Ιστορία Ε΄. Επανάληψη 2ης Ενότητας: ΄΄ Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταμορφώνεται΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
http://e-taksh.blogspot.gr
Ιστορία Ε΄. Επανάληψη 2ης Ενότητας
΄΄Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
μεταμορφώνεται΄΄

Ευχαριστούμε πολύ τους παρακάτω εκλεκτούς
συναδέλφους για τα σχεδιαγράμματα και για
την αφιλοκερδή προσφορά τους στην ελληνική
εκπαίδευση:
Πέτρο Σαμούχο
http://samouchos.weebly.com/
Βασίλη Παπαγιάννη
http://blogs.sch.gr/vpapagiann/
Φώτη Τουλιόπουλο
http://esxoleio.weebly.com/
Κανέλλο - Μάριο Κανελλόπουλο
Καθώς και τους:
eva - edu
eimet08

eva -edu
Το κράτος των Ρωμαίων είχε μερικά προβλήματα.
1) Άνθρωποι που ζούσαν στις γύρω περιοχές οι Γότθοι και οι Πέρσες έμπαιναν στη ρωμαϊκή
αυτοκρατορία και έκαναν ζημιές στις πόλεις και στους δρόμους.
2) Άνθρωποι που δεν πίστευαν στο Χριστό κυνηγούσαν και χτυπούσαν τους Χριστιανούς και
τους έβαζαν φυλακή.
Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός για να λύσει τα προβλήματα χώρισε την αυτοκρατορία σε 4
περιοχές με το σύστημα της τετραρχίας και κάθε επαρχία την πρόσεχε 1 άρχοντας.
Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος έγραψαν στο Μεδιόλανο το Διάταγμα της
ανεξιθρησκείας το και με αυτό ο καθένας μπορούσε να πιστεύει σε όποιο θεό
ήθελε.
Ο Κωνσταντίνος έγινε μονοκράτορας και έκανε πολλά πράγματα
1) Ένωσε το στρατό
2) Έκοψε χρυσό νόμισμα
3) Πήγε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο Βυζάντιο
Τον Κωνσταντίνο τον ονόμασαν Μέγα Κωνσταντίνο , Άγιο και ισαπόστολο.
Ερώτηση για το σχολείο Ο Κωνσταντίνος πήγε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο ......;
eva-edu

eva -edu
Το όνομα της νέας πρωτεύουσας ήταν «Νέα Ρώμη» αλλά όλοι την έλεγαν
Κωνσταντινούπολη ή Πόλη.
Η θέση της Κωνσταντινούπολης στο χάρτη ήταν πολύ καλή γιατί σε αυτή την πόλη
συναντιόνταν όλοι οι δρόμοι από την Ευρώπη, την Ασία και τη Μεσόγειο.
Στις ανατολικές περιοχές της Κωνσταντινούπολης έμεναν κάτοικοι που μιλούσαν την
ελληνική γλώσσα και οι περισσότεροι ήταν Χριστιανοί. Η μητέρα του αυτοκράτορα
Κωνσταντίνου ήταν η Ελένη και ήταν ελληνίδα και χριστιανή.
Ερώτηση για το σχολείο
Ποιό ήταν το όνομα της νέας πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας;

eva -edu
Η Κωνσταντινούπολη οχυρώνεται και στολίζεται με έργα τέχνης
Πολλοί εργάτες δούλευαν για 6 χρόνια για να φτιάξουν στην Κωνσταντινούπολη τείχη,
μεγάλα κτίρια και έργα τέχνης. Τα εγκαίνια της πόλης έγιναν το
Ο Κωνσταντίνος είπε στους εργάτες να φτιάξουν
1) Μεγάλη αγορά
2) Έργα τέχνης για να στολίσουν τις πλατείες
3) Εκκλησίες
4) Υδραγωγεία και δεξαμενές με νερό.
Οι εκκλησίες που έφτιαξε ο αυτοκράτορας ήταν η Αγία Σοφία, η Αγία Ειρήνη και η
εκκλησία των Αγίων Αποστόλων.
Όσα έργα δεν πρόλαβε να φτιάξει ο Κωνσταντίνος τα έφτιαξε ο γιός του Κωνστάντιος
Ερώτηση για το σχολείο Πές μου ένα έργο που έφτιαξε ο Κωνσταντίνος

eva -edu
Ο Κωνσταντίνος βοήθησε τους Χριστιανούς με την Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια
το και βαπτίστηκε ο ίδιος χριστιανός πριν πεθάνει.
Όταν έγινε αυτοκράτορας ο Ιουλιανός το δεν ήθελε το χριστιανισμό. Ήθελε να
φέρει ξανά την αρχαία θρησκεία με τους θεούς του Ολύμπου.
Όταν έγινε αυτοκράτορας ο Θεοδόσιος είπε πως ο χριστιανισμός θα είναι η θρησκεία
που θα πιστεύουν οι άνθρωποι.
Οι χριστιανοί ονόμασαν το Θεοδόσιο Άγιο και τον Ιουλιανό «Παραβάτη».
ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Ιωάννης ο
Χρυσόστομος με τα λόγια που έλεγαν βοήθησαν και άλλους ανθρώπους να πιστέψουν
στο Χριστό.
Ποιός είπε πως ο χριστιανισμός θα είναι η θρησκεία που θα πιστεύουν οι άνθρωποι;
Ο Θεοδόσιος ή ο Ιουλιανός;

eva -edu
Ο Θεοδόσιος χώρισε την αυτοκρατορία σε 2 μέρη. Ο Αρκάδιος πήρε το ανατολικό
μέρος και ο Ονώριος το δυτικό.
Ο Αρκάδιος και ο γιός του Θεοδόσιος ΄Β έχτισαν τείχη στην Πόλη και έφτιαξαν δυνατό
στρατό. Έτσι κανένας λαός δεν μπορούσε να πειράξει τους ανθρώπους που έμεναν εκεί.
Το δυτικό μέρος δεν είχε πολλά χρήματα και στρατό και καταστράφηκε. Λαοί όπως οι
Γότθοι, οι Ούνοι και οι Βάνδαλοι κατέστρεψαν πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας όπως
τη Ρώμη, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία.
Ποιό μέρος της αυτοκρατορίας πήρε ο Αρκάδιος;
Ποιό μέρος της αυτοκρατορίας πήρε ο Ονώριος;

eva -edu
Το Παλάτι, ο Ιππόδρομος και οι Δήμοι
Ο αυτοκράτορας έμενε στο παλάτι που είχε πολλά δωμάτια και αυλή.
Δίπλα στο παλάτι ήταν ο ιππόδρομος. Στις κερκίδες ήταν τα καθίσματα των ανθρώπων.
Από εκεί ο κόσμος έβλεπε τους αγώνες και τις γιορτές.
Οι ιπποδρομίες ήταν αγώνισμα με άλογα.
Τις ιπποδρομίες τις έκαναν οι Δήμοι.
1) Οι Πράσινοι
2) Οι Βένετοι = Γαλάζιοι
3) Οι Λευκοί= Άσπροι
4) Οι Κόκκινοι
Ερωτήσεις για το σχολείο
Πού έμενε ο αυτοκράτορας;
Τι υπήρχε δίπλα στο παλάτι;

eva -edu
Η Κωνσταντινούπολη ήταν χτισμένη πάνω σε 7 λόφους για αυτό την έλεγαν Επτάλοφη.
Οι Βυζαντινοί συναντιόντουσαν στις πλατείες και στις αγορές. Η πιο μεγάλη αγορά ήταν η
Μέση Λεωφόρος. Δίπλα υπήρχαν τοξωτές στοές με μαγαζιά που πουλούσαν διάφορα
πράγματα.
Αυτός που πρόσεχε την αγορά ήταν ο Έπαρχος της Πόλης
Πού συναντιόντουσαν οι Βυζαντινοί;

eva -edu
Στο Βυζάντιο οι γονείς των παιδιών πλήρωναν το σχολείο των παιδιών. Το σχολείο είχε 4
τάξεις που μάθαιναν στα παιδιά να γράφουν, να διαβάζουν, να μετράνε και να τραγουδάνε.
Στο σχολείο πήγαιναν μόνο τα αγόρια. Τα αγόρια που δεν πήγαιναν σχολείο έμεναν στο
σπίτι, έπαιζαν στο δρόμο ή γίνονταν τεχνίτες και δούλευαν.
Τα κορίτσια δεν πήγαιναν σχολείο. Έμεναν στο σπίτι, έπαιζαν στο δρόμο ή μάθαιναν να
πλέκουν και να κεντάνε.
Στο Βυζάντιο μπορούσαν να πάνε στο σχολείο τα αγόρια ή τα κορίτσια;

eva -edu
Το ανατολικό κράτος νίκησε τους εχθρούς αλλά το δυτικό κράτος καταστράφηκε.
Ο βασιλιάς ζούσε στο παλάτι και οι βυζαντινοί κάτοικοι πήγαιναν στον ιππόδρομο και στην
αγορά. Τα αγόρια πήγαιναν στο σχολείο να μάθουν γράμματα.
;
1) Το διάταγμα της ανεξιθρησκείας
2) Μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο Βυζάντιο
3) Ο Κωνσταντίνος και η μητέρα του Ελένη βοήθησαν τους χριστιανούς
;
1) Έκανε το χριστιανισμό επίσημη θρησκεία
2) Χώρισε το κράτος σε ανατολικό και δυτικό

5. Μεγάλες αλλαγές στη διοίκηση της αυτοκρατορίας
Ακμή ρωμαϊκής αυτοκρατορίας: 1ος και 2ος αιώνας
3ος αιώνας προβλήματα
Γότθοι (βορράς) Στρατός παντοδύναμος. Ακριτικές επαρχίες Διωγμοί κατά χριστιανών.
Πέρσες (ανατολή) Στασίαζαν, συγκρούονταν, αποσχίστηκαν Δυσαρέσκεια πιστών,
παραβίαζαν σύνορα, όριζαν – καταργούσαν διχασμός με οπαδούς
λεηλατούσαν, αυτοκράτορες άλλων θρησκειών
εμπόδιζαν εμπόριο
Προσπάθεια λύσης
Δ Ι Ο Κ Λ Η Τ Ι Α Ν Ο Σ
Τ ε τ ρ α ρ χ ί α
2 περιφέρειες 2 περιφέρειες
Ανατολή Δύση
(ηρεμία, ασφάλεια)
Παραίτηση Διοκλητιανού
Λικίνιος  Γαλέριος Κωνσταντίνος  Μαξέντιος
Λικίνιος Κωνσταντίνος
Διάταγμα ανεξιθρησκείας 313 μ.Χ.
[Μεδιόλανο (Μιλάνο) Ιταλίας. Κάθε πολίτης λατρεύει όποιον Θεό θέλει]
Αδριανούπολη 324 μ.Χ Κωνσταντίνος  Λικίνιος
Κωνσταντίνος  Μονοκράτορας
(Μέγας, Άγιος, Ισαπόστολος)
Αναδιοργάνωσε
το στρατό Διόρισε επάρχους Διπλωματία Νέο χρυσό
νόμισμα Μεταφορά πρωτεύουσας
από Ρώμη στο Βυζάντιο
Αλλαγές
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

