Op Black Friday (27 november 2020) worden wereldwijd honderdduizenden smartphones en laptops verkocht. Elektronicabedrijven doen ons graag geloven dat we elk jaar een nieuwe smartphone nodig hebben en trachten de verkoop te stimuleren door grote kortingen aan te bieden op deze koopjesdag. Onze elektronische producten hebben echter een grote sociale en ecologische voetafdruk. Het is dus belangrijk dat we duurzaam omspringen met deze producten. De meeste ecologische impact wordt gecreëerd tijdens het productieproces, dus door de gebruiksduur te verlengen sparen we het milieu het meest.

1. 1
Bar Circular
Onderhoudstips
voor je smartphone,
tablet, laptop of PC
--
Merijn Supply (Vorminglus MZW)

2. 2
10’ Inleiding
20’ Smartphone / Tablet
➔ hardware
➔ software
10’ Poll + vragen
10’ Laptop / PC
➔ hardware
➔ software
10’ Poll + vragen
Inhoud
60’ (21u - 22u)

3. 3
Inleiding
Reduce, Reuse, Recycle
mantra: ‘groenste
kilowattuur is een
uitgespaarde kilowattuur’
➔ dus regelmatig zuiniger
toestel aanschaffen?
NEEN: productie = tot 80%
van uitstoot broeikasgassen
in totale levensloop toestel

4. 4
Inleiding
Reduce, Reuse, Recycle
productie: tot 80% van
totale broeikasgas-emissie
Aantal elektronische
toestellen per persoon blijft
stijgen
➔ tracht levensduur van je
toestellen te rekken…

5. 5
...geldt zelfs bij wasmachine
“tenzij je een stokoude
wasmachine hebt, is het
ecologisch beter om het
toestel in gebruik te
houden”
2010, WRAP (UK)
(Waste & Resources Action Programme)
Inleiding
Reduce, Reuse, Recycle

6. 6
1. Gebruik wat je hebt
2. Deel of ruil
3. Tweedehands
4. Maak
5. Koop
Inleiding
Piraminder

7. 7
hightech sector gebruikt hopeloos verouderde
toeleverings- en productieketen
Inleiding
Problematiek
● 19e-eeuwse energiebronnen
● schadelijke stoffen
● ondermaats productontwerp
● sociale omstandigheden

8. 8
Inleiding
Problematiek
Broeikasgassen (GHG)
IT sector nu al ca 12% van
electriciteitsbehoefte, en
snel stijgend...

9. 9
Inleiding
Problematiek
Mijnbouw
zeldzame aardmetalen
coltan, tin, tantalum,
tungsten, goud, …
34 kg gesteente nodig voor
100g mineralen

10. 10
Inleiding
Problematiek
Schadelijke stoffen
Gebromeerde
vlamvertragers (bromiden),
polyvinylchloride (PVC),
ftalaten (weekmakers), ...

11. 11
Inleiding
Problematiek
E-waste
➔ 65 miljoen ton (2017)
➔ ook zware metalen als
lood, cadmium, beryllium
➔ minder dan 16% wordt
gerecycleerd
➔ pionier: Umicore
(Hoboken)

12. 12
‘Zwak design’
(qua repareerbaarheid)
>> iFixit-rankings ifixit.com
Geplande veroudering:
producten bewust (!)
ontwerpen voor een
beperkte levensduur
Inleiding
Problematiek

13. 13
Inleiding
Guide to Greener Electronics (Greenpeace)

14. 14
Tips:
Smartphone: hardware

15. 15
Alarmbelletjes
➔ bling bling = kwetsbaar!
◆ gebogen schermrand
◆ glazen achterkant
➔ ultradun = te krap
bemeten batterij?
➔ updates / dienst na
verkoop? min. 3 jaar,
graag meer
Hardware
Bij aanschaf

16. 16
Aandachtspunten
➔ Uitbreidbaar?
➔ Repareerbaar?
➔ Accuduur >100h
(endurance-rating gsmarena.com)
Middenklasse scoort hier
vaak beter dan topklasse!
microSD, alu/plastic, grotere batterij in
combinatie met bescheiden hardware
(SoC & scherm met ↓ resolutie / Hz)
Hardware
Bij aanschaf

17. 17
‘Eco-friendly’ smartphones
➔ FairPhone 3+ (NL)
➔ SHIFT6m (DE)
➔ Teracube (VS)
Reguliere markt
saai middenklasse-toestel
vaak duurzamer dan bling
bling vlaggenschip-toestel
Hardware
Bij aanschaf

18. 18
➔ hoesje of cover
◆ ‘over de rand’
◆ (simuli-)leer, plastic,
silicone, rubber…
◆ ‘rugged’ = extreem
➔ screen protector
folie/gehard glas (9H)
➔ montagekit auto/fiets
➔ zipper >< waterschade
Hardware
Beschermen

