Γλώσσα Ε΄. Επανάληψη 1ης ενότητας: ΄΄ Ο φίλος μας το περιβάλλον ΄΄ http://e-taksh.blogspot.gr/

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
http://e-taksh.blogspot.gr/
Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 1ης
Ενότητας:
΄΄ Ο φίλος μας το περιβάλλον ΄΄

2. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 1

3. Ενότητα 1η:
Ο φίλος μας το
περιβάλλον
Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 2

4. Στόχοι της ενότητας
• Αφηγούμαστε ιστορίες
• Περιγράφουμε γεγονότα
• Χρησιμοποιούμε σωστά τους χρόνους των ρημάτων
• Χρησιμοποιούμε επιρρήματα, προθέσεις, χρονικές προτάσεις
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 3

5. Ο φίλος μας
το δάσος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 4

6. Το δάσος παράγει οξυγόνο, μας προστατεύει από τη μόλυνση, επιδρά ευεργετικά στο κλίμα,
εμποδίζει τη διάβρωση του εδάφους, ανακυκλώνει και βελτιώνει την ποιότητα του νερού,
συγκρατεί το νερό της βροχής, προστατεύει από τους ανέμους, μειώνει τις βλαβερές
ακτινοβολίες, απορροφά τους θορύβους, προσφέρει δυνατότητες αναψυχής και άθλησης, δίνει
υλικά όπως το ξύλο, το ρετσίνι, καρπούς και τέλος εξασφαλίζει στέγη και τροφή για μια
μεγάλη ποικιλία ζώων.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 5

7. Ο χρόνος
Όταν θέλουμε να δείξουμε πότε γίνεται κάτι
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε:
 Τους χρόνους των ρημάτων
 Επιρρήματα
 Προθέσεις
Χρονικές προτάσεις
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 6

8. Χρόνοι του ρήματος
ΠΑΡΕΛΘΟΝ (ΠΡΙΝ) ΠΑΡΟΝ (ΤΩΡΑ) ΜΕΛΛΟΝ (ΜΕΤΑ)
Παρατατικός (πριν,
συνέχεια)
Κάθε πρωί έτρεχα για το
σχολείο
Ενεστώτας (τώρα,
συνέχεια)
Τρέχω γιατί άργησα για
το σχολείο
Εξακολουθητικός Μέλλοντας
(μετά-συνέχεια)
Θα τρέχω πάντα για το
σχολείο γιατί αργώ να
ξυπνήσω
Αόριστος (πριν- μια
στιγμή)
Χθες έτρεξα για το σχολείο
Παρακείμενος (με το έχω)
Έχω αργήσει για το
σχολείο
Συνοπτικός Μέλλοντας
(μετά- μια στιγμή)
Θα τρέξω για το σχολείο
σήμερα.
Υπερσυντέλικος (με το είχα)
Πριν δύο μέρες είχα τρέξει
για το σχολείο
Συντελεσμένος Μέλλοντας
(μετά- με το θα έχω)
Θα έχω τρέξει για το σχολείο
μέχρι να με πας.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 7

9. Επιρρήματα
Τα επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα
ρήματα και τα προσδιορίζουν δίνοντάς μας πληροφορίες για
τον τόπο, το χρόνο, τον τρόπο, την ποσότητα. Επίσης
συνδέουν προτάσεις (δεν είναι όμως σύνδεσμοι!).
 Τοπικά επιρρήματα: πού, εδώ, εκεί, πέρα, μακριά, …
 Χρονικά επιρρήματα: πότε, τώρα, πριν, μετά, ύστερα, …
 Τροπικά επιρρήματα: πώς, όπως, έτσι, αλλιώς, κάπως, …
 Ποσοτικά επιρρήματα: πόσο, τόσο, όσο, κάμποσο, …
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 8

10. Προθέσεις
Προθέσεις είναι οι άκλιτες λέξεις που βάζουμε μπροστά από
τα ονόματα ή τα επιρρήματα;, για να προσδιορίσουμε το
ρήμα. Κάποιες προθέσεις μπαίνουν ως συνθετικά σε
σύνθετες λέξεις. Οι προθέσεις χωρίζονται σε:
 μονοσύλλαβες: με, σε, για, ως, προς
 δισύλλαβες: αντί, μετά, κατά, παρά, από, χωρίς, δίχως
 τρισύλλαβη: ίσαμε
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 9

11. Χρονικές προτάσεις
Οι δευτερεύουσες προτάσεις που φανερώνουν το χρόνο κατά
τον οποίο έγινε η πράξη της κύριας πρότασης, ονομάζονται
χρονικές. Απαντούν στην ερώτηση πότε;
 Αφού έπλυνε τα χέρια του, έφαγε.
 Ενώ μιλούσαμε, έπινε τον καφέ του.
 Όταν έρθω, θα διαβάσουμε.
Οι χρονικές προτάσεις εισάγονται με τους χρονικούς
συνδέσμους: όταν, ενώ, αφού, πριν, μόλις, ώσπου, …, και
χωρίζονται με κόμμα από τις κύριες.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 10

12. Η φίλη μας η
θάλασσα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 11

13. Η θάλασσα είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο. Μέσω της θάλασσας γίνεται το περισσότερο
εμπόριο. Πλοία. Διασχίζουν τη θάλασσα μεταφέροντας κάθε είδους εμπορεύματα. Χάρη στην
αλιεία τρέφονται δισεκατομμύρια άνθρωποι. Από τη θάλασσα παίρνουμε απαραίτητες πρώτες
ύλες, όπως το αλάτι. Επίσης μια σπουδαία χρήση της θάλασσας είναι για ψυχαγωγία μέσω του
τουρισμού. Τέλος μεγάλα είναι τα οφέλη της θάλασσας και στην υγεία των ανθρώπων.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 12

14. Σύνθετες λέξεις
Όταν συνδυάζουμε μια λέξη με μια άλλη λέξη για να φτιάξουμε μια
καινούρια, τότε δημιουργούμε μια σύνθετη λέξη. Η πρώτη λέξη που
χρησιμοποιούμε λέγεται πρώτο συνθετικό, ενώ η δεύτερη δεύτερο
συνθετικό.
Μπορώ να σχηματίσω σύνθετες λέξεις σχεδόν με όλα τα μέρη του
λόγου.
Χρησιμοποιώντας τη λέξη οίκος (σπίτι) μπορώ να φτιάξω μια
οικογένεια λέξεων (λέξεις που σχετίζονται μεταξύ τους γιατί
προέρχονται από την ίδια απλή λέξη):
Οίκος + γένος = οικογένεια οίκος + πεδίο = οικόπεδο
Οίκος + δομή = οικοδομή οίκος + σήμα = οικόσημο
Οίκος + τέχνη = οικοτεχνία οίκος + σύστημα = οικοσύστημα
Οίκος + τρέφω = οικοτροφείο οίκος + δέσποινα = οικοδέσποινα
Κατά + οίκος = κάτοικος εν + οίκος = ένοικοςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 13

15. Ρήματα σε –τε και -ται
Στον Ενεστώτα και τον Εξακολουθητικό μέλλοντα της ενεργητικής φωνής τα
ρήματα καταλήγουν σε –τε.
Στον Ενεστώτα και τον Εξακολουθητικό μέλλοντα της παθητικής φωνής τα
ρήματα καταλήγουν σε –ται.
Ενεργητική φωνή
β’ πρόσωπο
πληθυντικού
Ενεστώτας Εξακολουθητικός Μ
Εσείς παίζετε Εσείς θα παίζετε
Παθητική φωνή
γ’ πρόσωπο ενικού
Ενεστώτας Εξακολουθητικός Μ
Αυτός, ή , ό παίζεται Αυτός, ή, ό θα παίζεται
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 14

16. Ο φίλος μας
ο άνεμος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 15

17. Πριν μερικά χρόνια ο άνεμος ήταν η
κινητήρια δύναμη για πολλές κατασκευές
του ανθρώπου: οι ανεμόμυλοι, σήμα
κατατεθέν για τα νησιά μας και τα
ιστιοφόρα πλοία είναι μόνο μερικές από
αυτές.
Σήμερα χάρη στον άνεμο (την αιολική
ενέργεια) μπορούμε να προμηθευτούμε
καθαρή και ανανεώσιμη ενέργεια μέσα
από τις ανεμογεννήτριες.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 16