6. Μια νέα πρωτεύουσα, η Κωνσταντινούπολη
Μειονεκτήματα Ρώμης
Μακριά από Δούναβη Κέντρο λατρείας Συγκρούσεις Διωγμοί
και Ανατολή όπου ήταν ρωμαϊκών θεοτήτων Τετραρχών χριστιανών
οι εχθροί.
Αλλαγές σε διοίκηση και θρησκεία
Μεταφορά πρωτεύουσας Εφαρμογή Διατάγματος
από Ρώμη σε Βυζάντιο Μεδιολάνων
Νέα πρωτεύουσα: ΝΕΑ ΡΩΜΗ – ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
Θέση εξαιρετική Κοντά ελληνόφωνοι
Σημείο συνάντησης πληθυσμοί – Χριστιανοί
Ευρώπης – Ασίας
Εύξεινου Πόντου με
Αιγαίο – Μεσόγειο
Τέλος Εγνατίας οδού,
αρχή εμπορικών δρόμων
με Μ. Ασία - Ανατολή
Κοντά οι επαρχίες
που τροφοδοτούσαν
πρώτες ύλες
Πλούτος γειτόνων
προς
Κωνσταντινούπολη
Μητέρα Κωνσταντίνου: Ελένη (Ελληνίδα, χριστιανή)

7. Η Κωνσταντινούπολη οχυρώνεται και στολίζεται
με έργα τέχνης
Θεμελίωση 324 μ.Χ. Εγκαίνια Μάιος 330 μ.Χ.
Επισκευή
ακρόπολης, παλαιών
τειχών. Τίτλοι,
προνόμια σ' όσους
φρόντιζαν και
ενδιαφέρονταν για
την ασφάλεια των
τειχών.
Μεγάλη αγορά.
Άγαλμα του
αυτοκράτορα.
Μεταφέρθηκαν έργα
τέχνης από τη Ρώμη.
Διατηρήθηκαν βωμοί,
ναοί παλιάς
θρησκείας. Χτίστηκαν
ναοί Αγίας Σοφίας,
Αγίας Ειρήνης, Αγίων
Αποστόλων.
Κατασκευάστηκαν
κρήνες, λουτρά,
υδραγωγεία,
δεξαμενές νερού.
Κωνσταντίνος  Πέθανε το 337 μ.Χ.
Ο γιος του Κωνστάντιος συνέχισε τα έργα του.

8. Ο Χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία
Ο Κωνσταντίνος βοηθά το Χριστιανισμό
Χριστιανοί σε δημόσιες θέσεις.
Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια
(325 μ.Χ.)
Βαπτίζεται ο ίδιος Χριστιανός
λίγο πριν πεθάνει (337 μ.Χ.)
Κωνστάντιος (γιος Κωνσταντίνου) Ακολουθεί ίδια στάση.
Ιουλιανός ο Παραβάτης ή Αποστάτης (ανιψιός Κωνσταντίνου) 361 – 363 μ.Χ.
Προσπάθεια επαναφοράς λατρείας της παλιάς
θρησκείας, χωρίς αποτέλεσμα.
Σκοτώνεται πολεμώντας τους Πέρσες.
Θεοδόσιος (Μέγας) κήρυξε επίσημη θρησκεία το Χριστιανισμό.
Έκλεισε αρχαίους ναούς,
απαγόρευσε τη λατρεία αρχαίων
θεών. Βαρύτατες ποινές.
Κατάργησε τους Ολυμπιακούς
αγώνες (392 μ.Χ.), Ελευσίνια
μυστήρια, έκλεισε το μαντείο των
Δελφών.
Ανέχτηκε την καταστροφή αρχαίων
ναών, μνημείων, έργων τέχνης.
Ο Χριστιανισμός “επιβάλλεται”
Με τη διδασκαλία του. Το έργο των Πατέρων της Εκκλησίας.
Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Ναζιανζηνός, Ιωάννης Χρυσόστομος
Συνδύασαν
Αρχαία ελληνική παιδεία Διδάγματα νέας Θρησκείας
Ιουλιανός ο Παραβάτης

9. Η Αυτοκρατορία χωρίζεται σε Ανατολική και Δυτική
Ούννοι, Γότθοι, Βάνδαλοι  Απειλούν την Αυτοκρατορία
Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος πριν το θάνατό του (395 μ.Χ.) χωρίζει την αυτοκρατορία στα
παιδιά του.
Αρκάδιος Ονώριος
Ανατολικό τμήμα
(Διατηρήθηκε 1.123 έτη και 18 ημέρες)

Θεοδόσιος Β' (γιος Αρκάδιου)
Οργάνωσαν το κράτος
Διπλό τείχος στην Πόλη
Πλωτές φρουρές στο Δούναβη
Αντιμετώπισαν κινδύνους στρατιωτικά-διπλωματικά
Οι κάτοικοι ένιωθαν ασφαλείς
Στοιχεία που τους ένωναν
Ρωμαϊκός νόμος
Χριστιανική
θρησκεία
Ελληνική γλώσσα
Δυτικό τμήμα
Γότθοι  Αλάριχος κυριεύουν τη Ρώμη 410 μ.Χ.
Ούννοι  Αττίλας απειλούν
Ρωμαίος στρατηγός Αέτιος  Γότθοι νικούν τους
Ούννους στα Καταλαυνικά Πεδία
Βάνδαλοι  Γελίμερος καταλαμβάνουν Καρχηδόνα
Γότθοι  Κατακτούν Γαλλία-Ισπανία-Ιταλία
Οστρογότθοι  Θευδέριχος ιδρύουν “γοτθικό
βασίλειο Ιταλίας” με πρωτεύουσα τη Ραβέννα
476 μ.Χ
Το δυτικό ρωμαϊκό τμήμα διαλύεται.

10. Το Παλάτι, ο Ιππόδρομος και οι Δήμοι
Ιερό παλάτι (έργο Κωνσταντίνου)
● Κατοικία αυτοκράτορα
● Κρατικές υπηρεσίας
● Αίθουσες υποδοχής – τραπεζαρίες
● Εκκλησίες
● Χώροι διαμονής φρουράς – αξιωματούχων
● Εργαστήρια τεχνιτών
● Αυλές – κήποι
Ιππόδρομος
● Μαρμάρινες κερκίδες
● Ιπποδρομίες, αγώνες, εκδηλώσεις
Ιπποδρομίες (Οργανώνονταν από Δήμους)
● Καθορισμένες ημερομηνίες
● Με την ευκαιρία ευχάριστων γεγονότων, τιμή σε ξένους άρχοντες
● Οι θεατές εξέφραζαν αιτήματα και παράπονα προς τον αυτοκράτορα
Δήμοι (αθλητικά σωματεία)
● Πράσινοι
● Βένετοι (Γαλάζιοι)
● Λευκοί
● Κόκκινοι

11. Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο
Κωνσταντινούπολη - “Επτάλοφη”
Χώροι συνάντησης των Βυζαντινών
Πλατείες Αγορές
Μεγαλύτερη ►το μέσο της Μέσης λεωφόρου
Τοξωτές στοές + καταστήματα + σπίτια εύπορων
οικογενειών
Υπαίθριες αγορές ►παραγωγοί + βιοτέχνες πουλούν
σε καλές τιμές
Έπαρχος της Πόλης
● Επίβλεψη αγοράς
● Ποιότητα αγαθών
● Τιμές
● Προσοχή για τα είδη πρώτης ανάγκης

12. Η Εκπαίδευση στο Βυζάντιο
Εκπαίδευση ►ΟΧΙ υποχρεωτική
ΣΧΟΛΕΙΑ
Ι δ ι ω τ ι κ ά
Δίδακτρα σε είδος ή χρήμα.
Ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ά
Φοιτούσαν δωρεάν παιδιά φιλομαθή.
4 τάξεις
2 πρώτες
Γράφουν, διαβάζουν, λογαριάζουν, προφέρουν
σωστά.
2 μεγαλύτερες
Ορθογραφία, γραμματική, αριθμητική, Όμηρος,
Παλαιά – Καινή Διαθήκη, Αίσωπος, τραγούδι,
ψαλτική.
Κορίτσια – αγόρια που δεν είχαν να πληρώσουν δίδακτρα
Όχι σχολείο. Βοηθούσαν στις
δουλειές του
σπιτιού.
Γονείς, γιαγιάδες,
παππούδες
αναλάμβαναν την
αγωγή.
Μητέρες μάθαιναν
τα κορίτσια
κέντημα, πλέξιμο,
να υφαίνουν.
Αγόρια μάθαιναν
τέχνες κοντά σε
τεχνίτες ( ισόβιος
σεβασμός στο
αφεντικό).

Ιστορία Ε΄ Δημοτικού – «Στα βυζαντινά χρόνια»
Ενότητα Β΄: Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία μεταμορφώνεται – Κεφάλαιο 5ο
Σαμούχος Πέτρος©
1ος
– 2ος
αιώνας μ.Χ. περίοδος ακμής της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας
(pax romana)
3ος
αιώνας μ.Χ. αρχίζουν τα προβλήματα
εσωτερικά εξωτερικά
στρατός παντοδύναμος συγκρούσεις με γειτονικούς
επαρχίες αποσχίζονται λαούς (Πέρσες – Γότθους)
διωγμοί Χριστιανών
Διοκλητιανός
τετραρχία – 4 μεγάλες περιφέρειες
2 στη Δύση 2 στην Ανατολή
Κωνσταντίνος – Μαξέντιος Λικίνιος – Γαλέριος
Η τετραρχία έλυσε για λίγο καιρό τα προβλήματα.
Εμφύλιος - Διαρχία
Δύση Ανατολή
Κωνσταντίνος Λικίνιος
Μεγάλες αλλαγές στη διοίκηση της
αυτοκρατορίας – α΄ μέρος
Διοκλητιανός
Τετράρχες
Κωνσταντίνος
Λικίνιος
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

Περίληψη μαθήματος
Ερωτήσεις
 Ποια προβλήματα αντιμετώπιζε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία στις
αρχές του 3ου
αιώνα μ.Χ.;
 Πώς προσπάθησε να τα αντιμετωπίσει ο Διοκλητιανός;
 Η τετραρχία έλυσε τα προβλήματα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας;
 Τι συνέβη μετά την παραίτηση του Διοκλητιανού;
 Γιατί νομίζεις ότι ο Διοκλητιανός χώρισε την αυτοκρατορία σε
τέσσερις μεγάλες περιφέρειες;
 Πώς πιστεύεις ότι ένιωθαν οι χριστιανοί που τους καταδίωκαν οι
Ρωμαίοι για τη θρησκεία τους; Συμβαίνει κάτι ανάλογο σήμερα;
 Μπορείς να σκεφτείς για ποιους λόγους συγκρούστηκαν οι
τέσσερις συνάρχοντες μεταξύ τους;
Τον 3ο
αιώνα μ.Χ. τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία κλονίζουν
εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα. Ο Διοκλητιανός
εφαρμόζει την τετραρχία για τη σωτηρία της. Γρήγορα οι
τέσσερις συνάρχοντες συγκρούονται μεταξύ τους.

