SlideShare a Scribd company logo
1 of 49
KRONOBIOLOGI SHOLAT
YUSUF ALAM ROMADHON
ORGANISASI WAKTU KEHIDUPAN MANUSIA
• JAM MATAHARI
• JAM INTERNAL TUBUH
• JAM SOCIAL
• JAM SHOLAT
WALFAJR... WALLAILI IDZAA YASR…
WADHDHUHA…
BERBAGAI SIKAP MAKHLUK HIDUP TERHADAP
WAKTU
Hidup di
fajar dan
senja
Hidup di
fajar dan
senja
Hidup di
malam
hari
Hidup di
siang hari
JAM MATAHARI
DURASI LAMA SIANG BERVARIASI
Tidak ada
malam
Lama
siang ±
18 jam
Lama
siang ±
16 jam
Lama
siang ±
13 jam
Lama
siang ±
12 jam
DURASI LAMA SIANG BERVARIASI
Lama siang ±10
jam
Lama siang ± 13
jam
SINKRONISASI JAM INTERNAL DAN JAM
MATAHARI
Contoh hewan
kambing, jam
internal distel
ulang setiap hari,
dimana waktu
kritis adalah fajar
dan senja, agar
sesuai dengan
variasi lama
siang/malam jam
eksternal
JAM INTERNAL TUBUH SETIAP HARI
DISTEL ULANG PADA SAAT FAJAR DAN
SENJA
PENANDA SIANG DAN MALAM DALAM TUBUH
SEROTONIN PENANDA SIANG
• MERASA BUGAR
• TIDAK MENGANTUK
• ANTI DEPRESI
• PEMICU ADALAH CAHAYA MATAHARI
PAGI
• PENYETELAN DIMULAI SAAT FAJAR
MELATONIN PENANDA
MALAM
• MENGANTUK
• ANTI DEPRESI
• ANTI OKSIDAN
• BUFFER IMUN
• ANTI AGING
• PEMICU ADALAH CAHAYA REDUP (DLMO = DIM LIGHT
MELATONIN ONSET)
• PENYETELAN DIMULAI SAAT SENJA HINGGA MALAM
RITME SIRKADIAN FISIOLOGIS MANUSIA
Jam Kejadian fisiologis penting
18.00 –
20.00
Ketika terpapar cahaya redup, satu – dua jam sesudahnya
melatonin mulai diproduksi  Dim light melatonin onset
18.30 Tekanan darah mencapai puncak tertinggi
Tekanan darah malam 10 – 20 % lebih rendah dibanding siang
(tipe dipper)
19.00 Suhu tubuh meninggi mencapai puncaknya
20.00 –
21.00
Melatonin mulai diproduksi
21.30 Prolactin mulai diproduksi
22.30 Gerakan usus mulai terdepresi
23.00 –
01.00
Melatonin mencapai kadar puncak
Growth hormone juga mencapai kadar puncak
RITME SIRKADIAN FISIOLOGIS MANUSIA
LANJT…
Jam Kejadian fisiologis penting
00.00 – 03.00 Bronkus berada dalam diameter terkecil
01.00 – 02.00 Tidur paling dalam
02.00 – 03.00 Sitokin proinflamasi meningkat
03.00 Kortisol mulai diproduksi
04.30 Suhu tubuh berada dalam titik terendah
06.00 Kenaikan tertinggi kadar kortisol
06.45 Kenaikan tercuram tekanan darah
07.00 Melatonin berhenti diproduksi
07.00 Serotonin mulai diproduksi
RITME SIRKADIAN FISIOLOGIS MANUSIA
LANJT…
Jam Kejadian fisiologis penting
08.00 Gerakan usus mulai aktif
09.00 Testosteron mencapai kadar tertinggi
10.00 Puncak kesigapan
14.30 Koordinasi terbaik
16.00 Waktu reaksi tercepat
17.00 Kekuatan dan efisiensi kardiovaskuler tertinggi
RITME SIRKADIAN FISIOLOGIS LANJT…
RITME SIRKADIAN PENYAKIT MANUSIA
Jam Kejadian fisiologis penting
03.00 –
04.00
Puncak serangan asthma
04.00 Kondisi inflamasi saluran pernafasan dalam keadaan