19. 19
➔ frequentste reden om
smartphone te dumpen
➔ laatste jaren: capaciteit
groeit gelukkig sneller
dan energieconsumptie
➔ anno 2020 >= 4000mAh
➔ ontladingsdiepte (DOD)
daalt (vb 60% ipv 90%)
➔ batterij langer ‘gezond’
Hardware
Batterij (1)

20. 20
Hardware
Batterij (2)
Batterij soigneren:
➔ vermijd (vries)kou
➔ vermijd hitte
(zon, dashboard, ...)
➔ vermijd zware belasting
(gamen) en snelladen
➔ vermijd (langdurig)
100% laadniveau
➔ vermijd 0% laadniveau
(tenzij ifv kalibratie)

21. 21
Laadniveau plafonneren?
(vb tot 80%)
➔ manueel uitpluggen :)
➔ lader met timerfunctie
➔ ‘Battery Charge Limit’
(Android app,
maar: vereist root :-(
➔ bij laptops: soms via
UEFI/BIOS instelbaar
Hardware
Batterij (3)

22. 22
Scherm = energievreter
➔ kies donker thema en
achtergrond (zeker bij
AMOLED scherm)
➔ verminder helderheid
➔ snellere ‘time-out’
➔ (zijsprong) blauwfilter ifv
betere slaap (standaard
Android/iOS/Windows)
Hardware
Batterij (4)

23. 23
Hardware
Gun je toestel nachtrust
niet zozeer connectie, maar
verwerking vergt energie!
➔ ‘Synchroniseren’ uit
➔ ‘Vliegtuigmodus’ aan
➔ Bij (wifi only) tablet kan
je sync ook automatisch
laten stilvallen met een
app als ‘WiFi Automatic’
Batterij (5)

24. 24
➔ asap uitschakelen!
*niet* inschakelen/laden
➔ SIM-sleuf e.d. losmaken
➔ laten uitdruppelen,
*niet* schudden
➔ deppen (keukenpapier)
➔ laten drogen (24-72 uur)
op kamertemp. *niet*
met haardroger/radiator
Hardware
Waterschade

25. 25
Hardware
Herstellingen?
Courante herstellingen:
➔ Batterij
➔ Scherm: glas (0.5 mm) +
digitizer (ifv touch) +
display (LCD/IPS/OLED)
Smartphone-reparateur of:
zelf herstellen met behulp
van YouTube-video’s e.d.
--
Rechts: Nexus 6 met oude gebombeerde batterij

26. 26
Tips:
Smartphone (software)

27. 27
iPhone: werkt(e) trager na
upgrade met nieuwste
iOS-versie - bewust?
Apple 2017: ja, stabiliteit
voor alles, ‘throttling’
omdat oude batterij anders
onvoldoende stroom levert
Na klachten + veroordeling:
gebruiker kan nu zelf kiezen
Software
Upgrade-vrees?

28. 28
Algemeen advies: upgrade
+ updates altijd toepassen
(vooral ifv veiligheid)
➔ Android/iOS
➔ Windows/macOS/Linux
Welke updates?
➔ systeemupdates
➔ apps (mobiel)
➔ programma’s (desktop)
Software
Upgrades + updates

29. 29
Android/iOS: zelden nodig,
alleen in geval van
➔ updates en storingen
➔ merkbaar tragere
werking of plotse
warmteontwikkeling
Windows: best wekelijks :)
Software
Herstart nodig?

30. 30
Android/iOS: doen dit
sowieso uit zichzelf
➔ niet nodig om manueel
apps te stoppen via
recente apps (swipen)
➔ wel bij storing van app
Geheugen = RAM, niet
verwarren met opslag!
➔ anno 2020 >= 4 GB
Software
Apps sluiten?

31. 31
= Interne (gedeelde) opslag
➔ Grote slokop:
◆ besturingssysteem
◆ voorgeïnstalleerde
niet te verwijderen
apps (‘bloatware’),
➔ vandaar best >= 64GB
➔ soms wel uitbreidbaar
met MicroSD-kaartje
Software
Opslagruimte

32. 32
➔ Ruimte vrijmaken (bij
Settings > Opslag)
➔ Bestanden verplaatsen?
◆ naar de cloud
(vb Google Photos)
◆ naar PC / externe HD
◆ naar microSD-kaartje
● draagbare opslag
● interne opslag
Software
Opslagruimte

33. 33
Volledige reset = laatste
redmiddel bij instabiel of
extreem traag toestel
(toepasselijk ‘powerwash’
genoemd bij ChromeOS)
Daarna moet je je
telefoon/tablet wel van
vooraf aan instellen.
Software
Fabrieksinstellingen