18. Συζυγίες των ρημάτων
Τα ρήματα χωρίζονται σε δύο συζυγίες: την α΄ και τη β΄.
Στην α΄ συζυγία ανήκουν τα
ρήματα που στο πρώτο
πρόσωπο της οριστικής του
Ενεστώτα της ενεργητικής
φωνής τονίζονται στην
παραλήγουσα, ενώ στην
παθητική φωνή τονίζονται
στην προπαραλήγουσα και
τελειώνουν σε –ομαι.
λύνω-λύνομαι,
γράφω-γράφομαι
ντύνω-ντύνομαι
Στην β΄ συζυγία ανήκουν τα
ρήματα που στο πρώτο
πρόσωπο της οριστικής του
Ενεστώτα της ενεργητικής
φωνής τονίζονται στη
λήγουσα, ενώ στην
παθητική φωνή τονίζονται
στην παραλήγουσα και
τελειώνουν σε –ιέμαι,
-ούμαι ή -άμαι
μιλώ-μιλιέμαι
αδικώ-αδικούμαι ή αδικιέμαι
φοβάμαι
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 17

19. Κυριολεξία και μεταφορά
Κυριολεξία:
Όταν οι λέξεις μιας πρότασης
χρησιμοποιούνται με την
πραγματική τους σημασία,
έχουμε κυριολεξία.
Μέθυσε από το ποτό.
Βρήκε ένα χρυσό κόσμημα
Μεταφορά:
Όταν οι λέξεις δε
χρησιμοποιούνται με την
πραγματική τους σημασία,
αλλά αποδίδουν μια
διαφορετική ιδιότητα, που δεν
υπάρχει στ’ αλήθεια, τότε
έχουμε μεταφορά.
Μέθυσε από την ευτυχία.
Είναι χρυσό κορίτσι.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 18

20. Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 19

21. ΕΝΟΤΗΤΑ 1 – ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ
1. Να ξαναγράψετε τις παρακάτω λέξεις διορθώνοντας τα λάθη που υπάρχουν:
ικόσημο: ___________ ιοκοτεχνεία: ___________ οικοτροφίο: ___________
ικογένεια: ___________ λαθραλειία: ___________ λαθροχηρεία: ___________
λαθρεμπόρειο: ___________ περιββάλον: ___________ περιβαλοντικός: ___________
λαθροθυρία: ___________ λαθρώβιος: ___________ οικοσήστυμα: ___________
2. Να υπογραμμίσετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων και να γράψετε σε ποιο χρό-
νο βρίσκονται:
α) Το πρόσωπό της έλαμπε από χαρά. (____________)
β) Θα βρείτε τις οδηγίες μέσα στο κουτί. (____________)
γ) Θα έχεις φύγει μέχρι το βράδυ; (____________)
δ) Η Μαρία έσπασε το βάζο που είχε φέρει ο πατέρας από την Κίνα. (____________-
____________)
ε) Εδώ και πέντε χρόνια έχουν μετακομίσει και ζουν μόνιμα στη Γερμανία. (____________-
____________)
στ) Η σοδειά καταστράφηκε από το χαλάζι και τον παγετό. (____________)
3. Να αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες φράσεις των παρακάτω προτάσεων με το
κατάλληλο επίρρημα:
(αποβραδίς, ολονυχτίς, αμέσως, ολημερίς, εξαρχής, πέρσι)
α) Έλα εδώ χωρίς καμιά καθυστέρηση.
___________________________________________________________________________
β) Πρέπει από την αρχή να ξεκαθαρίσεις τις προθέσεις σου.
___________________________________________________________________________
γ) Όλη μέρα έκλαιγε γι’ αυτό που της συνέβη.
___________________________________________________________________________
δ) Η μητέρα έπλυνε τα ρούχα από το βράδυ.
___________________________________________________________________________
ε) Τον προηγούμενο χρόνο είχε καλύτερους βαθμούς στα μαθήματα.
___________________________________________________________________________
στ) Ταξίδευαν όλη νύχτα για να φτάσουν στην ώρα τους.
___________________________________________________________________________
4. Να σχηματίσετε με τη βοήθεια του λεξικού σας σύνθετες λέξεις με α΄ συνθετικό τις
λέξεις φίλος και βιβλίο:
φίλος βιβλίο
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 20

22. 5. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις με –ε ή
–αι:
α) Νομίζετ__ ότι τελικά θα έρθει;
β) Ότι κι αν κάνετ__ εσείς, αυτή δε στεναχωριέτ__.
γ) Το σπίτι τους βρίσκετ__ στην πλαγιά του βουνού.
δ) Το μάθημα αυτό προσφέρετ__ για συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.
ε) Μη μιλάτ__ δυνατά γιατί κοιμάτ__ το μωρό.
στ) Αυτοί δε νοιάζοντ__ ό,τι και να λέτ__.
6. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα:
Ενεστώτας παρατατι-
κός
αόριστος Συν.
μέλλοντας
Εξακ. μέλ-
λοντας
Παρακείμε-
νος
υπερσυντέ-
λικος
Συντ.
μέλλοντας
Έχει γίνει
ξαναβλέ-
πει
Βρήκαν
σπρώ-
χναμε
Θα έχου-
με τε-
λειώσει
7. Να μεταφέρετε το παρακάτω κείμενο στο παρελθόν:
Αύριο θα πάμε εκδρομή. Θα ξεκινήσουμε το πρωί και θα φτάσουμε νωρίς στη θάλασ-
σα. Όλη την ημέρα θα παίζουμε. Το μεσημέρι θ’ ανάψουμε φωτιά και θα ψήσουμε και θα
φάμε στην παραλία. Θα κολυμπήσουμε και θα κάνουμε συνέχεια βουτιές. Πριν από το σού-
ρουπο θα έχουμε επιστρέψει γιατί έχουμε υποσχεθεί στους γονείς μας να είμαστε πίσω νωρίς.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Γκουτσίδης Αντώνιος
βαθμός
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 21

23. Κριτήριο Αξιολόγησης
Τάξη: Ε΄
Ενότητα: 1η Ο φίλος μας το περιβάλλον
Ονοματεπώνυμο:
Ημερομηνία:
Α. Ακούω και γράφω
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Β. ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Συμπλήρωσε τα ρήματα των προτάσεων με : -τε ή -ται
• Ο Γιώργος διακρίνε..... για την εξυπνάδα του.
• Μην αργεί..... . Η ταινία έχει αρχίσει κιόλας να παίζε..... .
• Τι ενοίκιο πληρώνε..... γι’ αυτό το διαμέρισμα;
• Το σπίτι τους βρίσκε..... δίπλα στο ποτάμι.
• Η Ελλάδα στο μεγαλύτερο μέρος βρέχε..... από
θάλασσα.
• Φοβάτ..... τα σκυλιά και κρύβε..... όταν τα βλέπει.
• Τι μαγειρεύ..... εσείς εκεί πέρα;
• Γιατί χάνε..... διαρκώς τα μολύβια σας;
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 22

24. 2. Συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα χωρίς ν’ αλλάξεις το πρόσωπο και τον
αριθμό των ρημάτων.
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Υπερσυντέλικος
ανεβαίνεις
φτερουγίζει
θυμάται
κρεμιέμαι
3. Ξανάγραψε το κείμενο μεταφέροντας τα ρήματα σε χρόνο Ενεστώτα.
Η απαλή αύρα της θάλασσας μας δρόσιζε και νότιζε τα ρούχα μας. Νιώθαμε
μια απερίγραπτη ηρεμία καθώς το μυρωμένο αεράκι μας χάιδευε το πρόσωπο. Τα
μάτια μας ατένιζαν με συγκίνηση και δέος τον έναστρο ουρανό, που φαινόταν πιο
λαμπερός από ποτέ, ενώ ο παφλασμός των κυμάτων ήχησε στα αφτιά μας σαν το
τραγούδι των σειρήνων που μας καλούσαν κοντά τους.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
4. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσετε τα χρονικά επιρρήματα, τις
φράσεις με προθέσεις που φανερώνουν χρόνο και τις χρονικές προτάσεις.
α) Αύριο θα πάμε εκδρομή.
β) Σε λίγο θα αρχίσει ο αγώνας.
γ) Δε θα σε ξεχάσω ποτέ.
δ) Ο Γιώργος θα γυρίσει κατά το βραδάκι.
ε) Όταν έμαθε τα νέα ξέσπασε σε κλάματα.
στ) Μόλις γυρίσεις, τηλεφώνησέ μου.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 23