terburuk dibanding jam 16.00
00.00 –
08.00
Sebagian besar kunjungan gawat darurat asthma
Sebagian besar kematian akibat serangan asthma
06.00 –
12.00
Puncak serangan infark miokard
Puncak serangan stroke
19.00 – Puncak kedua serangan jantung dan serangan stroke
MENGAPA SERANGAN
JANTUNG / STROKE
BANYAK DI PAGI HARI?
• Faktor-faktor resiko laboratorium
untuk serangan jantung dan stroke
meningkat di pagi hari
• Bila tekanan social juga ikut tinggi di
pagi hari  meningkatkan resiko
lebih lanjut
• Bila indicator-indicator tersebut
melebihi nilai ambangnya  terjadi
serangan jantung dan stroke di pagi
hari
JAM INTERNAL TUBUH
Matahari terbenamMatahari terbit
Siang
Dusk twilightDawn twilight
Kenaikan tercuram
tekanan darah
6.45
Gejala Rematoid
artritis paling tinggi
5 - 6
4.30
Horizon / cakrawala
07.00
JAM SOCIAL
• KESEPAKATAN BERSAMA DAN BAWAH SADAR MENGENAI WAKTU-WAKTU
PENTING YANG HARUS DILAKUKAN OLEH SEMUA ANGGOTA MASYARAKAT
• JAM MASUK SEKOLAH, JAM MASUK KANTOR, RENTANG JAM PELAYANAN, KAPAN
UMUMNYA MASYARAKAT MELAKUKAN ACARA FORMAL MAUPUN INFORMAL
SOCIAL JETLAG
Terdapat
selisih durasi
tidur antara
hari libur dan
hari kerja
Selisih
durasi tidur
antara hari
libur – hari
kerja lebih
dari 3 jam
berisiko
alami
obesitas
JAM BANGUN, JAM KERJA, BAHAGIA, STRESS,
KELELAHAN
Kadar kortisol
Rating stress
Rating bahagia
Rating kelelahan
KRONOTIPE
• PERILAKU ATAU CARA SESEORANG MERESPONS JAM EKSTERNAL [JAM MATAHARI
MAUPUN JAM SOCIAL]
• ADA DUA TIPE EKSTREM
1. TIPE PAGI
2. ANTARA PAGI – MALAM
3. TIPE MALAM
TIPE PAGI
• BERANGKAT TIDUR LEBIH AWAL
• BANGUN TIDUR LEBIH AWAL
• KINERJA OPTIMAL PADA PAGI HINGGA SORE
• AKTIVITASNYA LEBIH BANYAK BERKUMPUL DI WAKTU PAGI MAKSIMAL SORE HARI
• KESULITAS MELAKUKAN AKTIVITAS BILA DILAKUKAN MALAM APALAGI LARUT
MALAM
TIPE MALAM
• BERANGKAT TIDUR LARUT MALAM
• BANGUN TIDUR TERLAMBAT
• AKTIVITAS OPTIMAL DI JAM SORE HINGGA MALAM
• AKTIVITAS UTAMANYA BANYAK DILAKUKAN SORE HINGGA MALAM
• KESULITAN MELAKUKAN AKTIVITAS DI WAKTU PAGI HINGGA SORE
PERBEDAAN AKTIVITAS TIPE PAGI DAN
MALAM
PERBEDAAN AKTIVITAS TIPE PAGI DAN
MALAM
Pagi
Malam
JAM TERBAIK TIPE PAGI VS TIPE MALAM
JAM TERBAIK TIPE PAGI VS TIPE MALAM
Pagi
Malam
KEHILANGAN KESEMPATAN BAGI TIPE MALAM
Kehilangan
kontak dengan
cahaya matahari
terbit
Serotonin tidak
adekuat diproduksi
Kehilangan kontak
kadar melatonin
terbaik
KESEMPATAN YANG HILANG PADA TIPE
MALAM
SEROTONIN PENANDA SIANG
• MERASA BUGAR
• TIDAK MENGANTUK
• ANTI DEPRESI
• PEMICU ADALAH CAHAYA MATAHARI
PAGI
MELATONIN PENANDA
MALAM
• MENGANTUK
• ANTI DEPRESI
• ANTI OKSIDAN
• BUFFER IMUN
• ANTI AGING
• PEMICU ADALAH CAHAYA REDUP (DLMO =
DIM LIGHT MELATONIN ONSET)
SIFAT-SIFAT MELATONIN
SIFAT-SIFAT MELATONIN