Κωνσταντίνος και Λικίνιος στο Μεδιόλανο της Ιταλίας
(σημερινό Μιλάνο)
Διάταγμα της ανεξιθρησκίας (313 μ.Χ.)
«κάθε πολίτης λατρεύει ελεύθερα όποιον θεό επιθυμεί»
Κωνσταντίνος vs Λικίνιος
(Αδριανούπολη 324 μ.Χ.)
Μονοκράτορας ο Κωνσταντίνος
αλλαγές στη διοίκηση
 Αναδιοργάνωση στρατού
 Έπαρχοι με αυξημένες εξουσίες
 Διπλωματικές επαφές με γειτονικούς λαούς
 Νέο νόμισμα
 Μεταφορά πρωτεύουσας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο
Προσωνύμια
Μέγας Άγιος - ισαπόστολος
Μεγάλες αλλαγές στη διοίκηση της
αυτοκρατορίας – β΄ μέρος

Ερωτήσεις
 Γιατί είναι τόσο σημαντικό το Διάταγμα της ανεξιθρησκίας; Σήμερα τι
ισχύει στη χώρα μας για την ελευθερία της θρησκευτικής πίστης;
 Γιατί νομίζεις ότι συγκρούστηκαν μεταξύ τους ο Λικίνιος και ο
Κωνσταντίνος;
 Ποια μέτρα πήρε ο Κωνσταντίνος για να λύσει τα προβλήματα
διοίκησης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας;
 Πώς κρίνεις τα προσωνύμια που απέκτησε ο Κωνσταντίνος;
 Πιστεύεις ότι σήμερα είναι απαραίτητο σε παγκόσμιο επίπεδο ένα
διάταγμα για την ανεξιθρησκία; Ναι, όχι και γιατί;
Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος υπογράφουν το διάταγμα της
ανεξιθρησκίας. Λίγο καιρό αργότερα συγκρούονται μεταξύ τους
και ο Κωνσταντίνος ως μονοκράτορας πλέον παίρνει μέτρα για
να αντιμετωπίσει τα προβλήματα διοίκησης της αυτοκρατορίας.

Μειονεκτήματα Ρώμης
 Μακριά από τις περιοχές του Δούναβη και της Ανατολής
 Κέντρο λατρείας του «ρωμαϊκού πανθέου»
 Χώρος συγκρούσεων ανάμεσα στους τετράρχες
 Τόπος διωγμών των Χριστιανών
Αλλαγές
διοίκηση θρησκεία
μεταφορά πρωτεύουσας εφαρμογή της ανεξιθρησκίας
(Ρώμη – Βυζάντιο) (Διάταγμα Μεδιολάνων)
Νέα Ρώμη – Κωνσταντινούπολη – Πόλη
Πλεονεκτήματα
 Εξαιρετική θέση (σημείο συνάντησης Ευρώπης-Ασίας, Εύξεινος Πόντος – Αιγαίο – Μεσόγειος)
 Τέλος Εγνατίας οδού – αρχή εμπορικών δρόμων προς την Ανατολή
 Κοντά σε περιοχές που τροφοδοτούν με πρώτες ύλες
 Κοντά σε ελληνόφωνους πληθυσμούς – χριστιανούς
Ελένη - μητέρα
Ελληνίδα χριστιανή
Μια νέα πρωτεύουσα, η Κωνσταντινούπολη
Αγία Ελένη

Ερωτήσεις
 Ποια ήταν τα μειονεκτήματα της διακυβέρνησης της ρωμαϊκής
αυτοκρατορίας από τη Ρώμη;
 Ποιες αλλαγές έκανε ο Κωνσταντίνος στη διοίκηση και τη
θρησκεία;
 Ποια ήταν τα πλεονεκτήματα της νέας πρωτεύουσας;
 Γιατί οι κάτοικοι των ανατολικών περιοχών έβλεπαν θετικά τις
αλλαγές του Κωνσταντίνου;
 Φαντάσου πως είσαι ένας κάτοικος της Ρώμης και μαθαίνεις ότι
σε λίγο καιρό η πόλη σου δεν θα είναι η πρωτεύουσα της
αυτοκρατορίας. Πώς νιώθεις;
 Φαντάσου ότι είσαι ένας κάτοικος του Βυζαντίου και μαθαίνεις
ότι στην περιοχή σου θα χτιστεί η νέα πρωτεύουσα της
αυτοκρατορίας. Πώς νιώθεις;
Ο Κωνσταντίνος παίρνει τη μεγάλη απόφαση να μεταφέρει την
πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο. Η
θέση της νέας πρωτεύουσας έχει πολλά φυσικά και στρατηγικά
πλεονεκτήματα.

θεμελίωση 324 μ.Χ. (6 χρόνια μετά) εγκαίνια 330 μ.Χ.
Με εντολή του Κωνσταντίνου
 Επισκευή ακρόπολης – παλιών τειχών και κτίσιμο νέων
 Προνόμια σε όσους φρόντιζαν για την ασφάλεια της πόλης
 Χτίσιμο μεγάλης αγοράς (στήλη με το άγαλμά του)
 Μεταφορά έργων τέχνης από άλλες πόλεις
 Κατασκευή λουτρών, υδραγωγείων, δεξαμενών
 Διατήρηση αρχαίων βωμών - ναών και χτίσιμο χριστιανικών
Θάνατος Κωνσταντίνου (337 μ.Χ.)
Ο γιος του, Κωνστάντιος συνεχίζει το έργο του
Η Κωνσταντινούπολη ισάξια της Ρώμης
Η Κωνσταντινούπολη οχυρώνεται
και στολίζεται με έργα τέχνης
Κωνστάντιος

Ερωτήσεις
 Πότε έγινε η θεμελίωση της Κωνσταντινούπολης και πότε τα
εγκαίνιά της;
 Ποια ήταν τα έργα που έγιναν στη νέα πρωτεύουσα με
εντολή του Κωνσταντίνου;
 Ποιος συνέχισε το έργο του Κωνσταντίνου μετά το θάνατό του;
 Φαντάσου ότι ήσουν ένας από τους εργάτες που δούλευαν
για την ανοικοδόμηση της νέας πρωτεύουσας. Τι έβλεπες
και τι ένιωθες τα έξι χρόνια που κράτησαν οι εργασίες;
 Φαντάσου ότι είσαι ο Κωνσταντίνος και είσαι έτοιμος να
εγκαινιάσεις τη νέα πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Τι νιώθεις;
 Είσαι κάτοικος της Ρώμης και μαθαίνεις ότι εγκαινιάζεται η νέα
πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Πώς νιώθεις που η πόλη σου
θα χάσει την παλιά της αίγλη;
 Πώς να ένιωσε ο Κωνστάντιος όταν πέθανε ο πατέρας του
Κωνσταντίνος και ταυτόχρονα έγινε ο νέος αυτοκράτορας;
Η νέα πρωτεύουσα χτίζεται σε έξι χρόνια. Οχυρώνεται από
στεριά και θάλασσα και στολίζεται με κτίσματα και έργα τέχνης.
Ο Κωνσταντίνος φιλοδοξεί να γίνει ισάξια και καλύτερη από τη
Ρώμη.

εξάπλωση χριστιανισμού
στήριξη από τον Κωνσταντίνο διάταγμα των Μεδιολάνων
 Χριστιανοί σε δημόσιες θέσεις και στρατό
 Οικουμενική Σύνοδος (Νίκαια 325 μ.Χ.)
 Βαπτίστηκε χριστιανός
Κωνστάντιος (γιος) ακολουθεί ίδια στάση
Ιουλιανός (Αποστάτης ή Παραβάτης)
361 μ.Χ. διακοπή αυτής της πολιτικής
προσπαθεί να επαναφέρει σκοτώνεται πολεμώντας
την παλαιά θρησκεία τους Πέρσες (363 μ.Χ.)
(Μέγας) Θεοδόσιος κήρυξε επίσημη θρησκεία τον Χριστιανισμό
 Απαγόρευσε την λατρεία των αρχαίων θεών
 Κατάργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τα Ελευσίνια
μυστήρια και έκλεισε το μαντείο των Δελφών.
 Ανέχτηκε την καταστροφή αρχαίων ναών, μνημείων, έργων τέχνης
ο χριστιανισμός επιβάλλεται
με τη διδασκαλία με το έργο των πατέρων της εκκλησίας
(Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, Ιωάννης ο Χρυσόστομος)
Ο χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία

Ερωτήσεις
 Με ποιον τρόπο υποστήριξε ο Κωνσταντίνος τον Χριστιανισμό;
 Ποια στάση κράτησε ο γιος του Κωνστάντιος;
 Γιατί ο Ιουλιανός έχει τα προσωνύμια «Αποστάτης» ή «Παραβάτης»;
 Ποια μέτρα πήρε ο Θεοδόσιος κατά των Εθνικών;
 Πώς επικράτησε ο Χριστιανισμός;
 Πώς κρίνεις τη στάση του Ιουλιανού και του Θεοδόσιου στα
θρησκευτικά ζητήματα της εποχής;
 Φαντάσου ότι ζεις την εποχή του Θεοδόσιου και είσαι ειδωλολάτρης.
Πώς νιώθεις που δεν επιτρέπεται να ασκείς ελεύθερα τη θρησκευτική
σου πίστη;
 Ποια διαφορά είχαν στην αντιμετώπιση της θρησκείας ο Κωνσταντίνος
με τον Ιουλιανό και τον Θεοδόσιο;
 Πώς ένιωθαν οι χριστιανοί βλέποντας τον Ιουλιανό να προσπαθεί
να επαναφέρει την αρχαία λατρεία; Τι στάση κράτησαν οι ειδωλολάτρες;
 Πώς κρίνεις τη συμπεριφορά των φανατικών χριστιανών που
κατέστρεφαν έργα τέχνης, ναούς και αγάλματα; Συμβαίνει κάτι
ανάλογο και στις μέρες μας;
Ο Χριστιανισμός διαδίδεται και επικρατεί σε όλη την
αυτοκρατορία. Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός υπερασπίζεται την
αρχαία λατρεία. Λίγο αργότερα όμως, ο Θεοδόσιος Ά επιβάλλει
τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους.

