклично напрегање, што значи дека немаат постојано рамномерна работа. Жиротурбина - наречен „циклотурбина“ може да ја менува оптегнатоста со цел да го намали вртежниот трепет и нема потреба од надворешен придвижувач за да почне да работи. Предностите на променливата оптегнатост се: голем момент на сила; широка и релативно рамна крива на моментот; повисок коефициент на делотворност; поефикасна работа при нестабилен ветер; и понизок сооднос на брзината на перките, со што се намалува виткањето и напрегањето на перките. Се употребуваат прави, закривени или V-перки. Савониусова ветерна турбина -има по две или повеќе лопатки што наоѓаат примена кај ветромерите, Флетнеровите проветрувачи (на пр. на покриви на автобуси и фургони), како и електротурбини со голема постојаност, но ниска ефикасност на работата. Почетното завртување им е самостојно, кога имаат барем по три лопатки. Некои имаат долги завојни лопатки што обезбедуваат рамномерен вртеж.
  • 10. Дарјеева турбина Завојна турбина СОЛАРНА ЕНЕРГИЈА Соларна или Сончева Енергија е енергијата на сонцето, светлината и топлината што луѓето користат со векови, со помош на различните технологии. Сончево зрачење, заедно со средно соларни извори како што се ветерот, биомасата и бран, се пресметува во повеќето достапни обновливи извори на енергија на Земјата. Сончевата енергија обезбедува електрична енергија користејќи топлински мотори или фотоволтаични системи. Делумна листа на Сончевиот систем вклучува греење и ладење, преку соларна архитектура, вода за пиење преку дестилација и дезинфекција, топлинска енергија за готвење и висока температура на процесна топлина за индустриски цели. Соларните технологии се широко карактеризирани како пасивни или активни на сончевата енергија, или соларна енергија, во зависност од методот на собирање, преработка и дистрибуција на сончева светлина. Активни соларни техники вклучуваат користење на фотоволтаични соларни термални колектори и (со електро или машинска опрема) кои се конвертира сончевата светлина во корисни излез единици. Пасивни соларни техники вклучуваат градење на ориентација кон сонцето, избор на материјали со поволни термални својства или својства светлина расипување и дизајн простор во кој природно циркулира воздухот. Половина од влезната соларна енергија
  • 11. ја достига Земјината површина. Сонцето како фузија реактор секоја секунда врти 600 милиони тона водород во хелиум со пуштањето огромни количини на енергија, која е испратена во вселената, во форма на електромагнетно, светлина, топлина, Х-зраците и други форми на зрачење. Под енергијата од зрачењето на сонцето подразбираме негово искористување во моментот кога доаѓа на Земјата, и тоа е непосредно искористување на зрачењето на Сонцето. Постојат две можности за енергетско искористување на Сончевото зрачење: трансформирање на соларната енергија во топлотна и директното трансформирање во електрична енергија. ФОТОНАПОНСКИ ЌЕЛИИ се користат за директно трансформирање на соларната енергија во електрична со особено мал степен на полезност. Работат на принцип на фотоелектричен ефект. Многу тенка силициумова плочка со примеса на арсен изложена на Сончево зрачење се однесува како полупроводник. Честиците од светлоста, фотони, од атомите на силициумот ги избиваат електроните и како резултат на тоа на едната страна на полупроводничкиот спој се јавува повеќе позитивено, а на другата страна повеќе негативено електризирање сооглед на што имаме проток на струја. СОНЧЕВИ КОЛЕКТОРИ Mатеријалите кои имаат особини на црно тело (потполно апсорбирање на сончевата енергија) се подобни за изградба на колектори. Се поставуваат на крововите (како кровни покривачи), фасадни или носечки конструкции. Степенот на искористеност при трансформација на соларната енергија во топлотна изнесува околу 60 до 70% . Составни делови на колекторот се: куќиште(од Alпрофил), термоизолација(минерална волна дебелина од околу 50 mm), апсорбер(Alламела низ која се поставени бакарни цевки), стаклена прекривка со дебелина од 4mm. Во системите за искористување на сончевата енергија разликуваме два циркулациски круга: примарен и секундарен. Во примарниот круг, топлината апсорбирана во апсорберот од колекторот се пренесува до разменувачот на топлината. Преносител на топлината во примарниот круг најчесто е смеса од вода и 30-40% етиленгликол. Во секундарниот круг преку променувачот на топлината, топлината се пренесува на акумулаторите за топлина, а од тука посредно или непосредно до потрочувачите, како топла санитарна вода или вода за греење на просторот.