SIFAT-SIFAT MELATONIN VS POLUSI CAHAYA
Iradiasi cahaya
[tergantung
panjang
gelombang
cahaya]
menekan
produksi
melatonin
Paparan
cahaya 830
lux [± 830
lilin dalam
jarak 1 meter]
sangat
menekan
produksi
melatonin
Paparan cahaya
serendah 100
lux [mungkin
layar tablet,
smartphone)
sudah cukup
menekan
produksi
melatonin
Paparan cahaya
200 lux [tingkat
terang setara
ruangan pabrik
) menekan
produksi
melatonin
GEJALA DAN PENYAKIT DIKAITKAN DENGAN TIPE
MALAM
• tidur tidak cukup
• insomnia
• mimpi buruk malam hari
• penggunaan obat untuk
problem tidur
• gejala-gejala depresi
• diagnosis atau terapi depresi
• medikasi antidepresi
• hipertensi
• diabetes tipe 2
• asthma bronkial
• nafas mengi dengan dyspnea tanpa infeksi
pernafasan
• terbangun dengan nafas berat dan pendek
• rhinitis alergika atau gejala-gejala alergi
sistem pernafasan dan pengobatan asthma
STRESS VS PENYAKIT KRONIK
INTERVENSI TERHADAP STRESS DAN
PENYAKIT KRONIK
KELEBIHAN SHOLAT
• EFEK CONTROL EMOSI, KENDALI DIRI, KETENANGAN MUNGKIN BISA JADI SAMA
• ASPEK MAKNAWI DAN KESELAMATAN AQIDAH SHOLAT LEBIH UNGGUL
• SHOLAT MEMPUNYAI ASPEK KRONOBIOLOGIK
KRONOBIOLOGI SHOLAT
Matahari terbenamMatahari terbit
Siang
Dusk twilightDawn twilight
Dzikir petang
- 18˚ - 18˚
Horizon / cakrawalaDzikir pagi
Waktu Ashar
Waktu dhuhur
MAKNA BATINIYAH YANG MENGHIDUPKAN
SHOLAT
1. HUDURUL QALB
2. TAFAHHUM
3. TA’ZHIM
4. HAIBAH
5. RAJA’
6. HAYA’
Said Hawwa, 2014
HUDURUL QALB
• KEHADIRAN HATI ADALAH FOCUS DAN MENGOSONGKAN HATI DAN FIKIRAN
DARI HAL-HAL YANG TIDAK ADA KAITANNYA DENGAN GERAKAN ATAU BACAAN
SHOLAT YANG SEDANG DILAKUKAN
• KEHADIRAN HATI MUNCUL KARENA PEMAHAMAN MENGENAI HIMMAH (TUJUAN
UTAMA) DARI IBADAH SHOLAT
• TUJUAN UTAMA MENGGAPAI AKHIRAT [KHOIRU WA ABQA], RIDHA ALLAH, DAN
IBADAH SHOLAT ADALAH SARANA MENGGAPAINYA
TAFAHHUM
• MEMAHAMI MAKNA APA YANG IA UCAPKAN DAN LAKUKAN
• HATI YANG MEMAHAMI BACAAN DAN GERAKAN SHOLAT SETELAH SEBELUMNYA
SESEORANG FOCUS TERHADAP BACAAN DAN GERAKAN TERSEBUT
• SENANTIASA MENGHADIRKAN HATI DISERTAI KONSENTRASI BERPIKIR DAN
KESIGAPAN MENGUSIR SETIAP LINTASAN PIKIRAN YANG LEWAT
TA’ZHIM
• DIDASARI DARI PENGETAHUAN PERIHAL KEMULIAAN DAN KEAGUNGAN ALLAH
DAN PENGETAHUAN MENGENAI KEHINAAN DIRI DAN POSISINYA YANG TIDAK
MEMPUNYAI MAKNA APA-APA DIHADAPANNYA
• PENGAGUNAN DAN RASA HORMAT
• MENYADARI KEPADA SIAPA DIA MENGHADAPKAN DIRI SELAMA SHOLAT
• LAHIR RASA PASRAH (ISTIKANAH) DAN TIDAK BERDAYA (INKISAR) SERTA
KHUSYUK (TUNDUK)
HAIBAH
• RASA TAKUT BERSUMBER DARI RASA TA’ZHIM [PENGHORMATAN DAN
PEMULIAAN]
• MERASA ALLAH MEMPERHATIKAN LAHIR DAN BATINIYAH KITA
• KEYAKINAN KEPASTIAN HARI AKHIR, DATANGNYA AJAL DAN MEMPERTANYAKAN
KESIAPAN KITA MENGHADAPI ITU SEMUA
RAJA’
• BERHARAP IBADAHNYA TIDAK SIA-SIA