Ο Θεοδόσιος μοιράζει την αυτοκρατορία (395 μ.Χ.)
Ανατολικό τμήμα Δυτικό τμήμα
Μαζί με τον γιο του Θεοδόσιο Β’
 Οργανώνουν το κράτος
 Αντιμετωπίζουν με διπλωματικά και πολεμικά μέσα τους κινδύνους
 Οχυρώνουν με διπλό τείχος την Κωνσταντινούπολη
 Πλωτές φρουρές στον Δούναβη
 Συμφωνίες ειρήνης με τους γειτονικούς λαούς
Αποτέλεσμα:
Οι κάτοικοι νιώθουν ασφαλείς.
Αν και ανήκουν σε διαφορετικά έθνη, τους ενώνουν:
 ο ρωμαϊκός νόμος
 η χριστιανική θρησκεία
 η ελληνική γλώσσα
Η Αυτοκρατορία χωρίζεται
σε Ανατολική και Δυτική (α΄ μέρος)

Ερωτήσεις
 Για ποιον λόγο ο Θεοδόσιος χώρισε την αυτοκρατορία σε
Ανατολική και Δυτική;
 Ποιοι ανέλαβαν τη διοίκηση των δύο τμημάτων της αυτοκρατορίας;
 Πώς οργάνωσαν το ανατολικό κράτος ο Αρκάδιος και ο γιος του
Θεοδόσιος Β΄;
 Ποια ήταν τα κοινά στοιχεία που ένωναν τους κατοίκους του
ανατολικού κράτους;
 Για ποιο λόγο οι αυτοκράτορες του ανατολικού κράτους έδιναν γη
για καλλιέργεια στους εχθρούς τους ή τους έπαιρναν ως μισθοφόρους
στο στρατό τους;
Ο Θεοδόσιος χωρίζει ξανά την αυτοκρατορία σε Ανατολική και
Δυτική. Η Ανατολική (Βυζαντινή) οργανώνεται και προοδεύει.

Ο Θεοδόσιος μοιράζει την αυτοκρατορία (395 μ.Χ.)
Ανατολικό τμήμα Δυτικό τμήμα
Αντιμετωπίζει προβλήματα
με επιθέσεις εχθρών
 Γότθοι
Κυριεύουν τη Ρώμη και την λεηλατούν - Αλάριχος (410 μ.Χ.)
 Ούννοι
Απειλούν το Δυτικό ρωμαϊκό κράτος – Αττίλας
Ηττούνται στα Καταλαυνικά Πεδία – Αέτιος
 Βάνδαλοι
Κυριεύουν την Καρχηδόνα – Γελίμερος
 Γότθοι
Κατακτούν Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία
 Οστρογότθοι (Αττίλας)
Ιδρύεται το «γοτθικό βασίλειο της Ιταλίας» - Θευδέριχος
476 μ.Χ. το Δυτικό ρωμαϊκό κράτος διαλύεται
Η Αυτοκρατορία χωρίζεται
σε Ανατολική και Δυτική (β΄ μέρος)

Ερωτήσεις
 Πώς εξελίχθηκε η απειλή των Γότθων με τον Αλάριχο για το
δυτικό κράτος;
 Πώς αντιμετωπίστηκαν οι Ούννοι από το Δυτικό κράτος;
 Τι έκαναν οι Βάνδαλοι;
 Γιατί το Δυτικό κράτος δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τους Γότθους;
 Τι ίδρυσαν οι Οστρογότθοι στην Ιταλία;
 Φαντάσου ότι είσαι κάτοικος της Ρώμης όταν την κυριεύουν οι
Γότθοι με αρχηγό τον Αλάριχο. Περιέγραψε σύντομα τι συμβαίνει
γύρω σου και πώς αισθάνεσαι για όσα ζεις.
 Το 476 μ.Χ. όταν το Δυτικό κράτος καταλύθηκε από τους
Γότθους, αυτοκράτορας του Ανατολικού ήταν ο Ζήνωνας.
Φαντάσου ότι είσαι ένας από τους συνεργάτες του αυτοκράτορα
και μόλις σας πληροφορούν για την κατάληψη του Δυτικού
κράτους από τους Γότθους. Περιέγραψε τι συμβαίνει γύρω σου
και πώς αισθάνεσαι για το γεγονός αυτό.
 Μάθαμε ότι μια από τις γοτθικές φυλές ονομαζόταν «Βάνδαλοι».
Στο ελληνικό λεξιλόγιο υπάρχει η λέξη «βανδαλισμός». Πιστεύεις
ότι υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στις δύο λέξεις;
Ο Θεοδόσιος χωρίζει ξανά την αυτοκρατορία σε Ανατολική και
Δυτική. Οι Γότθοι κατακτούν τη Δυτική. Οι Βάνδαλοι περνούν
στην Αφρική και κυριεύουν την Καρχηδόνα.

κατοικία αυτοκράτορα
κρατικές υπηρεσίες
χώροι φιλοξενίας
εκκλησίες
ιερό παλάτι εργαστήρια
αίθουσες υποδοχής – τραπεζαρίες
χώροι διαμονής φρουράς – αξιωματούχων
αυλές – κήποι
πρότυπο το Κολοσσαίο
ιππόδρομος μαρμάρινες κερκίδες
ιπποδρομίες, αγώνες, εκδηλώσεις
ιπποδρομίες
 οργανώνονται από τους Δήμους
 σε καθορισμένες ημερομηνίες
 εκτάκτως για ευχάριστα γεγονότα ή
τιμή σε ξένους άρχοντες
 οι θεατές επευφημούν ή εκφράζουν παράπονα στον αυτοκράτορα
Δήμοι
(αθλητικά σωματεία)
 Πράσινοι
 Βένετοι (Γαλάζιοι)
 Λευκοί
 Κόκκινοι
Το Παλάτι, ο Ιππόδρομος και οι Δήμοι

Ερωτήσεις
 Τι ήταν το «ιερό παλάτι» και από ποια κτίρια αποτελούνταν;
 Τι ήταν ο ιππόδρομος, κάθε πότε διοργανώνονταν ιπποδρομίες
και από ποιους;
 Οι θεατές τι έκαναν κατά τη διάρκεια των αγώνων;
 Τι ήταν οι Δήμοι, ποιες ήταν οι ονομασίες τους και από πού τις
έπαιρναν;
 Φαντάσου ότι είσαι ένας πολίτης που παρακολουθεί ιπποδρομίες
και κερδίζει ο Δήμος που υποστηρίζεις. Περιέγραψε τι συμβαίνει
στον ιππόδρομο και τι νιώθεις για τη νίκη του αγαπημένου σου
σωματείου;
 Υπάρχουν αντίστοιχες ομάδες σήμερα με του Δήμους εκείνης της
εποχής;
 Πώς φαντάζεσαι το «ιερό παλάτι»;
Το παλάτι είναι ο τόπος διαμονής του αυτοκράτορα, αλλά και το
κέντρο διοίκησης της αυτοκρατορίας. Ο ιππόδρομος είναι ο
χώρος έκφρασης και ψυχαγωγίας του λαού. Τα σωματεία των
Δήμων οργανώνουν τους αγώνες που γίνονται εκεί.

Επτάλοφη (χτισμένη σε 7 λόφους)
Βόσπορο
Όλα σχεδόν τα σπίτια είχαν θέα Προποντίδα
Κεράτιο
Τόπος συνάντησης των Βυζαντινών
αγορές πλατείες λιμάνι
 σταθερές
η μεγαλύτερη στο μέσο της Μέσης οδού, τοξωτές στοές, καταστήματα,
σπίτια οι εύπορες οικογένειες
 υπαίθριες
στο κέντρο και σε λαϊκές συνοικίες, ορισμένες ημέρες της εβδομάδας,
τα προϊόντα πωλούνταν σε καλύτερες τιμές
Έπαρχος της Πόλης
Υπεύθυνος για την επίβλεψη της αγοράς
Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο

Ερωτήσεις
 Για ποιο λόγο ονόμαζαν την Κωνσταντινούπολη «Επτάλοφη»;
Ποιες άλλες ονομασίες της γνωρίζεις;
 Ποια ήταν τα μέρη που συναντιούνταν οι Βυζαντινοί;
 Μπορείς να φανταστείς και να περιγράψεις την αγορά του Κωνσταντίνου;
 Πώς φαντάζεσαι τη «Μέση οδό»;
 Τι ήταν οι υπαίθριες αγορές και ποια η διαφορά τους από τις σταθερές;
 Υπάρχουν και σήμερα υπαίθριες αγορές; Γνωρίζεις κάποια;
 Φαντάσου ότι είσαι ο «Έπαρχος της Πόλης». Μπορείς να περιγράψεις
μια μέρα από την καθημερινότητά σου; Με τι ασχολιόσουν;
Οι αγορές και το λιμάνι αποτελούσαν τα κέντρα ζωής των
πολιτών και της πόλης. Τα καταστήματα και οι πλατείες ήταν οι
χώροι συνάντησής τους. Οι Βυζαντινοί διασκέδαζαν συχνά σε
οικογενειακές γιορτές και σε τοπικά πανηγύρια.