25. 5. Σχημάτισε σύνθετες λέξεις.
Μηχανή + οδηγός ...............................................................................................
Όργανο + παίχτης ...............................................................................................
Κόσμος + πλημμύρα ...............................................................................................
Μεγάλος + καρχαρίας ...............................................................................................
Μεγάλος + καρδιά ...............................................................................................
Γ ΚΕΙΜΕΝΟ
Η θάλασσα δεν ήταν μακριά, δέκα λεπτά τρεχαλητό [...] Όλοι ξέραμε
κολύμπι. Απλωτές, σανίδια, βουτιές. Παραβγαίναμε στο μακροβούτι. Νικούσε
πάντα ο Τζούβας κι ερχόμουν δεύτερος εγώ.
Μας άρεσε να ‘ναι η θάλασσα φουρτουνιασμένη. Ακυμάτιστη ήταν για τους
γέρους, για όσους δεν ήξεραν να κολυμπάν, βαρετή. [...] Ριχνόμαστε τ΄ αφρισμένα
νερά της με ουρλιαχτά και γέλια. Δίναμε μια, πατώναμε και τιναζόμασταν στον
αέρα, πιο ψηλά από τα κύματα που απανωτά έρχονταν καταπάνω μας κοχλάζοντας,
μας προσπερνούσαν και ξεφούσκωναν πάνω στα βότσαλα του γιαλού,
κουβαλώντας μαζί τους πράσινα γλιστερά φύκια. Όμως εμείς καρτερούσαμε το
Μεγάλο Κύμα. Ανάμεσα στ΄ άλλα, το ξεχωρίζαμε από μακριά .Μούγκριζε σαν ζώα
αφηνιασμένα κι όσο πλησίαζε τόσο άφριζε.
Ζωρζ Σαρρή, Τα στενά παπούτσια
Δ. Ασκήσεις
α) Βάζω έναν τίτλο στο παραπάνω απόσπασμα.
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
..........................................................................................
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 24

26. β) Πώς ήθελαν τα παιδιά τη θάλασσα; Πώς τους φαινόταν όταν δεν είχε κύμα;
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
γ) Βρίσκω και γράφω δύο εικόνες από το παραπάνω απόσπασμα.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ
ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΡΕΝΤΖΑΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 25

27. « Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική » 1. Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Οδ. Ελύτης
ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
Γραπτή δοκιμασία τ….. μαθητ……. ………………………………………….
Α. Ακούω και γράφω:
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
Β. Συνδέω με χρονικούς συνδέσμους και δημιουργώ χρονικές προτάσεις:
Θα φύγω. Θα έρθει το φθινόπωρο.
………………………………………………………………………………………………………………..
Θα πάμε εκδρομή. Θα ξημερώσει.
………………………………………………………………………………………………………………..
Ξύπνησα. Χτύπησε το ξυπνητήρι.
………………………………………………………………………………………………………………..
Το θυμάμαι. Χαίρομαι πολύ.
……………………………………………………………………………………………………………….
Γ. Συμπληρώνω τα κενά των παρακάτω λέξεων:
Αντ…κρ…ζω, εφ…μερα, δ…λινό, ερ...τημα, ρ…άκια, αφ…σικο, δεξεμενόπλ….ο,
πλ…τός, ρ…πανσ…, πετρ…λ….οκ…λ…δα, εργόχ….ρο, μυλ…νάς, α…θόρμ…τα,
επένδ…ση, λαθρ…θ…ρας, λαθραναγν…στης, περ…βά….ον, δ….άσ…ση
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 26

28. Δ. Μεταφέρω την παρακάτω φράση σε όλα τα πρόσωπα του ενεστώτα:
Εγώ σκέφτομαι και γράφω για την ειρήνη.
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
Ε. Κάνω χρονική αντικατάσταση στην παρακάτω φράση:
ΕΝ. Εγώ σκέφτομαι και γράφω για την ειρήνη.
ΠΡΤ. ………………………………………………………………………………………………………..
ΑΟΡ. ………………………………………………………………………………………………………..
Μ. Ε. ………………………………………………………………………………………………………..
Μ. Σ. ………………………………………………………………………………………………………..
ΠΡΚ. ………………………………………………………………………………………………………..
ΥΠΡ. …………………………………………………………………………………………………………
Σ. Μ. ………………………………………………………………………………………………………..
ΣΤ. Συμπληρώνω: ( με ε ή αι )
Τι παίζετ…. παιδιά; Το κρυφτό δεν παίζετ….. έτσι. Δεν πρέπει να στενοχωρούμ….. τους
γονείς μας. Εγώ στενοχωρούμ….. , όταν τους πικραίνω. Φοβάμ….. πως, έτσι που πάμ….,
θ’ αργήσουμ….. . Να γράφετ…. στα κενά με τι γράφετ…. η κάθε λέξη. Δέχομ…. την
εξήγηση που δώσατ…. . Μην κλ….ς και μη λ….ς ότι φτ….ς.
Ζ. Γράφω παράγωγες και σύνθετες λέξεις:
Πρωτότυπη λέξη Παράγωγες Σύνθετες
…………………………………………. ………………………………………
δάσος
…………………………………………. ………………………………………
…………………………………………. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 27

29. 1ο
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΝΟΜΑ:…………………………….. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ………….
1.Να συμπληρώσεις τα κενά με <-ε > ή < -αι >:
 Το αχλάδι που τρώτ…. είναι άγουρο και δεν τρώγετ….
 Όποιος κοιμάτ…. το πρωί πεινάει το μεσημέρι.
 Έχετ…. απεριόριστο χρόνο.
 Πριν απαντήσετ…. να το σκεφτείτ…. καλά.
 Αυτός δεν διορθώνετ… με τίποτα.
2. Να βάλεις τα ρήματα στη θέση τους:
( άρχισαν, είχαν ξεχάσει, θα γράφετε, προσπαθούσε, θα
έχετε διαβάσει, μπαίνουν, θα διαβάσουν, έχω πάει )
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ: …………………………….
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: ………………………………
ΑΟΡΙΣΤΟΣ: ………………………………..
ΕΞ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: ……………………………….
ΣΥΝ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: ………………………………..
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: ……………………………………
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 28

30. ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: …………………………………..
ΣΥΝΤΕΛ. ΜΕΛ. …………………………………..
3.Να μεταφέρεις τη φράση σε όλους τους χρόνους:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ: Διαβάζω και γράφω
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: ………………………………
ΑΟΡΙΣΤΟΣ: ………………………………..
ΕΞ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: ……………………………….
ΣΥΝ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: ………………………………..
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: ……………………………………
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: …………………………………..
ΣΥΝΤΕΛ. ΜΕΛ. …………………………………..
4.Να γράψεις τα παρακάτω ρήματα στην κατάλληλη στήλη με
βάση τη φωνή στην οποία βρίσκονται:
(ακολουθώ, βασίζομαι, θυμάμαι, κερδίζω, κρύβομαι, συζητώ,
τραγουδώ, ντύνομαι )
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ: …………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ: …………………………………………………………..
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 29

31. …………………………………………………………………………………….
5. Να μεταφέρεις το κείμενο στο παρελθόν:
 Περπατάμε ασταμάτητα. Έχουμε περίπου δυο ώρες που
τριγυρνάμε και αισθάνομαι σαν γιαπωνέζος στην
Ακρόπολη. Είναι τόσο όμορφη αυτή η πόλη. Νιώθω τον
υγρό αέρα να μπαίνει στο στόμα μου, που είναι συνέχεια
ανοιχτό και δε λέει να κλείσει.
…………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………...
Λαμπριάδου Μαρία
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 30