• BERHARAP IBADANYA DITERIMA DENGAN PENERIMAAN YANG BAIK
• BERHARAP MENDAPATKAN PAHALA
• BERHARAP DENGAN SANGAT MENDAPATKAN JANJI-JANJI SURGA
• BERHARAP DENGAN SANGAT MENDAPATKAN RIDHANYA
HAYA’
• RASA MALU
• MERASA BAHWA ALLAH MEMBERIKAN SEGALA SESUATU YANG HAMBA
BUTUHKAN, SEMENTARA IBADAH BELUM SEMPURNA DAN MAKSIAT SERTA DOSA
MENGGUNUNG
• PERASAAN KEKURANGMAMPUAN MEMENUHI HAK-HAK ALLAH
• PERASAAN MALU AKAN KUAT APABILA KITA MENYADARI BETUL CACAT-CACAT
DIRI YANG DITUTUPI ALLAH DIHADAPAN MANUSIA, KURANG IKHLAS, BURUKNYA
AKTIVITAS BATIN, TAMAK TERHADAP DUNIA
IQOMATISHSHOLAT
• PENGETAHUAN DASAR TENTANG HUKUM-HUKUM DASAR ISLAM
• MENYEMPURNAKAN SYARAT SAHNYA SHOLAT
• MENYEMPURNAKAN RUKUN SHOLAT
• MENGHADIRKAN MAKNA BATINIYAH SHOLAT
• MEWARNAI KEHIDUPAN MUAMALAH DENGAN SPIRIT SHOLAT
KOINSIDENSI WAKTU SHOLAT DAN KEJADIAN FISIOLOGIS
RITME SIRKADIAN
No Waktu sholat dan dzikir Fase ritme sirkadian biologis
1. Sholat tahajjud (sepertiga
malam terakhir)
Respons imun dan sitokin proinflamasi meningkat
Kortisol mulai disekresi
2. Sholat subuh (true dawn
twilight)
Titik terendah suhu tubuh
3. Sholat dhuha (dzikir pagi
antara sholat subuh dan sholat
dhuha)
Gejala rheumatoid arthritis paling tinggi
Fase kritis entrainment mulai dari fajar sampai matahari terbit
Kenaikan tercuram tekanan darah
Puncak tertinggi kadar kortisol (diasumsikan subuh sudah bangun; cortisol
awakening respons)
Kesigapan (alertness) menjelang puncaknya
4. Sholat dhuhur Insidensi serangan stroke, penyakit jantung koroner tertinggi pada jam
06.00 – 12.00
5. Sholat Ashar (dzikir petang
dilaksanakan sesudahnya)
Koordinasi berada dalam kondisi terbaik jam 14.30
Waktu reaksi tercepat jam 16.00
6. Sholat maghrib (dusk twilight)
dan matahari terbenam
Fase kritis entrainment
Tekanan darah tertinggi jam 18.30
7. Sholat Isya Suhu tubuh tertinggi
Dimulainya cahaya redup, 1 jam sesudahnya onset produksi melatonin
(dim light melatonin onset/DLMO), 2 jam sesudah DLMO mulai fase jam
KOINSIDENSI WAKTU SHOLAT, RITME SIRKADIAN,
RITME PENYAKIT
Matahari terbenamMatahari terbit
Siang
Dusk twilightDawn twilight
Kenaikan tercuram
tekanan darah
6.45
Gejala Rematoid
artritis paling tinggi
5 - 6
4.30
Dzikir petang
- 18˚
- 18˚
Horizon / cakrawalaDzikir pagi
Waktu Ashar
07.00
Waktu dhuhur
Sholat
tahajud
Sholat
subuh
Dzikir pagi
Sholat
dhuha
Mencegah
proses
perjalanan
penyakit
jantung,
rematik,
stroke
DIDORONG UNTUK BERTIPE PAGI
• SEGERA TIDUR SETELAH SHOLAT ISYA  MERASAKAN DAMPAK KADAR
MAKSIMAL MELATONIN
• KURANGI POLUSI CAHAYA SAAT MENJELANG TIDUR  CAHAYA REDUP 
TOMBOL “ON” MELATONIN
• BANGUN LEBIH AWAL  MERASAKAN CAHAYA MATAHARI PAGI  TOMBOL “ON”
SEROTONIN DI PAGI HARI
TERIMA KASIH