Η εκπαίδευση δεν ήταν υποχρεωτική
σχολεία
ιδιωτικά εκκλησιαστικά
σε σπίτια σε ναούς ή μοναστήρια
δίδακτρα: σε είδος ή χρήματα
βασικό σχολείο με 4 τάξεις
μαθαίνουν
2 πρώτες τάξεις 2 μεγαλύτερες τάξεις
να γράφουν ορθογραφία
να διαβάζουν γραμματική
να λογαριάζουν αριθμητική
να ακούν τον δάσκαλο ιστορίες από τον Όμηρο
να προφέρουν σωστά Παλαιά και Καινή Διαθήκη
μύθους τους Αισώπου
να τραγουδούν
να ψέλνουν
έμεναν στο σπίτι
βοηθούσαν στις δουλειές
γονείς, παππούδες και γιαγιάδες
Όσα παιδιά δεν είχαν αναλάμβαναν την αγωγή τους,
να πληρώσουν δίδακτρα τα κορίτσια μάθαιναν να κεντούν,
να πλέκουν και να υφαίνουν
τα αγόρια μάθαιναν τέχνες
κοντά σε τεχνίτες
Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο

Ερωτήσεις
 Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο ήταν υποχρεωτική; Σήμερα στη χώρα
μας τι ισχύει για την εκπαίδευση των παιδιών;
 Τι είδους σχολεία υπήρχαν τότε και τι σήμερα;
 Ποια μαθήματα διδάσκονταν τα παιδιά τότε; Μπορείς να
εντοπίσεις διαφορές ή ομοιότητες με αυτά που διδάσκεσαι σήμερα;
 Τα παιδιά που δεν πήγαιναν σχολείο με τι ασχολούνταν;
 Τα κορίτσια δεν είχαν τις ίδιες ευκαιρίες για εκπαίδευση. Πώς
κρίνεις αυτό το γεγονός; Τι συμβαίνει στις μέρες μας;
 Τα παιδιά τότε μάθαιναν να δουλεύουν κοντά σε τεχνίτες. Σήμερα
επιτρέπεται η παιδική εργασία; Τι συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο;
Τα σχολεία στο Βυζάντιο ήταν εκκλησιαστικά και ιδιωτικά. Σ’
αυτά πήγαιναν μόνο τα αγόρια των οικογενειών που μπορούσαν
να πληρώνουν δίδακτρα. Τα κορίτσια έμεναν σπίτι. Τα πιο
πολλά παιδιά μάθαιναν τέχνες κοντά σε ειδικούς τεχνίτες.

Ενότητα Β΄: Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία μεταμορφώνεται – Ανακεφαλαίωση
Ο Κωνσταντίνος:
 Υπέγραψε με τον Λικίνιο το Διάταγμα της ανεξιθρησκίας
στα Μεδιόλανα.
 Νίκησε τον συνάρχοντά του Λικίνιο και έγινε μονοκράτορας.
 Μετέφερε την πρωτεύουσα του κράτους από τη Ρώμη στο Βυζάντιο.
 Βοήθησε σημαντικά την επικράτηση και διάδοση του χριστιανισμού.
Ο Θεοδόσιος:
 Επέβαλε το χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους.
 Χώρισε την αυτοκρατορία σε ανατολή και δυτική.
 Όρισε τους δύο γιους του, Αρκάδιο και Ονώριο, κυβερνήτες
των δύο κρατών
Θυμάμαι:
 Το δυτικό ρωμαϊκό κράτος νικήθηκε από τους Γότθους και
διαλύθηκε.
 Το ανατολικό διατηρήθηκε περισσότερο από χίλια χρόνια.
 Το παλάτι, ο ιππόδρομος, η αγορά και το λιμάνι ήταν κέντρα
ζωής των πολιτών.
 Οι Βυζαντινοί έδιναν σημασία στη μόρφωση των παιδιών και
τα έστελλαν στα σχολεία για να μάθουν γράμματα.
Ανακεφαλαίωση μαθημάτων 5-12
Θεοδόσιος

Ι΢ΣΟΡΙΑ Ε’
– ΚΕΦ. 5 ¨ ΜΕΓΑΛΕ΢ ΑΛΛΑΓΕ΢ ΢ΣΗ ΔΙΟΙΚΗ΢Η ΣΗ΢ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ΢¨
27Ο
ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΢ΧΟΛΕΙΟ ΣΡΙΚΑΛΩΝ
ΔΑ΢ΚΑΛΟ΢ ΒΑ΢ΙΛΗ΢ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ΢
Περίοδοσ ακμισ τθσ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ: 1οσ και 2οσ αιώνασ
3ος
αιώνας
Η ρωμαϊκή ειρήνη κλονίζεται από
εσωτερικά και εξωτερικά
προβλήματα
1. Γειτονικοί λαοί, οι Γότκοι ςτο βορρά και οι Πζρςεσ
ςτθν ανατολι, παραβίαηαν τα ςφνορα,
λεθλατοφςαν τισ ακριτικζσ επαρχίεσ και ζκλειναν
τουσ δρόμουσ του εμπορίου.
2. Ο ςτρατόσ ζγινε παντοδφναμοσ
΢ταςίαηαν, ςυγκροφονταν όριηαν –
καταργοφςαν αυτοκράτορεσ
3. Κάποιεσ ακριτικζσ επαρχίεσ τθσ Ανατολισ
αποςχίςτθκαν από τθν αυτοκρατορία και
ζκαναν δικά τουσ κράτθ
4. Οι διωγμοί κατά των χριςτιανϊν
προκαλοφςαν τθ δυςαρζςκεια των πιςτϊν
και διχαςμό με τουσ οπαδοφσ των άλλων
κρθςκειϊν
Ο Διοκλθτιανόσ αντιμετϊπιςε τα
προβλιματα με το ςφςτθμα τθσ
τετραρχίασ.
δυο περιφζρειεσ
ςτθν Ανατολι
δυο περιφζρειεσ
ςτθ Δφςθ
Ηρεμία, τάξθ και αςφάλεια ςτο
εςωτερικό του κράτουσ
Νζα προβλιματα
Παραίτθςθ Διοκλθτιανοφ
΢φγκρουςθ των τεςςάρων
ςυναρχόντων:
 Λικίνιοσ και Γαλζριοσ (ςτθν Ανατολι)
 Κωνςταντίνοσ και Μαξζντιοσ (ςτθ
Δφςθ)
Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

313 μ.Χ. - Το Διάταγμα τθσ ανεξικρθςκίασ
Σο υπζγραψαν ο Κωνςταντίνοσ και ο
Λικίνιοσ, ςτο Μεδιόλανο τθσ Ιταλίασ
΢φμφωνα με αυτό, κάκε πολίτθσ τθσ
αυτοκρατορίασ μποροφςε να λατρεφει
όποιον κεό κζλει.
Ζτςι ο δρόμοσ για τθν εξάπλωςθ του
Χριςτιανιςμοφ άνοιξε.
324 μ.Χ
Ο Κωνςταντίνοσ γίνεται
μονοκράτορασ
Οι αλλαγζσ που ζκανε ο Κωνςταντίνοσ
Αναδιοργάνωςε τον διαςπαςμζνο από τθν
τετραρχία ςτρατό.
• Διόριςε ζπαρχουσ με πολλζσ
εξουςίεσ ςτισ περιφζρειεσ του
κράτουσ.
• Οργάνωςε διπλωματικζσ επαφζσ με
τουσ γειτονικοφσ λαοφσ.
• Ζκοψε νζο χρυςό νόμιςμα, που
κυκλοφόρθςε παντοφ και τόνωςε τθν
οικονομία.
• Μετζφερε τθν πρωτεφουςα από τθ
Ρϊμθ ςτο Βυηάντιο.
Για τισ τολμθρζσ του
αποφάςεισ, οι οποίεσ είχαν
ευεργετικά αποτελζςματα για
τθν αυτοκρατορία, οι ιςτορικοί
ονόμαςαν τον Κωνςταντίνο
Μζγα και οι χριςτιανοί Άγιο
και ιςαπόςτολο.
Γζννθςθ Χριςτοφ
Ρωμαϊκι ειρινθ
200 μ.Χ
Διάταγμα Μεδιολάνων
313 μ.Χ
Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/?page_id=1461

– ΚΕΦ. 6 ¨ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΩΣΕΤΟΤ΢Α, Η ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΙΝΟΤΠΟΛΗ ¨
27Ο
Μειονεκτιματα τθσ Ρώμθσ
Ήταν ο χώροσ όπου
ζγιναν οι ςκλθρζσ
ςυγκροφςεισ ανάμεςα
ςτουσ τετράρχεσ
διωγμοί των Χριςτιανών
Ήταν για πολλά χρόνια
κζντρο λατρείασ του
«ρωμαϊκοφ πανκζου»
Βριςκόταν πολφ μακριά
από τισ ακριτικζσ
περιοχζσ του Δοφναβθ
και τθσ Ανατολισ, που
δζχονταν εχκρικζσ
επιδρομζσ.
Ο Κωνςταντίνοσ κάνει αλλαγζσ ςτθ διοίκθςθ και τθ κρθςκεία
Μετζφερε τθν πρωτεφουςα
από τθ Ρώμθ ςτο Βυηάντιο
Εφάρμοςε ό,τι όριηε το Διάταγμα των
Μεδιολάνων και ςτιριξε τθ διωκόμενθ
ωσ τότε χριςτιανικι κρθςκεία.
Η νζα πρωτεφουςα ονομάςτθκε
«Νέα Ρώμη» - Κωνσταντινούπολη ι Πόλη
Η κζςθ τθσ ιταν εξαιρετικι.
Ήταν ςθμείο ςυνάντθςθσ τθσ Ευρώπθσ με
τθν Αςία, αλλά και του Εφξεινου Πόντου με
το Αιγαίο και τθ Μεςόγειο.
Εκεί κατζλθγε θ Εγνατία οδόσ και από εκεί
ξεκινοφςαν οι εμπορικοί δρόμοι προσ τθ
Μικρά Αςία και τισ επαρχίεσ τθσ Ανατολισ.
Ήταν κοντά οι πλοφςιεσ επαρχίεσ που τθν
τροφοδοτοφςαν με είδθ πρώτθσ ανάγκθσ
Οι γειτονικοί λαοί ιταν ελλθνόφωνοι και
χριςτιανοί και ςτιριηαν τον Κωνςταντίνο

– ΚΕΦ. 7 ¨ Η ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΙΝΟΤΠΟΛΗ ΟΧΤΡΩΝΕΣΑΙ ΚΑΙ ΢ΣΟΛΙΖΕΣΑΙ ΜΕ ΕΡΓΑ ΣΕΧΝΗ΢ ¨
27Ο
Η Κωνσταντινούπολη
Σα εγκαίνιά τθσ τον
Μάιο του 330 μ.Χ.
Επιςκευι ακρόπολθσ, παλαιϊν
τειχϊν.
Σίτλοι, προνόμια ς' όςουσ
φρόντιηαν και ενδιαφζρονταν
για τθν αςφάλεια των τειχϊν.
Η κεμελίωςι τθσ ζγινε
από τον αυτοκράτορα, τον
Νοζμβριο του 324 μ.Χ
Χτίςτθκε θ μεγάλθ αγορά ςτο
κζντρο τθσ πόλθσ και ςτον
χϊρο τθσ υψϊκθκε ςτιλθ με
το άγαλμα του αυτοκράτορα
ςτθν κορυφι τθσ.
Μεταφζρκθκαν ζργα τζχνθσ από
τθ Ρϊμθ και άλλα μζρθ τθσ
αυτοκρατορίασ,
Διατθρικθκαν βωμοί και ναοί
τθσ παλιάσ κρθςκείασ και
χτίςτθκαν νζοι χριςτιανικοί
(Αγία ΢οφίασ, Αγίασ Ειρινθσ,
Αγίων Αποςτόλων
Καταςκευάςτθκαν
κρινεσ, λουτρά,
υδραγωγεία, δεξαμενζσ
νεροφ.
Ο Κωνςταντίνοσ πζκανε το 337 μ.Χ
Σο ζργο του το ολοκλιρωςε ο γιοσ
του Κωνστάντιος
Η Κωνσταντινούπολη έγινε
ισάξια της Ρώμης