  • 12. сончеви колектори во домаќинството сончеви колектори Соларни Електрани Во соларни електрани врши посредна конверзија на сончевата енергија воелектрична; сончева енергија и концентрација на топлинскатаенергија и создавање на пареа во механичка енергија вопарните турбини и електрична енергија. Со примена на огледала се врши концентрирање на сончеватаенергија на колекторот. Доколу на тој начин се постигне температура помала од 100˚ С, тогаш во разменувачот натоплината се користи фреон, кој испарува и ја движи турбината, а ако се постигне значително повисока температуратогаш топлината се пренесува на вода од која создава пареа која ја движи парната турбина. За мали соларни електрани се користи DCS-Distributed Collectors System, кај кои течноста тече низ цевки околу кои се поставени параболични огледала, кои го фокусираат зракот на цевката,пренесувајќи ја на тој начин
  • 13. концентрирано топлината. соларни електрана соларна електрана во Србија Сончева Енергија Сончевата енергија е чиста, бескрајна, бесплатна и заштедува пари, а Македонија со речиси 260 сончеви денови сè уште е без сериозна стратегија како да ја искористи како замена на електричната енергијапроизведена од фосилни горива. Само со користење сончеви колекториза загревање санитарна вода, Македонија може да заштеди од 50 до 70% од електричната енергија произведена во РЕК Битола. Сонцето има неколкупати поголем енергетски потенцијал од ветрот или водата, а и покрај тоа во светски рамки за производствона енергија се користи многу малку. Тоа се должи на сè уште недоволно развиената технологија за трансформација и складирање насончевата енергија. Причината за малото производство на енергија од сонцето е и поради неговата непостојана расположивост, односно непостојаноста наенергијата од сонцето во текот на едно деноноќие или во зависност одгодишното време. Сепак, предност е што сонцето е домашен ресурс и нема потреба од увоз и транспортни трошоци за производство наенергија. Освен недостиг од средства за сериозно инвестирање во сончева енергија, во Македонија нема и стручен кадар за монтирање соларни инсталации. Единствениот соларен парк воМакедонија, каде што енергијата од сонцето се трансформира директново струја, е во Кадино. И покрај паричната стимулација за користење на сончевата енергија преку соларни колектори, која граѓаните ја добиваат
  • 14. преку проект на Министерството за економија, процентот на домаќинства што ја користат е незначителен . Геотермална Енергија Геотермалната енергија претставува најзначаен произведувач на топлина и електрична енергија во светски размери. Во научната и стручната литература се посветува големо внимание на геотермалната енергија, односно изучувањето на природата и генезата на геотермалната енергија. Името „геотермална“ потекнува од двата грчки збора geo - земја и therme – топлина. Значи геотермалната енергија всушност значи топлина од земјата. Директната употреба вклучува греење на згради, одгледување на растенија во стаклени градини, сушење на жито, загревање на вода во рибници, и некои индустриски процеси како пастеризирање на млеко. Земјата претставува огромен топлински "мотор" кој милиони години произведува огромни количества на топлинска енергија. Најголем дел на таа топлинска енергија се наоѓа на длабочината, така што мал дел се манифестира на површината по пат на гејзери, фумароли и термални извори, односно по пат на вулканска ерупција кога од внатрешноста на земјата се излеваат огромни количини на лава чија температура изнесува повеќе од 800˚С. Земјата дава во секој момент на својата површина одредена количина на енергија (околу 0,06 W/m2), така што зрачи околу 8∙1020 Ј/год., односно околу 20∙109 t нафта, или двапати повеќе од годишната потрошувачка на енергија во светот. Геотермалните енергетски технологии ја користат топлината на земјата за директна употреба, геотермални пумпи и производство на електрична енергија. Изворите на геотермална енергија се движат од плитката земја и врелите извори на вода како и врели карпи пронајдени на неколку километри под земјината кора, се до подлабоките слоеви на Земјата во услови на екстремно високи температури и стопени карпи наречени магма. Геотермалната електрана „Несјавелир“ се наоѓа во месноста Тингвелир, Исланд.