More Related Content

What's hot (18)

Filosofi dan Hikmah Ibadah Haji - Annisa Travel
Filosofi dan Hikmah Ibadah Haji - Annisa TravelFilosofi dan Hikmah Ibadah Haji - Annisa Travel
Filosofi dan Hikmah Ibadah Haji - Annisa Travel
 
Khutbah jum’at3juli
Khutbah jum’at3juliKhutbah jum’at3juli
Khutbah jum’at3juli
 
Ikhlas dalam beribadah
Ikhlas dalam beribadahIkhlas dalam beribadah
Ikhlas dalam beribadah
 
Tawazun
TawazunTawazun
Tawazun
 
Ceramah ma'al hijrah 1425 h
Ceramah ma'al hijrah 1425 hCeramah ma'al hijrah 1425 h
Ceramah ma'al hijrah 1425 h
 
Solat sunat tahajjud
Solat sunat tahajjudSolat sunat tahajjud
Solat sunat tahajjud
 
Materi Dakwah Meraih Amalan Tertinggi
Materi Dakwah Meraih Amalan TertinggiMateri Dakwah Meraih Amalan Tertinggi
Materi Dakwah Meraih Amalan Tertinggi
 
Pengenalan umrah
Pengenalan umrahPengenalan umrah
Pengenalan umrah
 
Makna Hijrah dan Fungsinya dalam Dunia Modern
Makna Hijrah dan Fungsinya dalam Dunia ModernMakna Hijrah dan Fungsinya dalam Dunia Modern
Makna Hijrah dan Fungsinya dalam Dunia Modern
 
pengertian ihsan dan masalah ihsan
pengertian ihsan dan masalah ihsanpengertian ihsan dan masalah ihsan
pengertian ihsan dan masalah ihsan
 
Bida'ah dalam masyarakat
Bida'ah dalam masyarakatBida'ah dalam masyarakat
Bida'ah dalam masyarakat
 
Mt albarokah 25_a_gt_2019_hidayah_kesesatan
Mt albarokah 25_a_gt_2019_hidayah_kesesatan Mt albarokah 25_a_gt_2019_hidayah_kesesatan
Mt albarokah 25_a_gt_2019_hidayah_kesesatan
 