– ΚΕΦ. 8 ¨ Ο ΧΡΙ΢ΣΙΑΝΙ΢ΜΟ΢ ΓΙΝΕΣΑΙ ΕΠΙ΢ΗΜΗ ΘΡΗ΢ΚΕΙΑ ¨
27Ο
Ο Κωνςταντίνοσ βοθκά ςτθν εξάπλωςθ του Χριςτιανιςμοφ
Ιουλιανόσ ο Παραβάτθσ ι Αποςτάτθσ (ανιψιόσ
Κωνςταντίνου) 361 – 363 μ.Χ.
προςπάκθςε να επαναφζρει τθ λατρεία τθσ
παλαιάσ κρθςκείασ και να περιορίςει τη
χριςτιανική
ςκοτϊθηκε πολεμϊντασ τουσ Πζρςεσ
Θεοδόςιοσ (Μζγασ)
Κήρυξε τον Χριςτιανιςμό επίςημη θρηςκεία
Ζκλειςε αρχαίουσ ναοφσ,
απαγόρευςε τη λατρεία
αρχαίων θεϊν.
Βαρφτατεσ ποινζσ ςτουσ
παραβάτεσ
Κατάργηςε τουσ Ολυμπιακοφσ
αγϊνεσ (392 μ.Χ.), τα Ελευςίνια
μυςτήρια, ζκλειςε το μαντείο
των Δελφϊν.
Ανζχτηκε την καταςτροφή
– λεηλαςία των αρχαίων
ναϊν, μνημείων, ζργων
τζχνησ.
Ο Χριςτιανιςμόσ
«επιβάλλεται”
Α. Με τη διδαςκαλία του
Β. Με το ζργο των πατζρων τησ εκκληςίασ
Ιδιαίτερη ςυμβολή ςτην ειρθνικι εξάπλωςθ του
χριςτιανιςμοφ είχαν οι τρεισ ιεράρχεσ:
Μζγασ Βαςίλειοσ,
Γρθγόριοσ ο Ναηιανηθνόσ και
Ιωάννθσ ο Χρυςόςτομοσ
ςυνδφαςαν την αρχαία ελληνική παιδεία με τα
διδάγματα τησ νζασ θρηςκείασ
Κωνςτάντιοσ (ο γιοσ του Κωνςταντίνου)
Ακολοφθηςε την ίδια ςτάςη με τον πατζρα του
Πώσ;
Προτιμοφςε τουσ Χριςτιανοφσ ςτισ
δθμόςιεσ κζςεισ και τον ςτρατό.
Συγκάλεςε Οικουμενικι Σφνοδο ςτη
Νίκαια (325 μ.Χ.) και βοήθηςε τουσ
χριςτιανοφσ να λφςουν τις κεολογικζσ
τουσ διαφορζσ.
Βαπτίςτθκε ο ίδιοσ Χριςτιανόσ, λίγο
πριν τον θάνατό του (337 μ.Χ.)

Γζννθςθ Χριςτοφ 395 μ.Χ.
Η Αυτοκρατορία χωρίηεται
– ΚΕΦ. 9 ¨ Η ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ ΧΩΡΙΖΕΣΑΙ ΢Ε ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΔΤΣΙΚΗ ¨
27Ο
Ο Θεοδόςιοσ μοιράηει τθν αυτοκρατορία ςτουσ δυο
γιουσ του Ονώριο (Δυτικό) και Αρκάδιο (Ανατολικό)
Η αιτία:
Οφννοι – Γότκοι – Βάνδαλοι
(Μετακινοφμενοι λαοί )
απειλοφν την αυτοκρατορία
Ανατολικό τμήμα
Ο Αρκάδιος και ο γιος του Θεοδόςιοσ Β'
(Διατηρήθηκε 1.123 ζτθ και 18 θμζρεσ)
Οργάνωςαν το κράτοσ
Διπλό τείχοσ ςτην Πόλη
Πλωτζσ φρουρζσ ςτο Δοφναβη
Αντιμετώπιςαν κινδφνουσ ςτρατιωτικά -
διπλωματικά
Οι κάτοικοι ζνιωθαν αςφαλείσ
΢τοιχεία που τουσ ζνωναν:
α. Ρωμαϊκόσ νόμοσ
β. Χριςτιανική θρηςκεία
γ. Ελληνική γλώςςα
Δυτικό τμήμα
Γότκοι : αρχηγόσ ο Αλάριχοσ
κυριεφουν τη Ρώμη 410 μ.Χ.
Οφννοι : αρχηγόσ ο Αττίλασ
απειλοφν τα ςφνορα του ρωμαϊκοφ
κράτουσ
Ο Ρωμαίοσ ςτρατηγόσ Αζτιοσ ςυμμαχεί με τουσ
Γότκουσ και νικοφν τουσ Οφννουσ ςτα Καταλαυνικά
Πεδία
Οι Βάνδαλοι : αρχηγόσ ο Γελίμεροσ
καταλαμβάνουν την Καρχηδόνα
Γότκοι  Κατακτοφν Γαλλία-Ιςπανία-Ιταλία
Οςτρογότκοι : αρχηγόσ ο Θευδζριχοσ ιδρφουν
“γοτκικό βαςίλειο Ιταλίασ” με πρωτεφουςα τη
Ραβζννα
476 μ.Χ
Σο δυτικό ρωμαϊκό τμιμα διαλφεται.
Μεταφορά τθσ πρωτεφουςασ
330 μ.Χ.

– ΚΕΦ. 10 ¨ ΣΟ ΠΑΛΑΣΙ, Ο ΙΠΠΟΔΡΟΜΟ΢ ΚΑΙ ΟΙ ΔΗΜΟΙ ¨
27Ο
Οι Δήμοι
ιταν αθλητικά ςωματεία με μζλθ και
οπαδοφσ
Από τα χρώματα των ςτολών και των
λαβάρων τουσ, οι Διμοι ονομάηονταν:
Πράςινοι,
Βζνετοι (Γαλάηιοι),
Λευκοί και
Κόκκινοι.
Στο εςωτερικό του υπήρχαν:
Κατοικία αυτοκράτορα
Κρατικζσ υπθρεςίασ
Αίκουςεσ υποδοχισ – τραπεηαρίεσ
Εκκλθςίεσ
Χώροι διαμονισ φρουράσ –
αξιωματοφχων
Εργαςτιρια τεχνιτών
Αυλζσ – κιποι
Ιερό παλάτι (ζργο Κωνςταντίνου)
Ωσ πρότυπό του είχε το Κολοςςαίο τθσ
Ρώμθσ
Είχε μαρμάρινεσ κερκίδεσ
Γίνονταν ιπποδρομίεσ, αγώνεσ,
εκδθλώςεισ
Ιπποδρομίεσ (Οργανώνονταν από
τουσ Διμουσ)
Γίνονταν:
΢ε κακοριςμζνεσ θμερομθνίεσ
Με τθν ευκαιρία ευχάριςτων
γεγονότων, τιμι ςε ξζνουσ άρχοντεσ
Οι κεατζσ εξζφραηαν αιτιματα και
παράπονα προσ τον αυτοκράτορα
Ιππόδρομοσ

– ΚΕΦ. 11 ¨ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΢ΣΟ ΒΤΖΑΝΣΙΟ ¨
27Ο
Η τοποθεσία της Πόλης
Η Κωνσταντινούπολη ήταν
χτισμένη στις πλαγιές επτά
λόφων - την έλεγαν και
«Επτάλοφη».
Σχεδόν όλα τα ςπίτια
ζβλεπαν κάλαςςα:
Σο Βόςπορο,
τθν Προποντίδα και
τον Κεράτιο κόλπο
Χώροι
ςυνάντθςθσ των
Βυηαντινών
Αγορζσ
Η μεγαλφτερθ ιταν ςτο μζςο τθσ Μζςθσ
λεωφόρου
Δεξιά και αριςτερά υπιρχαν:
Σοξωτζσ ςτοζσ
καταςτιματα
ςπίτια εφπορων οικογενειϊν
Υπαίκριεσ αγορζσ
(Λειτουργοφςαν ςτο κζντρο και ςτισ λαϊκζσ
ςυνοικίεσ)
παραγωγοί και βιοτζχνεσ πουλοφν
ςε καλζσ τιμζσ
Έπαρχοσ τθσ Πόλθσ
(τα κακικοντά του)
Επίβλεψθ αγοράσ
Ποιότθτα αγακϊν
Σιμζσ
Προςοχι για τα είδθ
πρϊτθσ ανάγκθσ
Οι γιορτζσ
Οι Βυηαντινοί είχαν πολλζσ γιορτζσ:
δθμόςιεσ, οικογενειακζσ και κρθςκευτικζσ.
Σιμοφςαν ιδιαίτερα τουσ τοπικοφσ
αγίουσ