32. 3ο
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΜΦΙΣΣΑΣ 22/9/2014
Επαναληπτικές ασκήσεις Α΄ Τρίμηνο1
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:____________ ΟΝΟΜΑ:_____________
1) Άγνωστη ορθογραφία:____________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
2) Συμπληρώνουμε με –ε ή –αι τις καταλήξεις των ρημάτων:
Θα προσπαθήσουμ__ να αποφύγουμ__ τη θύελλα.
Θυμάμ__ μια παρόμοια κατάσταση, όταν εμείς δουλεύαμ__
στο εργοστάσιο.
Πάντα εγώ λουζομ__ και ξυρίζομ___
γρήγορα.
Εμείς περιμένουμ__ τόση ώρα και δε
φωνάζουμ___ .
Φοβάμ__ πως δε θα τα καταφέρουμ___ .
Παιδιά, πρέπει να παίζουμ___ χωρίς ζαβολιές.
Στο λεωφορείο στηρίζομ___ καλά από τις χειρολαβές.
Ο δάσκαλος είπε να μη γράφουμ___ στα θρανία.
3) Γράφω το παρακάτω κείμενο στον Ενεστώτα:
Ο χρόνος κυλούσε παράξενα στο δάσος. Θρόιζε μαζί με τα
πράσινα φύλλα της άνοιξης ή έπεφτε αργά μαζί με τις νιφάδες
του χιονιού. Έσταζε από τα κλαδιά μαζί με τις σταγόνες της
φθινοπωρινής βροχής ή χόρευε σαν διαμαντόσκονη στις αχτίδες
του ήλιου. Κυλούσε μαζί με τη ζωή και γινόταν ένα μ’ αυτή.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
4)Κάνω τις παρακάτω χρονικές αντικαταστάσεις:
Επανάληψη Διδακτικής Ενότητας
“Ο φίλος μας το περιβάλλον”
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 31

33. 3ο
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΜΦΙΣΣΑΣ 22/9/2014
Επαναληπτικές ασκήσεις Α΄ Τρίμηνο2
ΧΡΟΝΟΙ Ενεργητική Φωνή Παθητική Φωνή
Ενεστώτ.
Παρατατ.
Αόριστ. ξεράθηκε
Μ. Εξακ.
Μ. Στιγμ.
Παρακείμ.
Υπερσυντ.
Μ. Συντελ. θα έχετε πεινάσει
5) Γράφω μια δικιά μου ιστορία δημιουργώντας προτάσεις με τις
λέξεις ή φράσεις που δίνονται :
Αφού τελειώσαμε το μπάνιο __________________________________
___________________________________________________________
Όταν γύρισα στο σπίτι_______________________________________
___________________________________________________________
Μόλις τελείωσα την καθαριότητα_______________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Ενώ κοιτούσα τηλεόραση_____________________________________
___________________________________________________________
Ύστερα κατάλαβα___________________________________________
__________________________________________________________ .
6) Στο παρακάτω κείμενο κυκλώνω τα χρονικά επιρρήματα:
Κάποτε άκουγα πολλές ώρες μουσική. Συνήθως κάθε βράδυ στο δωμάτιό
μου πριν κοιμηθώ. Έπειτα μου ήρθε η όρεξη να διαβάζω βιβλία αδιάκοπα.
Προχτές μάλιστα διάβασα νωρίς το απόγευμα δύο μυθιστορήματα. Δεν το
έχω ξανακάνει ποτέ αυτό. Για αύριο έχω προγραμματίσει να πάω στο
βιβλιοπωλείο να αγοράσω τρία ιστορικά βιβλία. Ύστερα θα περάσω και
μια βόλτα από την ξαδέρφη μου.
Παπούλιας Νικόλαος
ΚΑΛΗ
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ!!!
!!
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 32

34. 1ο ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΑΣ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
Ονοματεπώνυμο _______________________________________________
Ημερομηνία ___________________________________________________
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να συμπληρώσεις τα κενά του παρακάτω κειμένου, τοποθετώντας στο σωστό χρόνο
τα ρήματα των παρενθέσεων:
Η ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ
______________ (περνώ) περσότερο από εκατό χρόνια, κι αυτό το γερασμένο κάστρο, π'
άλλη φορά το __________ (τρέφω) ο πόλεμος, μέρα με τη μέρα ___________ (ρημάζω) .
Οι άνθρωποι μη μπορώντας να _______________ (κερδίζω) τη ζήση τους
_______________ (παίρνω) τα μάτια τους και _______________ (πηγαίνω) σ' άλλες
χώρες για να __________________ (δουλεύω) . Οι λίγες ψυχές π' _________________
(απομένω) κολλημένες στη γλαροφωλιά τους, ναι μεν _________________ (περνώ)
φτωχικά μα _________ (έχω) το μεγαλύτερο δώρο, την ειρήνη.
(Απόσπασμα από το πεζογράφημα του Φώτη Κόντογλου «Ταξείδια» )
2. Να υπογραμμίσεις τα ρήματα του παρακάτω κειμένου και να τα κατατάξεις στο χρόνο
που βρίσκονται:
ΚΙΝΑ
Στην Κίνα δεν έχω πάει, έχω διαβάσει όμως πολλές ιστορίες, παλιές και καινούριες,
γραμμένες από ανθρώπους που ταξιδέψανε και που ζήσανε σ'αυτή τη χώρα. Έκανα και
γνωριμιά με δυο τρεις που ζήσανε πολλά χρόνια σ' εκείνα τα μέρη, κι απ' ό,τι θυμάμαι από
τα λόγια τους κι από τα γραψίματα των αλλουνών, θα προσπαθήσω να σας ευχαριστήσω.
(Απόσπασμα από άρθρο του Φ. Κόντογλου στην εφημερίδα «Ελευθερία»)
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ:__________________________________________________
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ:________________________________________________
ΕΞΑΚ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ:____________________________________________
ΑΟΡΙΣΤΟΣ:___________________________________________________
ΣΥΝΟΠΤ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ;_________________________________________
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ:______________________________________________
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ:_____________________________________________
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ:____________________________________________
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 33

35. 3. Αντιστοίχισε σωστά.
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ •
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ • • ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΕΞΑΚ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ •
ΑΟΡΙΣΤΟΣ • • ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΣΥΝΟΠΤ.ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ •
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ • •ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ •
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ •
4. Συμπλήρωσε τα κενά του παρακάτω κειμένου, επιλέγοντας το κατάλληλο χρονικό
επίρρημα από την παρένθεση:
(φέτος, πάντα, τώρα, νωρίς, ύστερα, κάποτε, πέρσι, τότε)
_______ το χειμώνα χιόνισε πολύ. Όλα ήταν _________ υπέροχα.Άραγε ______ θα
χιονίσει πάλι; Είναι βέβαια _________ για τέτοιες σκέψεις, αφού _______ έχουμε
φθινόπωρο. Η γιαγιά μου όμως μου έλεγε ότι _________ είχε χιονίσει στα τέλη του
Νοέμβρη. Όταν το στρώνει, βγαίνω __________ έξω με τα αδέρφια μου, για να παίξουμε
χιονοπόλεμο. _____________ από πολλές ώρες γυρίζουμε σπίτι πολύ κουρασμένοι αλλά
χαρούμενοι.
ΙΟΡΔΑΝΗ ΗΛΙΑ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 34

36. ΟΝΟΜΑ :………………………………………………………………………………………………………
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΑΞΗ Ε΄ ΕΝΟΤΗΤΑ 1Η
Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
1. α. Να ξαναγράψεις το παρακάτω κείμενο βάζοντας τα ρήματα σε χρόνο
παρατατικό :
Η θάλασσα είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της περιοχής , καθώς όπου κ αν
στέκεται κανείς την αντικρίζει ν’ απλώνεται μπροστά του . Έτσι οι άνθρωποι είναι
στενά δεμένοι μαζί της και κάνουν πολλά ταξίδια , εκμεταλλευόμενοι τους ανέμους που
φυσούν ανάλογα με την εποχή του χρόνου .
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
β. Να ξαναγράψεις το παρακάτω κείμενο βάζοντας τα ρήματα σε χρόνο
αόριστο :
Η θάλασσα αποτελεί το μέσο επικοινωνίας , το δρόμο που φέρνει τους ανθρώπους του
τόπου σε επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς , είναι αυτή που τους βοηθάει να
καλυτερέψουν τη ζωή τους . Γι’ αυτό και αυτοί την αγαπούν και δένονται μαζί της , την
υμνούν στα τραγούδια τους και την συνδέουν με τα παραμύθια τους .
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Να συμπληρώσεις τις προτάσεις με τη λέξη από τις παρενθέσεις που ταιριάζει
στον κατάλληλο τύπο :
• Στο νησί της Κύθνου λειτούργησε το πρώτο ………………………… πάρκο στην
Ελλάδα . ( αερικός , αιολικός , ανεμικός )
• Τα όργανα που χρησιμεύουν στην εύρεση της διεύθυνσης του ανέμου
ονομάζονται …………………………………..( ανεμολόγιο , ανεμόμετρο , ανεμοδείκτης )
• Τη βλέπαμε στην άκρη του λιμανιού να ………………………………….. το μαντίλι της
αποχαιρετώντας μας . ( αερίζω , ανεμίζω , ανεμοδέρνω )
• Οι ιππότες στο Μεσαίωνα έφεραν συνήθως στην πανοπλία τους το
…………………………… του άρχοντα που υπηρετούσαν .( οικόπεδο , οικόσημο ,
οικογενειακό )
• Η παράνομη …………………………………….. πρέπει να τιμωρείται αυστηρά .
( υλοτομία , δενδροφύτευση , δασολογία )
Ο ΒΑΘΜΟΣ ΜΟΥ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 35