FANA' WA BAQA'
FANA' WA BAQA'FANA' WA BAQA'
FANA' WA BAQA'
 
sunnah dan bid'ah
sunnah dan bid'ahsunnah dan bid'ah
sunnah dan bid'ah
 
Maulid Menurut As-Sayyid Muhammad bin Alwi Al-Maliki Al-Hasani
Maulid Menurut As-Sayyid Muhammad bin Alwi Al-Maliki Al-HasaniMaulid Menurut As-Sayyid Muhammad bin Alwi Al-Maliki Al-Hasani
Maulid Menurut As-Sayyid Muhammad bin Alwi Al-Maliki Al-Hasani
 
Tauhid
TauhidTauhid
Tauhid
 
Problematika umat
Problematika umatProblematika umat
Problematika umat
 
Ppt visi keluarga muslim kpn
Ppt visi keluarga muslim kpnPpt visi keluarga muslim kpn
Ppt visi keluarga muslim kpn
 

Viewers also liked

SOLAT DARI KACAMATA SAINS
SOLAT DARI KACAMATA SAINSSOLAT DARI KACAMATA SAINS
SOLAT DARI KACAMATA SAINSmohd ismail
 
Kebaikan Solat Menurut Sains 2 ppismp sn
Kebaikan Solat Menurut Sains   2 ppismp snKebaikan Solat Menurut Sains   2 ppismp sn
Kebaikan Solat Menurut Sains 2 ppismp snLuqman Hakim
 
Manfaat Gerakan Solat GPI
Manfaat Gerakan Solat GPIManfaat Gerakan Solat GPI
Manfaat Gerakan Solat GPIAidil Syazwan
 
SOLAT DAN FAKTA SAINS
SOLAT DAN FAKTA SAINSSOLAT DAN FAKTA SAINS
SOLAT DAN FAKTA SAINSmohd ismail
 
Asas islam untuk semua
Asas islam untuk semuaAsas islam untuk semua
Asas islam untuk semuaHome
 
assalamualaikum
assalamualaikumassalamualaikum
assalamualaikumAlif Aseli
 
Shalat dhuha untuk kesehatan
Shalat dhuha untuk kesehatanShalat dhuha untuk kesehatan
Shalat dhuha untuk kesehatanNursestikes
 
Tugas PowerPoint Presentation
Tugas PowerPoint PresentationTugas PowerPoint Presentation
Tugas PowerPoint PresentationAkh Ashov
 
Fakta Sains Berdasarkan Hadis
Fakta Sains Berdasarkan HadisFakta Sains Berdasarkan Hadis
Fakta Sains Berdasarkan HadisNurulain Samsol
 
Tugas ppt (rukun islam)
Tugas ppt (rukun islam)Tugas ppt (rukun islam)
Tugas ppt (rukun islam)Zaka88
 
Orang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwa
Orang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwaOrang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwa
Orang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwaBagus Utomo
 

Viewers also liked (20)

Manfaat gerakan sholat
Manfaat gerakan sholatManfaat gerakan sholat
Manfaat gerakan sholat
 
SOLAT DARI KACAMATA SAINS
SOLAT DARI KACAMATA SAINSSOLAT DARI KACAMATA SAINS
SOLAT DARI KACAMATA SAINS
 
Kebaikan Solat Menurut Sains 2 ppismp sn
Kebaikan Solat Menurut Sains   2 ppismp snKebaikan Solat Menurut Sains   2 ppismp sn
Kebaikan Solat Menurut Sains 2 ppismp sn
 
Manfaat Gerakan Solat GPI
Manfaat Gerakan Solat GPIManfaat Gerakan Solat GPI
Manfaat Gerakan Solat GPI
 
Islam dan bukti saintifik
Islam dan bukti saintifikIslam dan bukti saintifik
Islam dan bukti saintifik
 
SOLAT DAN FAKTA SAINS
SOLAT DAN FAKTA SAINSSOLAT DAN FAKTA SAINS
SOLAT DAN FAKTA SAINS
 
Fiqh solat
Fiqh solatFiqh solat
Fiqh solat
 
Solat ku
Solat kuSolat ku
Solat ku
 
Asas islam untuk semua
Asas islam untuk semuaAsas islam untuk semua
Asas islam untuk semua
 
assalamualaikum
assalamualaikumassalamualaikum
assalamualaikum
 
Shalat dhuha untuk kesehatan
Shalat dhuha untuk kesehatanShalat dhuha untuk kesehatan
Shalat dhuha untuk kesehatan
 