5. Μεγάλες αλλαγές στη διοίκηση της αυτοκρατορίας
1. Ποια εξωτερικά γεγονότα κλόνισαν τη ρωμαϊκή ειρήνη και
απείλησαν τη διάλυση του κράτους;
Γειτονικοί λαοί, οι Γότθοι στο βορρά και οι Πέρσες στη ανατολή έκαναν
επιδρομές και λεηλατούσαν επαρχίες της αυτοκρατορίας.
2. Ποια εσωτερικά γεγονότα κλόνισαν τη ρωμαϊκή ειρήνη και
απείλησαν τη διάλυση του κράτους;
● Ο στρατός είχε γίνει παντοδύναμος και στασίαζε, όριζε ή και
καταργούσε αυτοκράτορες.
● Κάποιες ακριτικές επαρχίες αποσχίστηκαν και έκαναν δικά τους κράτη.
● Οι σκληροί διωγμοί κατά των Χριστιανών δυσαρεστούσαν τους πιστούς
της νέας θρησκείας και προκαλούσαν διχασμό με τους οπαδούς των άλλων
θρησκειών.
3. Ποιος ήταν αυτοκράτορας και πώς προσπάθησε να αντιμετωπίσει
το πρόβλημα;
Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός προσπάθησε να αντιμετωπίσει το
πρόβλημα με το σύστημα της τετραρχίας.
4. Τι ήταν το σύστημα της τετραρχίας και τι κατάφερε να πετύχει μ’
αυτό;
Χώρισε τη αυτοκρατορία σε τέσσερις μεγάλες περιφέρειες, δύο στην
ανατολή και δύο στη δύση. Η καθεμιά είχε δικό της άρχοντα με αυξημένες
εξουσίες. Το σύστημα αυτό επανέφερε την εσωτερική τάξη και την
εξωτερική ασφάλεια.
5. Ποιοι ήταν οι τέσσερις συνάρχοντες και τι έκαναν μετά την
παραίτηση του Διοκλητιανού;
Οι 4 συνάρχοντες ήταν ο Κωνσταντίνος και ο Μαξέντιος στη δύση, ο
Λικίνιος και ο Γαλέριος στην ανατολή. Αυτοί συγκρούστηκαν μεταξύ τους
με νικητές τον Κωνσταντίνο και το Λικίνιο.
6. Τι έκαναν για να δώσουν τέλος στην αναστάτωση που είχαν
προκαλέσει οι διωγμοί των Χριστιανών;
Υπέγραψαν στο Μεδιόλανο της Ιταλίας το διάταγμα της ανεξιθρησκίας το
313 μ. Χ.
7. Τι προέβλεπε το διάταγμα αυτό;
Κάθε πολίτης της αυτοκρατορίας μπορούσε να λατρεύει όποιο θεό θέλει.
Αυτό άνοιξε το δρόμο για την εξάπλωση του Χριστιανισμού.
8. Πότε και που συγκρούστηκαν ο Κωνσταντίνος με το Λικίνιο και
ποιο ήταν το αποτέλεσμα;
Το 324 μ. Χ. στην Ανδριανούπολη με νικητή τον Κωνσταντίνο, ο οποίος
έγινε μονοκράτορας.
Δημιουργός: eimet08

9. Σε ποιες αλλαγές προχώρησε ο Κωνσταντίνος για την καλύτερη
διοίκηση της αυτοκρατορίας;
● Αναδιοργάνωσε το στρατό.
● Διόρισε έπαρχους με πολλές εξουσίες.
● Οργάνωσε διπλωματικές επαφές με γειτονικούς λαούς.
● Έκοψε νέο χρυσό νόμισμα και τόνωσε την οικονομία.
● Μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο Βυζάντιο.
10. Πώς ονομάστηκε από τους ιστορικούς και τους Χριστιανούς
για τις αποφάσεις του αυτές;
Από του ιστορικούς ονομάστηκε Μέγας και από τους Χριστιανούς Άγιος
και ισαπόστολος.

6. Μια νέα πρωτεύουσα, η Κωνσταντινούπολη
1. Γιατί η διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη ήταν δύσκολη;
Η διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη ήταν δύσκολη επειδή:
● βρισκόταν πολύ μακριά από τις ακριτικές περιοχές του Δούναβη και της
Ανατολής, που δέχονταν εχθρικές επιδρομές.
● Ήταν για πολλά χρόνια κέντρο λατρείας του «ρωμαϊκού πανθέου» και ο
χώρος που έγιναν σκληρές συγκρούσεις ανάμεσα στους τετράρχες και οι
διωγμοί των Χριστιανών.
2. Ποιες αλλαγές έκανε στη διοίκηση και τη θρησκεία για να
αντιμετωπίσει τα προβλήματα;
● Μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο βυζάντιο.
● Εφάρμοσε το διάταγμα των Μεδιολάνων και στήριξε το Χριστιανισμό.
3. Ποιο ήταν το όνομα της νέας πρωτεύουσας;
Το όνομά της ήταν «Νέα Ρώμη», όλοι όμως την έλεγαν Κωνσταντινούπολη
και αργότερα Πόλη.
4. Γιατί ήταν η θέση της εξαιρετική;
Εκεί συναντιόνταν οι δρόμοι που ένωναν την Ασία με την Ευρώπη, αλλά και
τον Εύξεινο Πόντο με το Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Εκεί κατέληγε η Εγνατία
οδός και ξεκινούσαν οι δρόμοι για την Ανατολή.
5. Γιατί ήταν σημαντικές οι επαρχίες της Ανατολής;
Γιατί για χρόνια τροφοδοτούσαν τη Ρώμη με προϊόντα και πλούτη(αρώματα,
μπαχαρικά, μετάξι και κοσμήματα), τα οποία θα κατευθύνονταν τώρα στην
Κωνσταντινούπολη.
6. Γιατί οι κάτοικοι των ανατολικών επαρχιών έβλεπαν με συμπάθεια τις
επιλογές του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου;
Στήριζαν τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, του οποίου η μητέρα , η Ελένη ήταν
Ελληνίδα και χριστιανή, γιατί ήταν ελληνόφωνοι και είχαν ασπαστεί το
Χριστιανισμό.

7. Η Κωνσταντινούπολη οχυρώνεται και στολίζεται με έργα
τέχνης
1. Πότε έγινε η θεμελίωση και πότε τα εγκαίνια της
Κωνσταντινούπολης;
Η θεμελίωση έγινε το 324 μ. Χ. και τα εγκαίνια το 330 μ. Χ. , δηλαδή
κράτησε έξι χρόνια.
2. Τι έκανε ο Κωνσταντίνος για να προστατέψει τις νεοκτισμένες
περιοχές;
Έδωσε τίτλους, προνόμια και οικονομικά κίνητρα σε όσους είχαν την
φροντίδα των τειχών της Πόλης.
3. Ποιες άλλες εργασίες έγινα με εντολή του αυτοκράτορα;
● Χτίστηκε η μεγάλη αγορά στο κέντρο της πόλης και υψώθηκε στήλη με
το άγαλμα του αυτοκράτορα.
● Μεταφέρθηκαν έργα τέχνης από τη Ρώμη και άλλες περιοχές της
αυτοκρατορίας για να διακοσμήσουν την πόλη.
● Διατηρήθηκαν βωμοί και ναοί της παλιάς θρησκείας και χτίστηκαν νέοι
χριστιανικοί (Αγία Σοφία, Αγία Ειρήνη, Άγιοι Απόστολοι).
● Κατασκευάστηκαν κρήνες, λουτρά, υδραγωγεία και τεράστιες δεξαμενές
που εξασφάλιζαν νερό για έξι μήνες.
4. Πότε πέθανε ο Κωνσταντίνος και ποιος ολοκλήρωσε το έργο του;
Ο Κωνσταντίνος πέθανε το 337 μ. Χ και το έργο του το ολοκλήρωσε ο
γιος του Κωνστάντιος.
Τμήμα των τειχών της Κωνσταντινούπολης,
όπως είναι σήμερα.

8. Ο χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία
1. Ποιες πράξεις του Κωνσταντίνου βοήθησαν στην καθολική εξάπλωση
του χριστιανισμού;
● Προτιμούσε χριστιανούς στις δημόσιες θέσεις και στο στρατό.
● Συγκάλεσε Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια (325 μ. Χ.) και βοήθησε τους
χριστιανούς να λύσουν τις θεολογικές τους διαφορές.
● Βαπτίστηκε ο ίδιος χριστιανός, λίγο πριν το θάνατό του.
2. Πότε και από ποιον διακόπηκε η πολιτική αυτή;
Η πολιτική αυτή διακόπηκε το 361 μ. Χ., όταν αυτοκράτορας ανέλαβε ο
ανιψιός του Κωνσταντίνου, Ιουλιανός.
3. Ποια μέτρα πήρε ο Ιουλιανός;
Επειδή είχε σπουδάσει αρχαία ελληνική φιλοσοφία και θαύμαζε τους
ολύμπιους θεούς και τον ελληνικό πολιτισμό, προσπάθησε να επαναφέρει τη
λατρεία της παλιάς θρησκείας και να περιορίσει το χριστιανισμό.
4. Γιατί δεν είχαν αποτέλεσμα τα μέτρα αυτά;
Τα μέτρα αυτά δεν απέδωσαν γιατί η αρχαία θρησκεία ήταν στη δύση της και
δε βρήκαν ανταπόκριση στο λαό. Ο Ιουλιανός άλλωστε κυβέρνησε μόνο δύο
χρόνια (361-363 μ. Χ.), σκοτώθηκε πολεμώντας τους πέρσες σε ηλικία 32
ετών.
5. Ποιος διαδέχτηκε τον Ιουλιανό και τι έκανε;
Τον Ιουλιανό διαδέχτηκε ο Θεοδόσιος και κήρυξε το Χριστιανισμό επίσημη
θρησκεία.
6. Ποια μέτρα πήρε κατά των ειδωλολατρών;
● Έκλεισε τους αρχαίους ναούς, απαγόρευσε τη λατρεία των αρχαίων θεών
και όρισε βαρύτατες ποινές για τους παραβάτες.
● Κατάργησε τους Ολυμπιακούς αγώνες (392 μ. Χ.), τα Ελευσίνια μυστήρια
και το Μαντείο των Δελφών.
● Ανέχτηκε την καταστροφή και τη λεηλασία αρχαίων ναών, μνημείων και
έργων τέχνης από φανατικούς χριστιανούς.
7. Πώς ονόμασαν τον Ιουλιανό και το Θεοδόσιο οι χριστιανοί;
Το Θεοδόσιο τον ονόμασαν «Μέγα» και τον Ιουλιανό «Παραβάτη» ή
«Αποστάτη».
8. Πώς επιβλήθηκε ο χριστιανισμός;
Ο χριστιανισμός επιβλήθηκε με τη διδασκαλεία των πατέρων της εκκλησίας,
όπως οι τρεις ιεράρχες Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Ναζιανζηνός και
Ιωάννης Χρυσόστομος, οι οποίοι συνδύασαν την αρχαία ελληνική παιδεία με
τα διδάγματα της νέας θρησκείας.

