bashkimi evropian

1. Çfarë është BE-ja?
Bashkimi Evropian është një partneritet unik politik dhe ekonomik mes 27
shteteve demokratike evropiane që synojnë paqen, prosperitetin dhe lirinë
për 500 milionë qytetarët e tyre në një botë më të sigurt dhe më të drejtë.
Është strukturë që zhvillohet në mënyrë konstante dhe që nuk ka ndonjë
precedent të mëparshëm. Legjislacioni primar i BE-së janë traktatet e
nënshkruara mes shteteve anëtare. Këto traktate përcaktojnë politikat
themelore të BE-së, themelojnë strukturën e saj institucionale si dhe
kompetencat dhe procedurat legjislative. Disa prej traktateve kryesore
janë: Traktati i Romës për themelimin e Komunitetit Ekonomik Evropian
(1957), Akti i Vetëm Evropian (1986), Traktati i Mastrihtit (1992), Traktati i
Amsterdamit (1997) dhe Traktati i Lisbonës (2007).
Institucionet kryesore të BE-së janë: Parlamenti Evropian, Këshilli
Evropian, Këshilli i Bashkimit Evropian dhe Komisioni Evropian.

2.  Guri i themelit për krijimin e Bashkimit Evropian u vendos nga Ministri i Jashtëm Francez, Robert Schuman, në deklaratën e tij të 9
majit të vitit1950, në të cilën ai parashtroi idenë e përpunuar më parë me Jean Monnet për bashkimin e industrive evropiane të
qymyrit dhe çelikut. Sipas tij, kjo do të përbënte një nismë historike për ndërtimin e një “Evrope të organizuar dhe vitale”, pa të cilën
paqja në botë do të ishte e pamundur. Plani Schuman u bë realitet me nënshkrimin në Paris të Traktatit Themelues të Komunitetit
Evropian të Qymyrit dhe Çelikut më 18 prill të vitit1951. Në nënshkrimin e traktatit merrnin pjesëG
jermania,Franca,Belgjika,Italia,Holanda dheLuks emburgu. Një tjetër zhvillim i rëndësishëm erdhi disa vjet më vonë me Traktatet e
Romës, të 25 marsit të vitit1957, të cilat krijuan Komunitetin Ekonomik Evropiandhe Komunitetin Evropian të Energjisë Atomike
(EUROATOM). Këto
 komunitete filluan nga puna me hyrjen në fuqi të traktateve më 1 janar të vitit1958. Krijimi i Bashkimit Evropian me Traktatin e
Mastrihtit shënoi një hap te mëtejshëm në rrugën e bashkimit politik të Evropës. Megjithëse ky traktat u nënshkrua më7 shkurt të
vitit 1992, një numër pengesash gjatë procesit të ratifikimit (miratimi nga
 qytetarët eD animarkës vetëm pas një referendumi të dytë ; procesi gjyqësor në Gjermani për deklarimin antikushtetues të miratimit)
bënë që Traktati të mos hynte në fuqi deri më 1 nëntor të vitit1993. Traktati i Mastrihtit i referohet vetvetes si “një fazë e re në
procesin e krijimit te bashkimit akoma më të ngushtë ndërmjet popujve të Evropës”. Krahas një numri ndryshimesh për Traktatet e
Komunitetit Evropian dhe Euroatomit, ai përmban edhe instrumentin për krijimin e Bashkimit Evropian - procesi për krijimin e së
cilit ende konsiderohej si i papërfunduar. Traktati përbën hapin e parë në rrugën drejt krijimit të një sistemi kushtetues Evropian, në
të cilin do të përfshihen edhe vetë komunitetet.
 Bashkimi Evropian mori një zhvillim të mëtejshëm me Traktatin e Amsterdamit i cili u nënshkrua me 1 tetor të vitit1997 dhe hyri në
fuqi më 1 maj të vitit1999 pas ratifikimit nga të gjitha shtetet anëtare. Traktati i Amsterdamit ka modifikuar përmbajtjen e Traktatit të
Mastrihtit në pesë fusha kryesore :
 liria, siguria dhe drejtësia,
 qytetaria e Bashkimit,
 politika e jashtme,
 institucionet e BE-së ….Gjate samitit të Nicës më 7-11 dhjetor2000, kryetarët e shteteve dhe të qeverive si dhe ministrat e jashtëm të
shteteve anëtare, pas një maratone të gjatë bisedimesh, ranë dakord për miratimin e një kushtetute për Bashkimin Evropian. Traktati
i Nicës përmban dispozita mbi ndarjen e pushteteve dhe procedurat vendimmarrëse të BE-së. Traktati u miratua në mënyrë
përfundimtare nga qeveritë e shteteve anëtare më26 shkurt të vitit 2001, datë kur u nënshkrua nga ministrat e jashtëm. Pas kësaj, hyri
në fuqi më 1 shkurt 2003, pas ratifikimit nga parlamentet e të gjitha shteteve anëtare