37. 3. Να συμπληρώσεις τα γράμματα που λείπουν :
• Απαγορεύετ…………. να ρυπαίνετ………… το θαλάσσιο περιβάλλον.
• Μην αγοράζετ……….. προϊόντα που προέρχοντ…….. από ζώα ή φυτά που
απειλούντ……… με εξαφάνιση .
• Προτιμάτ…… να χρησιμοποιήτ……. το ποδήλατο για τις μετακινήσεις σας.
• Του είπαμ…….. να φύγ……. Αλλά δεν καταλάβαιν…….
• Εμείς θέλουμ…… να πάμ…… εκδρομή .
• Εδώ και καιρό δεν ενδιαφέρεσ ……. για τα μαθήματα , κάτι πρέπει να γίν……
• Δεν καταλαβα.ίνετ……. ότι δεν είν…. σωστό να λέτ…. ψέμματα ;
4. Από τις παρακάτω προτάσεις να γράψεις : τα χρονικά επιρρήματα , τις φράσεις με
πρόθεση που φανερώνουν χρόνο και τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις :
• Αμέσως μόλις κατάλαβε το λάθος του ζήτησε συγγνώμη .
• Η φωτιά έκαιγε μέχρι το βράδυ, ώσπου έκαψε όλο το δάσος .
• Όταν έφτασαν στο χωριό, πήγαν αμέσως στο σπίτι τους .
• Ανέβα , μόλις σου πω .
• Θα πας βόλτα , αφού διαβάσεις καλά τα μαθήματα σου .
Χρονικά επιρρήματα : ………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Φράσεις με πρόθεση που φανερώνουν χρόνο : ……………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις :……………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5. Να σχηματίσεις σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τις λέξεις :
Δάσος χαρτί
Δασοφύλακας χαρταετός
……………………………………………………. …………………………………………………..
…………………………………………………….. …………………………………………………..
……………………………………………………… …………………………………………………..
………………………………………………………. ……………………………………………………
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 36

38. 6. Να σχηματίσεις σύνθετες λέξεις με δεύτερο συνθετικό τις λέξεις :
Πουλί μαλλιά
Εξυπνοπούλι κατσαρομάλλης
………………………………………… ……………………………………….
………………………………………… …………………………………………..
…………………………………………… ………………………………………………..
7. Να γράψεις το αντίθετο για καθένα από τα παρακάτω χρονικά επιρρήματα :
Αύριο # ………………………………. Πάντα #..............................................
Νωρίς # ………………………………… σπάνια # ………………………………………….
Φέτος # ………………………………… μετά # …………………………………………….
8. Να γράψεις τους χρόνους των ρημάτων στην κατηγορία που ανήκουν :
ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
9. Να κάνεις χρονική αντικατάσταση τα ρήματα :
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ Εσύ έγραφες
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
ΜΕΛ. ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ
ΜΕΛ. ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ Αυτοί θα γράφονται
10. Να απαντήσεις τις παρακάτω ερωτήσεις :
• Ποιες προτάσεις ονομάζονται κύριες ;……………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• Ποιες προτάσεις ονομάζονται δευτερεύουσες ;……………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
11.Να σχηματίσεις σύνθετες λέξεις ;
Ανεβαίνω + κατεβαίνω = ………………………………………………………………………………….
Άνθος + δέσμη = ………………………………………………………………………………………………..
Σιγά + ψιθυρίζω = …………………………………………………………………………………………….
Μακρύς + στενός = ……………………………………………………………………………………………
Πεζός + δρόμος = ……………………………………………………………………………………………..
ΗΡΩ
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 37

39. Το παρακάτω κείμενο αναφέρεται στο μέλλον. Ξαναγράψτο,
μεταφέροντάς το στο παρόν.
Έχει πολλή ζέστη σήμερα και θα πάμε στη θάλασσα. Θα ακούσουμε τον
παφλασμό των κυμάτων και θα φτιάξουμε κάστρα στην άμμο. Ακόμα, θα
περπατήσουμε κατά μήκος της ακρογιαλιάς και θα μαζέψουμε κοχύλια.
Επίσης θα ξαπλώσουμε για λίγο κάτω από τον ήλιο, αλλά πρώτα θα
βάλουμε αντηλιακό. Παράλληλα, θα φοράμε καπέλα και γυαλιά ηλίου.
Αν υπάρχει δυνατότητα, θα ασχοληθούμε και με θαλάσσια σπορ. Θα
κολυμπήσουμε και θα γυμνάσουμε το σώμα μας. Γενικά, θα περάσουμε
υπέροχα, όπως κάθε φορά που πηγαίνουμε στη θάλασσα.
Βρίσκω τα ρήματα, τα υπογραμμίζω και τα γράφω στο σωστό
χρόνο.
Δυστυχώς υπάρχουν πολλά είδη ζώων που έχουν εξαφανιστεί από τη γη,
είτε επειδή κυνηγήθηκαν ανελέητα από τον άνθρωπο είτε επειδή
καταστράφηκε το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούσαν. Ακόμα και
σήμερα υπάρχουν κάποια είδη που βρίσκονται υπό εξαφάνιση, γι’αυτό ο
άνθρωπος πρέπει να τα βοηθήσει. Τέτοια είναι η καφέ αρκούδα, η
χελώνα καρέτα καρέτα, η φώκια κ.ά. Είχαν ξεκινήσει πολλές
προσπάθειες στο παρελθόν, οι οποίες δεν έφεραν τα επιθυμητά
αποτελέσματα. Θα είχαμε πετύχει πιο πολλά, αν ευαισθητοποιούμασταν
περισσότερο. Θα βοηθήσουμε λοιπόν αυτά τα ζώα ή θα συνεχίσουμε να
αδιαφορούμε;
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
…………………………………………………………………………………………………….
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
………………………………………………………………………………………………….
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 38

40. ΑΟΡΙΣΤΟΣ
………………………………………………………………………………………………………..
ΕΞΑΚ.ΜΕΛΛ.
………………………………………………………………………………………………………
ΣΥΝ.ΜΕΛΛ.
……………………………………………………………………………………………………….
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
……………………………………………………………………………………………….
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
…………………………………………………………………………………………….
ΣΥΝΤ.ΜΕΛΛ.
…………………………………………………………………………………………………….
Λιθοξοΐδης Κων/νος
Δ.Σ. Μανδάλου
ΚΑΡΑΓΙΟΒΑΝΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 39