Ppt materi rukun islam
Ppt materi rukun islamPpt materi rukun islam
Ppt materi rukun islam
 
Tugas PowerPoint Presentation
Tugas PowerPoint PresentationTugas PowerPoint Presentation
Tugas PowerPoint Presentation
 
Rukun Islam
Rukun IslamRukun Islam
Rukun Islam
 
Fakta Sains Berdasarkan Hadis
Fakta Sains Berdasarkan HadisFakta Sains Berdasarkan Hadis
Fakta Sains Berdasarkan Hadis
 
Tugas ppt (rukun islam)
Tugas ppt (rukun islam)Tugas ppt (rukun islam)
Tugas ppt (rukun islam)
 
Orang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwa
Orang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwaOrang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwa
Orang hilang, keterlantaran dan gangguan jiwa
 
Hati hati otak kiri
Hati hati otak kiriHati hati otak kiri
Hati hati otak kiri
 
Motivasi guru
Motivasi guruMotivasi guru
Motivasi guru
 
Hukum Ilmu Tajwid
Hukum Ilmu TajwidHukum Ilmu Tajwid
Hukum Ilmu Tajwid
 

Similar to Kronobiologi sholat

Tatalaksana bekam
Tatalaksana bekamTatalaksana bekam
Tatalaksana bekamadikbudi
 
materipenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.ppt
materipenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.pptmateripenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.ppt
materipenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.pptAAsmaSaad1
 
Unang wika at Pangalawang wika
Unang wika at Pangalawang wikaUnang wika at Pangalawang wika
Unang wika at Pangalawang wikaAr Jay Bolisay
 
Program ihya ramadhan
Program ihya ramadhanProgram ihya ramadhan
Program ihya ramadhansyamiliah
 
Menghargai sunatulallah
Menghargai sunatulallahMenghargai sunatulallah
Menghargai sunatulallahNor Azuwa
 
presentationforfilipino-160730144501.pptx
presentationforfilipino-160730144501.pptxpresentationforfilipino-160730144501.pptx
presentationforfilipino-160730144501.pptxFranzLawrenzDeTorres1
 
KESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).ppt
KESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).pptKESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).ppt
KESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).pptGilbertSimamora1
 
Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)
Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)
Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)Lautan Jiwa
 
Bersedia hadapi sakaratulmaut
Bersedia hadapi sakaratulmautBersedia hadapi sakaratulmaut
Bersedia hadapi sakaratulmautalexshamzz
 
SOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdf
SOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdfSOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdf
SOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdfIzatulMuarifah
 
K erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsa
K erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsaK erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsa
K erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsaBADAR_HAMID
 
Materi dauroh janaaiz / Memandika Jeazah
Materi dauroh janaaiz / Memandika JeazahMateri dauroh janaaiz / Memandika Jeazah
Materi dauroh janaaiz / Memandika JeazahRatna KP
 
Dasar sholat khusuk ( rev 1)
Dasar sholat khusuk  ( rev 1)Dasar sholat khusuk  ( rev 1)
Dasar sholat khusuk ( rev 1)Tyaseta Sardjono
 

Similar to Kronobiologi sholat (20)

Tatalaksana bekam
Tatalaksana bekamTatalaksana bekam
Tatalaksana bekam
 
Masa tua
Masa tuaMasa tua
Masa tua
 
7. perawatan luka operasi AKPER PEMKAB MUNA
7. perawatan luka operasi AKPER PEMKAB MUNA 7. perawatan luka operasi AKPER PEMKAB MUNA
7. perawatan luka operasi AKPER PEMKAB MUNA
 
materipenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.ppt
materipenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.pptmateripenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.ppt
materipenyuluhankesproremaja-100628020507-phpapp01.ppt
 