34. 34
Blokada (blokada.org)
advertentieblokker
➔ minder dataverbruik
➔ minder batterijverbruik
➔ meer rust!
➔ iOS: via App Store :)
➔ Android: apk installeren
uit ‘onbekende bronnen’
(Google: het grootste
advertentiebedrijf ter wereld)
Software
Geavanceerd

35. 35
Camera ‘upgraden’ (matige
hardware maskeren)
➔ standaard camera-app
levert vaak fletse foto’s
➔ GCam: niet-officiële
‘ports’ van Google Pixel
camera-app via
www.celsoazevedo.com
➔ extra stroomverbruik!
(ferme berekeningen)
Software
Geavanceerd

36. 36
➔ LigneageOS / custom
ROM ‘aftermarket’
besturingssysteem
➔ oude smartphone kan
soms toch allerlaatste
Android-versie draaien!
➔ installatie is (helaas) erg
ingewikkeld, presentatie
op https://bit.ly/2UQii9V
Software
Geavanceerd

37. 37
Poll & vragen

38. 38
Tips:
Laptop/PC (hardware)

39. 39
Alarmbelletjes
➔ overkill: overdreven
specs (tenzij ifv gaming)
vb i7 of Ryzen 7 + aparte
videokaart (really?)
➔ te flauwe specs, vb
Celeron of Pentium-CPU
➔ ‘2 in 1’ convertible
(laptop+tablet): geen
van beide echt goed :-(
Hardware
Bij aanschaf

40. 40
Aandachtspunten
➔ energiezuinige (maar vrij
krachtige) processor
vb AMD Ryzen 5 of Intel
Core i5 (of straks ARM?)
➔ werkgeheugen: >= 8 GB
◆ niet vastgesoldeerd
◆ extra slotje?
➔ batterij uitneembaar?
Hardware
Bij aanschaf

41. 41
➔ Uitneembaar? Verwijder
dan bij langdurig en
stationair gebruik -really!
➔ Laadniveau plafonneren?
◆ via UEFI/BIOS
◆ via companion-app
◆ manueel / hulptool:
Battery Limiter
(robotonfire.com)
Hardware
Batterij

42. 42
Hardware
Scherm & toetsenbord:
microvezeldoek met zachte
detergent (onrechtstreeks!)
Gevoelig voor stof/vuil:
➔ toetsenbord
➔ ventilator
Tip: perslucht (spuitbus)
Schoonmaak

43. 43
Klassieke harde schijf? (HD)
➔ upgrade naar SSD-schijf
https://www.coolblue.nl/
advies/ssd-installeren.html
Te weinig werkgeheugen?
(anno 2020 minimum 4 GB)
➔ extra ‘latje’ (bij 2e slot)
➔ latje vervangen (2>4GB)
Hardware
Upgrades: zinvol?

44. 44
Courante herstellingen
➔ Batterij
➔ Toetsenbord
PC-reparateur of zelf
herstellen met behulp van
YouTube-video’s e.d.
Precisieset/Torx/iFixit-tools
--
Rechts: Dell XPS (2015) met nieuwe batterij (2020)
Hardware
Herstellingen?

45. 45
Tips:
Laptop/PC (software)

46. 46
Browser:
Chrome, Firefox, Edge, ...
➔ up to date houden!
➔ af en toe opkuisen
https://bit.ly/39gX0uB
➔ adblocker: uBlock Origin
Antivirus: Microsoft
Security Essentials volstaat
(standaard in Windows 10)
Software
Veiligheid

47. 47
Opschonen
➔ Schijfopruiming
(rechtsklikken op schijf)
➔ Systeembestanden
opschonen (doorklikken)
➔ Overbodige software
verwijderen
(Start > Apps & Onderdelen)
➔ Opstartprogramma’s
uitschakelen (Taakbeheer)
Software
Windows 10

48. 48
Updates
➔ Windows Update
◆ veiligheidsupdates
◆ feature updates: na
problemen optioneel
nu (~ ‘service pack’)
➔ UEFI/BIOS updaten
(fixen van veiligheids-
en hardwareproblemen)
Software
Windows 10

49. 49
Software
Windows 10
Clean install
➔ Media Creation Tool:
opstartbare USB-stick
maken om Windows 10
te herinstalleren
➔ meest probate middel
om laptop/PC frisse
start te geven (geen
rommel of bloatware)
➔ drivers na te installeren

50. 50
Software
Linux installeren
➔ voor starters: Mint,
Ubuntu of Pop!OS
➔ installatie: ook adhv
opstartbare USB-stick
➔ totaal ander systeem,
vergt aanpassing, meer
op jezelf aangewezen
➔ in praktijk eerder voor
techneuten / nerds
Geavanceerd

51. 51
Poll & vragen