41. Ενότητα 1η
: «Ο φίλος μας το περιβάλλον»
1. Στο παρακάτω κείμενο υπάρχουν πολλά επιρρήματα, που δηλώνουν τόπο,
τρόπο και χρόνο. Υπογράμμισέ τα και γράψε τα στη σωστή στήλη.
Κάποτε ήταν ένας λύκος πολύ πεινασμένος. Τριγυρνούσε εδώ και εκεί ψάχνοντας την τροφή του.
Έπειτα από πολλή ώρα έφτασε κοντά σε ένα αγροτόσπιτο. Πήγε γύρω από το σπίτι αλλά δεν πλησίασε
κοντά, γιατί άκουσε ανθρώπινες φωνές. Μια γιαγιά μάλωνε αυστηρά το εγγόνι της και του έλεγε ότι, αν
δε σταματήσει να κλαίει, θα το έδινε αμέσως στον λύκο. Μεμιάς χάρηκε ο λύκος! Ξαφνικά βρήκε
τροφή! Έτσι, αποφάσισε να περιμένει. Οι ώρες κυλούσαν αργά, αλλά η γιαγιά δεν πραγματοποιούσε την
απειλή της. Ύστερα από λίγο ακούει πάλι ο λύκος τη γιαγιά να λέει στο παιδί και να το καλοπιάνει:
«Αν έρθει ο λύκος παιδί μου, εδώ, θα τον σκοτώσουμε!» Τότε ο λύκος έφυγε γρήγορα λέγοντας: «Σ΄
αυτό το αγροτόσπιτο άλλα λένε και άλλα κάνουνε!»
ΤΟΠΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις φανερώνουν χρόνο, προσδιορίζουν δηλαδή χρονικά μια
άλλα πρόταση και εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν, ενώ, καθώς,
πριν, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα, όποτε.
2. Προσπάθησε να φτιάξεις χρονικές προτάσεις, συνδέοντας τις με
τους χρονικούς συνδέσμους που ταιριάζουν.
 Θα μείνω εδώ. Θα έρθει η μητέρα.
 ________________________________________________________________
 Τρώγαμε. Χτύπησε το τηλέφωνο.
 ________________________________________________________________
 Να έρθεις. Θα νυχτώσει.
 ________________________________________________________________
 Τα έμαθε όλα. Θύμωσε.
 ________________________________________________________________
 Με έπιασαν τα κλάματα. Μου είπε τα νέα.
 ________________________________________________________________
 Έφυγε βιαστικός. Τον πήραν τηλέφωνο.
 ________________________________________________________________
 Χάρηκε. Έλαβε το γράμμα της.
 ________________________________________________________________
ΟΝΟΜΑ:
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 40

42. 3. Προσπάθησε να συμπληρώσεις τα κενά με -αι ή -ε:
 Το μήλο που τρώτ__ είναι άγουρο και δεν τρώγετ__.
 Μη φωνάζετ__, μας είπε η μητέρα, γιατί ενοχλείτ__ τους γείτονες.
 Αν κρυώνετ__, ν΄ ανάψετ__ το καλοριφέρ.
 Εγώ έρχομ__, αλλά εσείς φεύγετ__.
 Πρέπει κάθε μέρα να πλένετ__ τα δόντια σας και να πηγαίνετ__
τακτικά στον οδοντίατρο.
4. Διάβασε το κείμενο και υπογράμμισε τα ρήματα. Αφού αναγνωρίσεις το
χρόνο τους, γράψε τα στη σωστή σειρά.
Δυστυχώς υπάρχουν πολλά είδη ζώων που έχουν εξαφανιστεί από τη γη, είτε επειδή κυνηγήθηκαν
ανελέητα από τον άνθρωπο είτε επειδή καταστράφηκε το φυσικό περιβάλλον όπου ζούσαν. Ακόμα και
σήμερα υπάρχουν κάποια είδη που βρίσκονται υπό εξαφάνιση, γι΄ αυτό ο άνθρωπος πρέπει να τα
βοηθήσει. Τέτοια είναι η καφέ αρκούδα, η χελώνα καρέτα καρέτα, η φώκια κ.ά. Είχαν ξεκινήσει πολλές
προσπάθειες στο παρελθόν, οι οποίες όμως δεν έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Θα είχαμε πετύχει
πιο πολλά, αν ευαισθητοποιούμασταν περισσότερο. Θα βοηθήσουμε λοιπόν αυτά τα ζώα ή θα
συνεχίσουμε να αδιαφορούμε;
Ενεστώτας:________________________________________________________
Παρατατικός:______________________________________________________
Αόριστος:_________________________________________________________
Εξακ. Μέλλ.:_______________________________________________________
Συντ. Μέλλ.:_______________________________________________________
Παρακείμενος:______________________________________________________
Υπερσυντέλικος:_____________________________________________________
Συντελ. Μέλλ.:______________________________________________________
5. Η ακροστιχίδα του περιβάλλοντος:
_ _ _ _ _ _ _ 1. Το ρήμα πλένομαι στον αόριστο (α΄ ενικ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ 2. Το ρήμα παίζω στον παρατατικό (γ΄ ενικ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ 3. Το ρήμα ράβω στον ενεστώτα (γ΄ πληθ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4. Το ρήμα ικανοποιώ στον παρατατικό (β΄ ενικ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ _ _ _ 5. Το ρήμα βρίσκομαι στον αόριστο (α΄ πληθ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ _ _ 6. Το ρήμα αρχίζω στον ενεστώτα (γ΄ πληθ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ 7. Τώρα εσύ ………… αυτή την ακροστιχίδα.
_ _ _ _ _ _ _ _ 8. Το ρήμα λερώνω στον αόριστο (α΄ πληθ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 9. Το ρήμα ονειρεύομαι στον παρατατικό (γ΄ πληθ. πρόσωπο)
_ _ _ _ _ _ _ 10. Το ρήμα νιώθω στον ενεστώτα (γ΄ πληθ. πρόσωπο)
Δημιουργός: Τόνια
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 41

43. Ονοματεπώνυμο: ______________________________________________
Ημερομηνία: __________________________________________________
Μάθημα: Γλώσσα – Επαναληπτικό τεστ
1. Συμπληρώστε σωστά τα κενά των λέξεων και τονίστε όπου χρειάζεται.
Βγ__ν__ντας κάθ__ πρ__ από τα σ__τια τους, έρ__ναν α__όρμ__τα τ__ν
πρ__τ__ ματ__ά στη θά__α__α και τ__ δ__τερ__ στους αν__μ__μ__λους:
«Αλ__ουν __ μ__λ__; Όλα καλά» σκ__τ__νταν.
2. Να μεταφέρετε όλη την άσκηση 1 στο παρόν (με έναν τρόπο).
• ______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
_____________________________________________________________
3. Υπογραμμίστε τα επιρρήματα στις προτάσεις που ακολουθούν.
 Το σχολείο μας βρίσκεται μέσα στο χωριό.
 Έφυγα αργά από το σπίτι του φίλου μου.
 Η Ματίνα κρύφτηκε πίσω από το δέντρο.
 Ο Κυριάκος πήγε χθες στο γήπεδο.
 Η Γεωργία διάβασε πολύ για το τεστ.
 Πάνω από το κρεβάτι μου είναι το κρεβάτι του αδερφού μου.
4. Προσπαθήστε να συμπληρώσετε την παρακάτω συνταγή για παγωτό με τα
ρήματα στην Προστακτική Αορίστου στο β’ πληθυντικό!
1. ……………………. (χτυπώ) στο μίξερ (ξεκινώντας από το 1 και σταδιακά
φτάνοντας στο 3) το garni με 3 φλ. γάλα, για 10' περίπου. ………………. (βάζω)
το μπολ στην ψύξη για 30'.
2. …………………… (βγάζω) το από την ψύξη, ……………………….. (προσθέτω)
το ζαχαρούχο γάλα. ……………………….. (γεμίζω) το άδειο κουτί από το
ζαχαρούχο με γάλα και ……………………….….. (συμπληρώνω) κι αυτό.
…………………….….. (ανακατεύω) με το μίξερ σε μικρή ταχύτητα για 10'.
3. ……………………….….. (τοποθετώ) το στην ψύξη για άλλα 10'. ………………..
(βγάζω) και …………………. (ρίχνω) ό,τι θέλετε μέσα (σιρόπι, ξηρούς καρπούς,
κομματάκια σοκολάτας ή μπισκότου, φρούτα κλπ).
4. …………………….….. (ξαναβάζω) το στην κατάψυξη και ………………….…..
(δοκιμάζω) το την επόμενη μέρα. Θα… ξετρελαθείτε!!!
Κωστόπουλος Αντώνης
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 42