3.  Parlamenti Evropian është asambleja e përfaqësuesve e qytetarëve të Bashkimit Evropian. Që prej vitit 1979 zgjedhjet
parlamentare janë bërë me votim të drejtpërdrejtë, të shpërndarë ndërmjet Shteteve Anëtare sipas popullsisë së tyre.
 Parlamenti Evropian ushtron këto funksione themelore:
 merr në konsideratë propozimet e Komisionit dhe bashkë me Këshillin merr pjesë në procesin ligjvënës në disa raste si
bashkë-ligjvënës me anë të procedurave të ndryshme (procedura e vendimmarrjes së përbashkët, e bashkëpunimit, dhe
e pëlqimit);
 kontrollon veprimtaritë e Bashkimit Evropian aprovimit të emërimit të Komisionit (dhe ushtrimit të mocioneve të
mosbesimit) si dhe me anë të pyetjeve me shkrim dhe me gojë që mund t'i parashtrojë Komisionit dhe Këshillit;
 ndan kompetencat me Këshillin në votimin e buxhetit vjetor, duke e miratuar ose rrëzuar buxhetin në tërësi dhe
mbikëqyrur zbatimin e tij;
 emëron Avokatin e Popullit (Ombudsmanin) i cili është i autorizuar për të marrë ankesa nga qytetarët e Bashkimit
Evropian në lidhje me keqadministrimin në veprimtaritë e institucioneve dhe organeve komunitare.
 Traktati i Nisës, i cili hyri në fuqi në 1 shkurt 2003, rriti rolin e Parlamentit si ligjvënës duke e shtrirë procedurën e
vendimmarrjes së përbashkët dhe i dha Parlamentit Evropian të drejtën për të ngritur padi para Gjykatës së Drejtësisë
të Bashkimit Evropian me të njëjtat kushte si institucionet e tjera.
 Parlamenti Evropian përbëhet nga 785 deputetë, të zgjedhur me votim të drejtpërdrejtë nga qytetarët e shteteve
anëtare, një herë në pesë vjet. Parlamenti Evropian i zhvillon punimet e tij në Francë, Belgjikë dhe Luksemburg.
Sesionet plenare mujore zhvillohen në Strasburg (selia e Parlamentit Evropian). Takimet e komiteteve parlamentare
dhe çdo takim plenar shtesë zhvillohet në Bruksel, ndërsa Luksemburgu është qendra e administratës së Parlamentit
(Sekretariati i Përgjithshëm).

4.  Këshilli i Bashkimit Evropian është institucioni kryesor vendimmarrës i Bashkimit. Përbëhet nga
ministrat e 27 Shteteve Anëtare. Çdo Shtet Anëtar mban drejtimin e Këshillit për një periudhë 6
mujore. Secili prej ministrave në Këshill ka plotfuqishmëri. Kjo do të thotë se, deklarimet dhe
veprimet e tij janë plotësisht të afta për të angazhuar qeverinë qe ai përfaqëson. Anëtarët e
Këshillit janë përgjegjës ndaj parlamenteve të vendeve të tyre si dhe ndaj qytetareve që këta
përfaqësojnë, duke siguruar kështu legjitimitetin e vendimeve të Këshillit.
 Këshilli ushtron këto funksione themelore:
 Miraton normat komunitare në bashkëpunim me Parlamentin Evropian.
 Koordinon politikat e përgjithshme ekonomike të shteteve anëtare.
 Lidh marrëveshje ndërkombëtare, në emër të Bashkimit Evropian, me shtete ose organizata
ndërkombëtare.
 Aprovon buxhetin e Bashkimit së bashku me Parlamentin Evropian.
 Zhvillon Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë, në baze të direktivave të Këshillit
Evropian.
 Koordinon bashkëpunimin midis gjykatave dhe forcave policore të shteteve anëtare në çështjet
penale.