9. Η Αυτοκρατορία χωρίζεται σε Ανατολική και Δυτική
1. Για ποιο λόγο και πώς χώρισε την αυτοκρατορία ο Θεοδόσιος λίγο
πριν το θάνατό του;
Επειδή μετακινούμενοι λαοί – Ούνοι, Γότθοι και βάνδαλοι – παραβίαζαν τα
βόρεια σύνορα και απειλούσαν την αυτοκρατορία, ο θεοδόσιος λίγο πριν το
θάνατό του (395 μ. Χ.), μοίρασε την αυτοκρατορία στους δυο γιους του
πιστεύοντας ότι έτσι θα κυβερνιόταν καλύτερα. Ο Αρκάδιος πήρε το
ανατολικό τμήμα και ο Ονώριος το δυτικό.
2. Πώς οργάνωσαν το ανατολικό κράτος ο Αρκάδιος και ο γιος του
Θεοδόσιος Β΄ ;
Οχύρωσαν με διπλό τείχος την Πόλη, έβαλαν πλωτές φρουρές στο
Δούναβη και έκλεισαν συμφωνίες ειρήνης με τους γείτονες που τους
απειλούσαν. Σε κάποιους απ’ αυτούς έδωσαν γη για καλλιέργεια και
άλλους τους πήραν μισθοφόρους στο βυζαντινό στρατό.
3. Ποια ήταν τα κοινά στοιχεία που ένωναν τους κατοίκους του
ανατολικού κράτους;
Αν και ανήκαν σε διαφορετικά έθνη, οι κάτοικοι του ανατολικού κράτους
αποδέχονταν το ρωμαϊκό νόμο, τη χριστιανική θρησκεία και την ελληνική
γλώσσα.
4. Πώς εξελίχθηκε η απειλή των Γότθων για το δυτικό κράτος;
Οι Γότθοι με αρχηγό τον Αλάριχο κατάφεραν να κυριεύσουν τη Ρώμη (410
μ. Χ.) και να τη λεηλατήσουν.
5. Πώς αντιμετωπίστηκε η απειλή των Ούνων για το δυτικό κράτος;
Οι Ούνοι με αρχηγό τον Αττίλα, απειλούσαν τα σύνορα του δυτικού
κράτους. Ο Ρωμαίος στρατηγός Αέτιος, αφού συμμάχησε με τους Γότθους,
τους νίκησε και συνέτριψε το στρατό τους στα Καταλαυνικά Πεδία.
6. Γιατί το δυτικό κράτος δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τις γοτθικές
φυλές;
Επειδή ήταν αδύναμο οικονομικά και στρατιωτικά.
7. Τι έκαναν οι Βάνδαλοι;
Οι Βάνδαλοι, με αρχηγό τον Γελίμερο, πέρασαν το Ρήνο και μέσα από τη
Γαλλία και την Ισπανία έφτασαν στο Γιβραλτάρ, πέρασαν στη βόρεια
Αφρική, κατέλαβαν την Καρχηδόνα και την έκαναν πρωτεύουσά τους.
8. Ποια ήταν η τύχη του υπόλοιπου δυτικού κράτους;
Οι Γότθοι κατέκτησαν τις δυτικές επαρχίες της Γαλλίας, της Ισπανίας και
της Ιταλίας και ο αρχηγός των Οστρογότθων Θευδέριχος ίδρυσε το
γοτθικό βασίλειο της Ιταλίας με πρωτεύουσα τη Ραβέννα. Έτσι το δυτικό
κράτος το 476 μ. Χ. διαλύθηκε οριστικά.

10. Το Παλάτι, ο Ιππόδρομος και οι Δήμοι
1. Πώς ήταν το ιερό παλάτι της Κωνσταντινούπολης;
Εσωτερικά υπήρχε η κατοικία του αυτοκράτορα και της οικογένειάς του,
κτίρια για τη στέγαση των υπηρεσιών, αίθουσες υποδοχής των επισκεπτών,
τραπεζαρίες και χώροι φιλοξενίας, εκκλησίες και παρεκκλήσια. Επίσης
υπήρχαν κτίσματα για τη διαμονή της φρουράς και των αξιωματούχων και
εργαστήρια.
2. Πώς συνδέονταν μεταξύ τους όλα αυτά τα κτίσματα;
Συνδέονταν με υπαίθριες στοές, διαδρόμους, εσωτερικές αυλές και κήπους,
διακοσμημένους με κρήνες, ψηφιδωτούς διαδρόμους, έργα τέχνης, άνθη και
φυτά.
3. Ποια ήταν η φυσική συνέχεια του παλατιού και πώς λειτουργούσε;
Η φυσική συνέχεια του παλατιού ήταν ο ιππόδρομος. Αρκετές φορές το χρόνο
γίνονταν ιπποδρομίες και άλλες εκδηλώσεις τις οποίες παρακολουθούσε ο
λαός, αλλά και ο αυτοκράτορας από ειδικό θεωρείο.
4. Τι γινόταν στη διάρκεια των ιπποδρομιών;
Οι θεατές επευφημούσαν τον αυτοκράτορα και εξέφραζαν σ’ αυτόν τα
αιτήματα και τα παράπονά τους.
5. Ποιος είχε αναλάβει την οργάνωση των ιπποδρομιών;
Την οργάνωση των ιπποδρομιών είχαν αναλάβει οι Δήμοι, οι οποίοι ήταν
αθλητικά σωματεία, που είχαν μέλη και οπαδούς πολίτες που τους άρεσαν οι
ιππικοί αγώνες.
6. Ποιοι ήταν οι γνωστότεροι Δήμοι και ποια προβλήματα δημιουργούνταν
από τη λειτουργία τους;
Οι Δήμοι, από τα χρώματά τους, ονομάζονταν Πράσινοι, Βένετοι (Γαλάζιοι),
Λευκοί και κόκκινοι. Το πάθος τους για τη νίκη των ομάδων τους τους έκανε
να φιλονικούν μεταξύ τους.
Το παλάτι χτισμένο στην πλευρά ενός λόφου Οι ιπποδρομίες

11. Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο
1. Πού ήταν χτισμένη η Κωνσταντινούπολη;
Η Κωνσταντινούπολη ήταν χτισμένη στις πλαγιές επτά λόφων, γι’ αυτό την
έλεγαν και «Επτάλοφη». Τα σπίτια της είχαν θέα την Προποντίδα, το
Βόσπορο και τον Κεράτιο κόλπο.
2. Ποιος ήταν ο χώρος συνάντησης και επικοινωνίας των Βυζαντινών;
Ο χώρος συνάντησης και επικοινωνίας των Βυζαντινών ήταν οι πλατείες και
οι αγορές της Πόλης.
3. Ποιος ήταν ο μεγαλύτερος δρόμος που διέσχιζε την Πόλη και πώς
ήταν αυτός;
Ο μεγαλύτερος δρόμος που διέσχιζε την Πόλη ήταν η Μέση λεωφόρος. Κοντά
της ήταν αγορές (Θεοδόσιου, Αρκάδιου) και δεξιά και αριστερά της υπήρχαν
τοξωτές στοές με καταστήματα. Εδώ είχαν τα σπίτια τους οι πιο πλούσιες
οικογένειες.
4. Πώς λειτουργούσαν οι υπαίθριες αγορές;
Αυτές λειτουργούσαν στο κέντρο και τις λαϊκές συνοικίες της Πόλης,
ορισμένες ημέρες της εβδομάδας. Εκεί πουλούσαν τα προϊόντα τους
παραγωγοί και βιοτέχνες σε καλύτερες τιμές. Σύχναζαν σ’ αυτές πλανόδιοι
διασκεδαστές.
5. Ποιος είχε την επίβλεψη της αγοράς;
Την επίβλεψη της αγοράς είχε ο Έπαρχος της Πόλης, ο οποίος
ενημερωνόταν τακτικά για την επάρκεια των αγαθών και τις τιμές τους,
δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή για τα είδη πρώτης ανάγκης.
Γειτονιά της Πόλης Υπαίθρια αγορά σε συνοικία

12. Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο
1. Πώς ήταν οργανωμένη η εκπαίδευση στο Βυζάντιο;
Η εκπαίδευση δεν ήταν υποχρεωτική. Λειτουργούσαν ιδιωτικά και
εκκλησιαστικά σχολεία. Οι γονείς πλήρωναν δίδακτρα σε είδος ή χρήματα
ανάλογα με το επάγγελμά τους. Τα παιδιά πήγαιναν στο σχολείο σε ηλικία έξι
ως οχτώ χρόνων.
2.Πώς ήταν οργανωμένο το βασικό σχολείο;
Είχε τέσσερις τάξεις. Στις δύο μικρότερες μάθαιναν να γράφουν, να
διαβάζουν και να λογαριάζουν.
Στις μεγαλύτερες τάξεις διδάσκονταν ορθογραφία, γραμματική και αριθμητική
και αποστήθιζαν ιστορίες από τον Όμηρο την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη.
Ακόμα μάθαιναν να τραγουδούν και να ψέλνουν.
3. Ποια παιδιά φοιτούσαν στα εκκλησιαστικά σχολεία;
Εκεί φοιτούσαν, εκτός από τα παιδιά της πόλης, ορφανά παιδιά (δωρεάν) ή
παιδιά από άλλες περιοχές της αυτοκρατορίας που διακρίνονταν για τη
φιλομάθειά τους.
4. Τι γινόταν με τα παιδιά που δεν πήγαιναν σχολείο;
Έμεναν στο σπίτι, έπαιζαν στις αυλές και τους δρόμους και βοηθούσαν τους
γονείς τους στις δουλειές.
5. Ποιος αναλάμβανε την αγωγή αυτών των παιδιών;
Την αγωγή αυτών των παιδιών αναλάμβαναν οι γονείς, οι γιαγιάδες και οι
παππούδες. Μάθαιναν στα παιδιά ιστορίες για τη ζωή και τον τόπο τους και
πώς να διατηρούν τα έθιμα και τις παραδόσεις τους.
6. Τι γινόταν με τη εκπαίδευση των κοριτσιών;
Τα κορίτσια κοντά στις μητέρες τους μάθαιναν να κεντούν, να πλέκουν και να
υφαίνουν.
7. Τι γινόταν με την εκπαίδευση των αγοριών;
Τα αγόρια μάθαιναν τέχνες κοντά σε ειδικούς τεχνίτες. Συνήθως για δύο
χρόνια ως άμισθοι μαθητευόμενοι και στη συνέχεια με αμοιβή ή αναζητούσαν
αλλού εργασία. Κάθε τεχνίτης μπορούσε να έχει μόνο δύο μαθητευόμενους οι
οποίοι έτρεφαν απόλυτο σεβασμό απέναντί του.

Τουλιόπουλος Φώτης

Ιστορία Ε΄. Επανάληψη 2ης Ενότητας: ΄΄ Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταμορφώνεται΄΄

Ιστορία Ε΄. Επανάληψη 2ης Ενότητας: ΄΄ Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταμορφώνεται΄΄

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Ιστορία Ε΄. Επανάληψη 2ης Ενότητας: ΄΄ Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταμορφώνεται΄΄

Similar to Ιστορία Ε΄. Επανάληψη 2ης Ενότητας: ΄΄ Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταμορφώνεται΄΄ (20)

More from Χρήστος Χαρμπής

More from Χρήστος Χαρμπής (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (9)

Ιστορία Ε΄. Επανάληψη 2ης Ενότητας: ΄΄ Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταμορφώνεται΄΄