44. Διαγώνισμα στην 1η
ενότητα της Γλώσσας
Ονοματεπώνυμο: ____________________________________________________
1) Συμπληρώνω τα κενά με τα κατάλληλα γράμματα και βάζω τόνους όπου χρειάζεται:
φθιν_π_ρο, αχτ_δα, εφ_μερος, _κολογικός, επ_στ_μονας, πετρ_λ_ο,
κ_νωνικό, σ_ζ_τώ, ανεμ_ζω, ευλάβ_α, οικοδέσπ_να, οικοσ_στ_μα
2) Συμπληρώνω με το σωστό – αι ή - ε :
◊ Μη ρίχνετ_ σκουπίδια κάτω. Δε γίνετ_ να τα μαζεύω όλα εγώ!
◊ Όλη μέρα ασχολείτ_ με το σκυλί του.
◊ Μη με απασχολείτ_ με τους μικροτσακωμούς σας.
◊ Μου φαίνετ_ ότι δε διαβάζετ_ όσο χρειάζετ_.
◊ Η φωτιά επεκτέινετ_. Ακούγετ_ η σειρήνα της πυροσβεστικής.
◊ Βελτιώνετ_ η κατάστασή του; Εσείς τι πιστεύετ_;
3) Γράφω ό,τι ζητά η κάθε σειρά:
Παροντικοί χρόνοι: ________________________________________________________
Παρελθοντικοί χρόνοι: ______________________________________________________
Μελλοντικοί χρόνοι: ________________________________________________________
4) Σκέφτομαι τέσσερα χρονικά επιρρήματα, γράφω τέσσερις προτάσεις με αυτά και τα
υπογραμμίζω.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5) Χρησιμοποιώ τρεις χρονικούς συνδέσμους και σχηματίζω τρεις χρονικές προτάσεις :
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
6) Κάνω χρονική αντικατάσταση στα παρακάτω ρήματα :
Ενεστώτας
Παρατατικός χρειαζόσουν
Αόριστος
Εξ. Μέλλοντας θα απαγορεύει
Στ. Μέλλοντας θα ζεσταθούμε
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος είχαν ρωτήσει
Συντ. Μέλλοντας
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 43

45. 7) Ξαναγράφω το παρακάτω κείμενο βάζοντας τα ρήματα σε χρόνο ενεστώτα :
« Η Ασπρούδα ήταν το πιο περήφανο πουρνάρι της περιοχής. Λέγανε πως ήταν στοιχειωμένο δέντρο
από κείνα που τα κατοικούσανε νεράιδες και θεές βουνίσιες. Δρυάδες που είχαν παλάτια
πλουμισμένα στην καρδιά του πουρναριού. Κι αυτές το ποτίζανε και τι ταΐζαμε με θεϊκές τροφές. Κι
εκείνο ψήλωσε και θέριεψε κι έφτασε ίσαμε το Θεό και κρυφομίλαγε με το φεγγάρι…»
Ελένη Χωρεάνθη
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
8) Βάζω σε αλφαβητική σειρά τις παρακάτω λέξεις:
λαθρεμπόριο, λαθρεπιβάτης, λαθραίος, λαθροκυνηγός, λαθρέμπορος, λαθρομετανάστης
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
9) Γράφω τα αντίθετα των παρακάτω χρονικών επιρρημάτων:
χτες :________ τώρα: _________ φέτος: __________ προηγουμένως: __________
10) Τι σημαίνουν οι παρακάτω λέξεις:
εφήμερος: _____________________________________________________
οικοτροφείο: ___________________________________________________
αλιείς: ________________________________________________________
ευλάβεια: ______________________________________________________
ανεμόδαρτος: ___________________________________________________
θρόισμα: ______________________________________________________
Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα
Ωχ! Με τα πρώτα πρωτοβρόχια
άρχισαν και τα πρώτα
διαγωνίσματα!!!!
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 44

46. Επαναληπτικό Γλώσσας Ε΄ΤΑΞΗ 1
ΟΝΟΜΑ:______________________________________
Ακούω και γράφω:_______________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
1. Να γράψεις στο β΄ενικό και στο β΄πληθυντικό αριθμό οριστικής το ρήμα κερδίζω.
Ενεστώτας κερδίζεις - κερδίζετε
Παρατατικός ___________________ _____________________
Αόριστος ___________________ _____________________
Εξακ. Μέλλοντας ___________________ ______________________
Συνοπ. Μέλλοντας ___________________ ______________________
Παρακείμενος ___________________ ______________________
Υπερσυντέλικος ___________________ ______________________
Συντελ. Μέλλοντας ___________________ ______________________
2. Να υπογραμμίσεις τα ρήματα των προτάσεων και να γράψεις σε ποιο χρόνο
βρίσκονται.
α) Το πρόσωπό της έλαμπε. ______________________
β) Θα έχεις φύγει μέχρι το βράδυ. _______________________
γ) Η Νεφέλη έσπασε το βάζο. _______________________
2. Να υπογραμμίσεις τις χρονικές προτάσεις.
Θα πάμε για ψώνια, αφού συγυρίσουμε το σπίτι.
Όταν φύγεις, θέλω να σου μιλήσω.
Πέρασε αρκετή ώρα, πριν καταλάβουν τι είχε συμβεί.
4. Να συμπληρώσεις –τε ή –ται.
Ο γιατρός έρχετ___. Δε θα χρειαστεί να περιμένετ___ άλλο.
Μην καπνίζετ___ μπροστά στα παιδιά.
Αυτοί δε νοιάζοντ___ ό,τι κι αν λέτ___.
Πόσα πληρώνετ___ γι΄αυτό το σπίτι;
Ιωαννίδης Νικόλαος
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 45

47. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣ Ενότητα 1 Ε’ 1
Όνομα:………………………………………………. ……………………………… 00-00-2012
ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Συμπλήρωσε τα ρήματα των προτάσεων με την κατάληξη: -τε ή -ται
• Ο Γιώργος διακρίνε..... για την εξυπνάδα του.
• Μην αργεί..... . Η ταινία έχει αρχίσει κιόλας να παίζε..... .
• Τι ενοίκιο πληρώνε..... γι’ αυτό το διαμέρισμα;
• Το σπίτι τους βρίσκε..... δίπλα στο ποτάμι.
• Η Ελλάδα στο μεγαλύτερο μέρος βρέχε..... από θάλασσα.
• Φοβάτ..... τα σκυλιά και κρύβε..... όταν τα βλέπει.
• Τι μαγειρεύ..... εσείς εκεί πέρα;
• Γιατί χάνε..... διαρκώς τα μολύβια σας;
2. Ξαναγράψτε το κείμενο μεταφέροντας τα ρήματα σε χρόνο Ενεστώτα.
Η απαλή αύρα της θάλασσας μας δρόσιζε και νότιζε τα ρούχα μας. Νιώθαμε μια απερίγραπτη
ηρεμία καθώς το μυρωμένο αεράκι μας χάιδευε το πρόσωπο. Τα μάτια μας ατένιζαν με συγκίνηση και
δέος τον έναστρο ουρανό, που φαινόταν πιο λαμπερός από ποτέ, ενώ ο παφλασμός των κυμάτων ήχησε
στα αφτιά μας σαν το τραγούδι των σειρήνων που μας καλούσαν κοντά τους.
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
3. Συμπλήρωσε τα κενά του παρακάτω κειμένου, επιλέγοντας το κατάλληλο χρονικό
επίρρημα από την παρένθεση.
(φέτος, πάντα, τώρα, νωρίς, ύστερα, κάποτε, πέρσι, τότε)
_______ το χειμώνα χιόνισε πολύ. Όλα ήταν _________ υπέροχα.Άραγε ______ θα χιονίσει πάλι; Είναι
βέβαια _________ για τέτοιες σκέψεις, αφού _______ έχουμε φθινόπωρο. Η γιαγιά μου όμως μου έλεγε
ότι _________ είχε χιονίσει στα τέλη του Νοέμβρη. Όταν το στρώνει, βγαίνω __________ έξω με τα
αδέρφια μου, για να παίξουμε χιονοπόλεμο. _____________ από πολλές ώρες γυρίζουμε σπίτι πολύ
κουρασμένοι αλλά χαρούμενοι.
100
20
16
24
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 46