5.  Komisioni Evropian është organi me kompetencën e
iniciativës, zbatimit, administrimit dhe kontrollit. Komisioni përbëhet nga
27 anëtarë ku përfshihet Presidenti dhe Zv/presidentët. Anëtarët e
Komisionit emërohen për mandat 5 vjeçar nga Këshilli me shumicë të
cilësuar në marrëveshje me Shtetet Anëtare dhe pas pëlqimit të Parlamentit
Evropian para të cilit jep llogari. Komisionerët ndihmohen nga një
administratë e përbërë nga drejtori të përgjithshme dhe departamente të
specializuara, stafi i të cilëve ndodhet në Bruksel dhe në Luksemburg.
Komisioni është një organ i pavarur politikisht i cili përfaqëson dhe mbron
interesat e Bashkimit Evropian në tërësi.
 Komisioni Evropian ushtron këto funksione themelore:
 Propozon aktet normative në Parlament dhe në Keshill;
 Administron dhe zbaton politikat e BE-se si dhe buxhetin;
 Luan rolin e "gardianit" të Traktateve (se bashku me Gjykaten e Drejtësisë);
 Përfaqëson Bashkimin Evropian në arenën ndërkombëtare.

6.  Gjykata e Drejtësisë siguron që e drejta Evropiane të interpretohet dhe të zbatohet në mënyre
uniforme në të gjitha shtetet anëtare. Gjykata gëzon edhe pushtetin e zgjidhjes se
mosmarrëveshjeve gjyqësore ndërmjet shteteve anëtare, institucioneve të
Bashkimit, personave fizike dhe juridike.
 Gjykata është e përbëre nga një gjyqtar prej secilit shtet anëtar, të ndihmuar nga 8 "avokatë të
përgjithshëm", të cilët kane për detyre të japin mendimin e tyre për çështjet qe shtrohen për
zgjidhje përpara gjykatës. Mendimet e tyre jepen publikisht dhe duhet të jene të paanshme.
Gjyqtaret dhe avokatet e përgjithshëm emërohen me marrëveshje të përbashkët të të gjithë
shteteve anëtare, për një mandat gjashte-vjeçar, i cili mund të ripërtërihet me një ose dy
periudha të mëtejshme tre-vjeçare.
 Për ta ndihmuar Gjykatën e Drejtësisë për të zgjidhur numrin e madh të çështjeve qe
shtrohen përpara saj, si dhe për t'u siguruar një mbrojtje me të mire ligjore qytetareve të
Bashkimit, në vitin 1989 u krijua "Gjykata e Shkalles se Pare". Kjo gjykate është përgjegjëse
për zgjidhjen e një numri të caktuar heshtjesh, në mënyre të veçante të atyre qe paraqiten
nga individët dhe çështjet qe kane të bëjnë me raste të konkurrencës se pandershme midis
ndërmarrjeve.
 Gjykata Evropiane e Drejtësisë dhe Gjykata e Shkalles se Pare kane nga një President, të
zgjedhur ndërmjet gjyqtareve për një mandat tre-vjeçar.

7.  Banka Qendrore Europiane çon përpara politikën
monetare të Bashkimit Europian, kryen veprimet e
këmbimit dhe garanton funksionimin korrekt të
sistemit të pagesave. Me kalimin në monedhën e
përbashkët si dhe shtrirjen e një politike ekonomike
europiane gjithnjë e më unike, roli i Bankës Qendrore
Europiane është rritur gjithnjë e më shumë. Selia e saj
ndodhet në Frankfurt.