  • 15. Геотермална Енергија во домаќинство Геотермална електрана “Несјавелир” Република Македонија располага со голема количина на термални и термоминерални води кои до пред неколку години се користреле исклучиво за здравстевно балнеолошки цели, а во последно време дел од овие води се користат за оранжериско стопанство. На територијата на Р. Македонија присутни се повеќе од 25 природни извори на термални води со температура поголема од 21˚С. Вкупната издашност на овие извори изнесува најмалку 310 лит/сек. Скоро сите термални води се јавуваат на длабоки тектонски разломи, а посебно во периферните делови на котлините. Современите хидрогеотермални манифестации како термални води се присутни најмногу во Вардарската зона. Само геотермалните води во Косоврасти и Бањиште близу Дебар се надвор од оваа единица. Во Р. Македонија има главни геотермални полиња со 19 локалитети со термални води. Има повеќе од 50 појави како извори и бунари (дупнатини) со појава на термална енергија. Најголемиот дел од геотермалните води може да се најдат на височина од 400м надморска висина. Само изворите на Кожуф планина и Бањиште се на елевација од 600м. Во Р. Македонија има и 18 локалитети со термални води : Волково, Стрновец, Подлог, Крупиште, Истибања, Тркање, Бања, Смоквица, Л’џи, Топли дол, Топлик, Мрежичко, Горницет, Повишица, Добрево, Раклеш, Топлец, Дерибаш. Хидроенергија Хидроенергија е најзначајниот обновлив извор на енергија, истотака, претставува извор која со векови се користи за добивање на механичка енергија, а за повеќе од сто години и за електрична енергија. Неговото искористување е поврзано со изградба на значајни градежни објекти, пред се брани и акумулации, односно долги доводни тунели или цевководи, кои објектите ги прават од една страна скапи за изградба но од друга страна допринесуваат за целокупниот развој на еконoмијата во земјата. Наспроти големата цена на изградбата, годишната експлоатација на објектите и производството на електрична енергија од истите е многу ниско. Со оглед на ограниченоста на природните ресурси во Република Македонија, искористувањето на хидропотенцијалот е од витално значење за развојот на електроенергетскиот сектор и државата во целост. Хидро-производството учествувало со 15% во вкупното производство на електрична енергија во АД ЕЛЕМ и тоа пред сè за задоволување на дневните варијации на
  • 16. потрошувачката на електрична енергија со што се постигнува поголема флексибилност и расположивост на електроенергетскиот систем, како и соодветен процент на производство од обновливи извори на енергија. Просторот во Р.Македонија според конфигурацијата на теренот и климатските услови е предодреден за искористување на проточните води од реките, изградба на брани и формирање на поголеми и помали акумулациии. Денес, со постојната изграденост на хидроенергетските извори, од технички искористивиот потенцијал се користи само 26,6%. Прикажано по сливови тоа изгледа вака: Место Температура Лит/Сек Катлановска Бања 54,2 10 Проевци 31 2 Кочанска Бања 50,6 2,6 Банско 73 55 Негорци 53,2 40 Кежовица 57 7 Косоврасти 48,5 68,8 Бањиште 40,5 5-100 Вкупниот волумен на акумулациите во републиката е 891 милиони метри кубни и вкупно годишно производство од 1000 GWh. Вкупната инсталираност на хидрокапацитетите изнесува 504 MW или 39% од вкупната инсталираност на капацитети на АД ЕЛЕМ. Енергијата на водата претставува еден од првите енергенси кој што човекот ги користел во својата историја. Уште од 4-от век пред нашата ера е
  • 17. започнато користењето на енергијата на водата за движење на воденичкото тркало, а подоцна со развојот на науката и техниката започнува и изградбата на првите хидроцентрали (1882 година, на реката Фокс - Висконсин) за производство на електрична енергија. Водата е еден од најисплатливите извори на енергија и претставува најзначаен обновлив енергетски извор во Македонија. Хидропроизводството претставува 15% од вкупното производство на електрична енергија во АД ЕЛЕМ. Нашите хидроелектрани работат на принципот на конверзија на механичка во електрична енергија, при што основен двигател се водените текови, односно проточните води во земјата. Потенцијалот има неколку карактеристики и тоа : теоретски потенцијал , технички искористлив воден потенцијал и економски искористлив воден потенцијал. Биомаса Биомасата е органска материја и може да се употребува за производство на топлина, горива и струја. Ова е наречено Биоенергија. Дрвото е најголем извор на биоенергија и било користено со илјадници години за производство на топлина. Но, постојат многу други видови на биомаса, како на пример: дрва, растенија, отпадоци при земјоделството или шумарството, како и органските состојки на индустриските отпадоци кои сега можат да се користат како извор на енергија. Денес, многу биоенергетски извори се добиваат преку култивацијата на растенија богати со енергија, како што се брзо-растечки треви или дрва, наречени биоенергетски магацини. За разлика од другите обновливи енергетски извори, биомасата може да се конвертира директно во течност при потребата за пренос. Најпознатите биогорива се: етанолот и биодизелот. Етанолот (алкохол) се добива со ферментација на било која биомаса богата со јаглехидрати, како пченката, преку процес сличен со правењето пиво. Најмногу се