48. 4. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσετε τα χρονικά επιρρήματα, τις φράσεις
με προθέσεις που φανερώνουν χρόνο και τις χρονικές προτάσεις και να γράψετε στην
κατάλληλη στήλη.
α) Αύριο θα πάμε εκδρομή. β) Σε λίγο θα αρχίσει ο αγώνας. γ)Δε θα σε ξεχάσω ποτέ.
δ) Ο Γιώργος θα γυρίσει κατά το βραδάκι. ε) Όταν έμαθε τα νέα ξέσπασε σε κλάματα.
Χρονικά επιρρήματα Φράσεις με προθέσεις Χρονικές προτάσεις
Οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις φανερώνουν χρόνο, προσδιορίζουν δηλαδή χρονικά μια
άλλα πρόταση και εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν, ενώ, καθώς, πριν,
μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα, όποτε.
5. Προσπάθησε να φτιάξεις χρονικές προτάσεις, συνδέοντάς τις με τους
χρονικούς συνδέσμους που ταιριάζουν.
 Θα μείνω εδώ. Θα έρθει η μητέρα.
 ________________________________________________________________
 Χτύπησε το τηλέφωνο. Τρώγαμε.
 ________________________________________________________________
 Να έρθεις. Θα νυχτώσει.
 ________________________________________________________________
 Θύμωσε. Τα έμαθε όλα.
 ________________________________________________________________
 Με έπιασαν τα κλάματα. Μου είπε τα νέα.
 ________________________________________________________________
Παράσχος Σάκης
20
20
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 47

49. ΝΝ αα σσ υυμμππλλ ηηρρώώ σσ εειι ςς ττ ιι ςς κκαα ττ αα λλ ήήξξ εειι ςς ττωω νν ρρηημμάά ττ ωω νν σσττ ιι ςς ππαα ρραα κκάά ττωω ππρροοττ άά σσ εειι ςς μμεε ––ααιι ήή ––εε::
Ντύνετ ............ πάντα πολύ ωραία και μόνος του. Δεν είναι ανάγκη να τον ντύνετ ...... εσείς. Όταν παίζουμ ...... κρυ-
φτό, κρύβομ ............ συνήθως στην καλύβα, εκεί που κρύβουμ ...... τα παιχνίδια μας. Εργάζοντ ............ πολύ σκληρά
και κερδίζουν...... πολλά χρήματα. Φοβάμ ............ πως κάνουμ ......λάθος. Να σκάβετ ...... πιο συχνά τον κήπο. Τι
νομίζετ ...... ότι σκάβετ ............ από μόνος του;
ΒΒ ρρεείί ττ εε σσ εε πποοιι οο χχ ρρόόνν οο ττ αα ιι ρριιάά ζζ οουυνν τταα ππαα ρραα κκάά ττ ωω ρρήήμμαα ττ αα ::
θα ζωγραφίζω, έχω δουλέψει, χτύπησα, θα τραγουδήσω,
έσκαβα, θα έχω τελειώσει, είχα ακούσει, ανεβαίνω.
Ενεστώτας:
Παρατατικός:
Αόριστος:
Μελλ. Εξακολουθητικός:
Μελλ. Συνοπτικός:
Παρακείμενος:
Υπερσυντέλικος:
Μελλ. Συντελεσμένος:
ΧΧ ρροονν ιι κκήή αα νν ττ ιι κκαα ττάά σσ ττ αασσ ηη (( σσ ττ ηη φφ ωωνν ήή κκαα ιι ττ οο ππρρόόσσ ωω πποο πποουυ ββ ρρίί σσ κκοονν ττ αα ιι ττ αα ρρήήμμαα ττ αα ))..
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ζωγραφίζω πληρώνω εργάζομαι κάθομαι
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
Μ. ΕΞΑΚ/ΚΟΣ
Μ. ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
Μ. ΣΥΝΤ/ΝΟΣ
ΞΞ εεχχ ωω ρρίί σσ ττ εε ττ αα ππαα ρραα κκάά ττ ωω ρρήήμμαα ττ αα αα ννάάλλ οογγ αα μμεε ττ ηη φφ ωω νν ήή ππ οουυ αα νν ήή κκοουυνν ππρροοσσ έέχχ οονν ττ αα ςς ττ ηηνν κκαα ττ άά λλ ηη--
ξξ ηη::
(χτυπώ, κοιμάμαι, δουλεύω, παρακολουθώ, αρνούμαι, ετοιμάζομαι, ανησυχώ, ευχαριστιέμαι, πληρώνω)
Ενεργητική φωνή ............................................................................................................................................
Παθητική φωνή ............................................................................................................................................
ΗΗ σσ ύύνν θθεεττ ηη λλ έέξξ ηη ττ ηηλλ εεσσ κκόόππιι οο σσ χχ ηη μμαα ττ ίί ζζεεττ αα ιι αα ππόό ττ οο αα ρρχχ αα ίί οο εελλ λλ ηηννιι κκόό εεππίί ρρρρηη μμαα ττ ήήλλεε,, πποο υυ σσ ηημμαα ίί --
νν εειι μμαα κκρριι άά ..
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 48

50. ΒΒ ρρεείί ττ εε κκαα ιι άά λλ λλ εεςς 44 σσ ύύνν θθ εεττ εεςς λλ έέξξ εειι ςς μμ εε ττ οο ττ ήήλλ εε μμεε ττ ηη ββ οο ήήθθ εειι αα ττ οουυ λλ εεξξ ιι κκοο ύύ σσ αα ςς κκαα ιι γγ ρράά ψψ ττ εε ττ ηηνν
εεττ υυμμοολλ οογγ ίί αα κκαα ιι ττ ηη σσ ηημμαα σσ ίίαα ττ οουυςς..
τηλεσκόπιο: τήλε- + σκοπώ (= σημαδεύω), όργανο με το οποίο παρατηρούμε μακρινές αποστάσεις
τηλεγράφημα: ....................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
ΣΣ ττ οο ππαα ρραα κκάά ττ ωω αα ππόόσσ ππαα σσ μμαα ππρροοσσ ππαα θθήήσσ ττ εε νν αα ββ ρρεείίττ εε ττ αα ρρήήμμαα ττ αα ((44)) πποουυ υυ ππ άά ρρχχ οουυνν ..
Αφού τα υπογραμμίσετε, τοποθετήστε τα στον πίνακα, στο πρόσωπο που βρίσκονται, συμπληρώνοντας παράλληλα
και τους υπόλοιπους χρόνους.
Η Καστοριά βρίσκεται σε γεωγραφικό σημείο «νευραλγικό»* κι αιώνες πολλούς υπήρξε κάστρο παρά πολι-
τεία. Απομένουν ακόμη μερικά σημάδια των παλιών της τειχών, με τους οχυρωμένους πύργους και τη μοναδική τους
πύλη. Και κράτησε σ' ευτυχισμένους και δυστυχισμένους καιρούς απείραχτη την εθνική ύπαρξη της, την εμπορική και
βιοτεχνική της δραστηριότητα και την πνευματική της καρποφορία.
* νευραλγικό (νευραλγικός): μεγάλης σημασίας, καίριο
ενεστώτας παρατατικός αόριστος εξ. μέλλοντας
απομένουν απέμεναν απέμειναν θα απομένουν
συν. μέλλοντας παρακείμενος υπερσυντέλικος μέλλ. συντελεσμένος
θα απομείνουν έχουν απομείνει είχαν απομείνει θα έχουν απομείνει
ΝΝ αα σσ υυμμππλλ ηηρρώώ σσ εειι ςς ττ αα κκεενν άά ττ ωω νν ππαα ρραα κκάά ττ ωω ππρροοττ άά σσ εεωω νν μμεε ττ οο σσωω σσ ττ όό ττ ύύπποο ττ ωω νν λλ έέξξ εεωω νν ττ ηηςς ππαα --
ρρέένν θθεεσσ ηηςς::
(ακτίνα, γεγονός, επεισόδιο, ήρεμος, καλύβα, ορεινός, όρος, σκηνή, φιλοξενώ, χώρος)
1) Ζούσε μια …………………………… ζωή στην …………………………… του.
2) Η Ελλάδα είναι μια …………………………… χώρα και το πιο ψηλό …………………………… της είναι ο Όλυμπος.
3) Δεν έχουμε πολύ …………………………… για να ……………………………............... τόσα άτομα.
4) Το …………………………της γέννησης του Χριστού παριστάνεται στη …………………………… του θεάτρου.
5) Οι …………………………… του ήλιου έλουζαν την κοιλάδα.
6) Σοβαρά …………………………… προκλήθηκαν από τους διαδηλωτές.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 49