  • 18. користи како додаток (адитив) на горивото за да ги намали емисиите на гасовите кои предизвикуваат смог (како јаглерод моноксидот). Биодизелот (естер) се прави од растително масло, животински масти, алги или дури и рециклирани масти за готвење. Може да се употребува како додаток на дизелот за намалување на емисиите на штетни гасови или во својата оригинална форма, директно во возилото. Топлината може да се користи за хемиско конвертирање на биомасата во гориво, кое може да се гори како нафтата за да произведе струја. Биомасата може да се гори директно со што се создава пареа за производство на струја или за процесите на производство. Во централа, турбината вообичаено ја заробува пареата, а генераторот ја преведува во струја. Во индустриите за дрво и хартија, струготините понекогаш директно се ставаат во печките за да произведат пареа која ќе се употреби за понатамошно производство или само да произведе топлина за загревање на работните простории. Некои термоцентрали на јаглен користат биомаса како дополнителен извор на енергија во високо ефикасни печки за да ги намалат емисиите на штетни гасови во воздухот. Новите технологии можат да доведат до користење на биолошки хемикалии и материјали за производство на продукти како на пример : антифриз, пластика и предмети за лична хигиена што сега се произведуваат на база на нафта. Во некои случаи, овие продукти можат да се комплетно биоразградливи. Додека технологијата споро напредува за да масовно го рашири производството на овие материјали, придобивките од истите се огромни. Биоенергетските технологии користат обновливи извори на биомаса за да произведат ланец на енергетски производи, како струја, течни, гасовити и тврди горива, топлина, хемикалии, и други материјали.
  • 19. централи на биомаса Заклучок Македонското производство на енергија нема сопствени водни и јаглени ресурси. Ако се задржи сегашното ниво на искористување, Македонија ќе има резерви за следните 20-30 години. Експертите, одговорните лица и невладините организации се на мислење дека се потребни понатамошни истражувања на можностите за инвестиции во обновливите извори на енергија и ефикасно користење на енергијата. Овие истражувања треба да служат како основа за понатамошно финансирање од страна на ЕБОР и другите меѓународни финансиски институции. Со преминувањето од фосилни горива на обновливи извори на енергија се прави значаен чекор кон одржлива иднина и енергетска независност на Македонија. Македонија нема стратегија за развој на својот енергетски сектор, ниту има стратегија за изворите на обновлива енергија, ниту, пак, агенција за енергетика. Отсуството на соодветен тарифен систем и правна рамка претставуваат тешкотии за реструктурирањето и приватизацијата на електростопанството, користењето на другите видови енергетски извори и финансирањето на проекти од областа на ефикасното користење на енергијата. Понатаму, тоа го спречува позитивниот развој на секторите за ефикасно користење на енергијата и обновливите извори на енергија. Единствената позитивна работа во владината позиција во енергетскиот сектор е програмата за ефикасно користење на енергијата до 2020 година (1999 година) и стратегијата за ефикасно користење на енергијата (2004 година). Меѓутоа, сегашната стратегија на ЕБОР за Македонија не вклучува ниту еден од заклучоците и плановите на владината програма за ефикасно користење на енергијата до 2020 година, како што се: ефикасна употреба на
  • 20. енергијата во индустријата и домаќинствата; воведување нови технологии, зголемување на употребата на соларната енергија; експанзија на геотермалните системи и употреба на биомасата при производство на енергија. Користена Литература : Учебник по Физика за IV година природно математичко подрачје комбинација Б од: Невенка Андоновска,Станоја Стоименов,Доне Гершановски и Оливер Зајаков. http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC %D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD %D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0 http://www.ea.gov.mk/multimedia/brosuri/Brosura_za_hidroenergija.pdf http://www.scribd.com/doc/56224274/%D0%95%D0%BD %D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0 http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0_ %D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0 http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC %D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD %D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0 http://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%B0 http://www.tfb.edu.mk/files/rezultati/48d0abdbca0cd.pdf