Unang wika at Pangalawang wika
Unang wika at Pangalawang wikaUnang wika at Pangalawang wika
Unang wika at Pangalawang wika
 
Program ihya ramadhan
Program ihya ramadhanProgram ihya ramadhan
Program ihya ramadhan
 
Phbs
PhbsPhbs
Phbs
 
Menghargai sunatulallah
Menghargai sunatulallahMenghargai sunatulallah
Menghargai sunatulallah
 
presentationforfilipino-160730144501.pptx
presentationforfilipino-160730144501.pptxpresentationforfilipino-160730144501.pptx
presentationforfilipino-160730144501.pptx
 
KESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).ppt
KESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).pptKESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).ppt
KESEHATAN REPRODUKSI REMAJA (1).ppt
 
Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)
Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)
Sejarah Kesehatan Jiwa (10.0)
 
Bersedia hadapi sakaratulmaut
Bersedia hadapi sakaratulmautBersedia hadapi sakaratulmaut
Bersedia hadapi sakaratulmaut
 
Pengurusan jenazah lelaki
Pengurusan jenazah lelakiPengurusan jenazah lelaki
Pengurusan jenazah lelaki
 
SOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdf
SOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdfSOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdf
SOSIOLOGI KELUARGA.REFTI.pdf
 
K erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsa
K erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsaK erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsa
K erukunan Hidup Umat Beragama sebagai Sendi ketahanan bangsa
 
Nota ibadah 4,5,6
Nota ibadah 4,5,6Nota ibadah 4,5,6
Nota ibadah 4,5,6
 
Materi dauroh janaaiz / Memandika Jeazah
Materi dauroh janaaiz / Memandika JeazahMateri dauroh janaaiz / Memandika Jeazah
Materi dauroh janaaiz / Memandika Jeazah
 
Dasar sholat khusuk ( rev 1)
Dasar sholat khusuk  ( rev 1)Dasar sholat khusuk  ( rev 1)
Dasar sholat khusuk ( rev 1)
 
SIAPENSIUN.ppt
SIAPENSIUN.pptSIAPENSIUN.ppt
SIAPENSIUN.ppt
 
SIAPENSIUN.ppt
SIAPENSIUN.pptSIAPENSIUN.ppt
SIAPENSIUN.ppt
 

More from yusuf alam romadhon

More from yusuf alam romadhon (6)

Jam internal tubuh dan ritme sirkadian
Jam internal tubuh dan ritme sirkadianJam internal tubuh dan ritme sirkadian
Jam internal tubuh dan ritme sirkadian
 
Hormesis ibadah
Hormesis ibadahHormesis ibadah
Hormesis ibadah
 
Mengelola stres dengan sholat
Mengelola stres dengan sholatMengelola stres dengan sholat
Mengelola stres dengan sholat
 
Wuhan covid 19
Wuhan covid 19Wuhan covid 19
Wuhan covid 19
 
Pembajak kesehatan
Pembajak kesehatan Pembajak kesehatan
Pembajak kesehatan
 
Meniti karier menjadi penulis
Meniti karier menjadi penulis Meniti karier menjadi penulis
Meniti karier menjadi penulis
 

Recently uploaded

ALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.ppt
ALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.pptALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.ppt
ALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.pptRaniNarti
 
BIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologi
BIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologiBIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologi
BIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologiAviyudaPrabowo1
 
obat sistem saraf pusat analgesik antipiretik
obat sistem saraf pusat analgesik antipiretikobat sistem saraf pusat analgesik antipiretik
obat sistem saraf pusat analgesik antipiretikSyarifahNurulMaulida1
 
RENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptx
RENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptxRENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptx
RENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptxrobert531746
 
Materi Layanan Kesehatan Berbasis Homecare ppt
Materi Layanan Kesehatan Berbasis Homecare pptMateri Layanan Kesehatan Berbasis Homecare ppt
Materi Layanan Kesehatan Berbasis Homecare ppticha582186
 
D3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdf
D3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdfD3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdf
D3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdfSuryani549935
 
PENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIF
PENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIFPENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIF
PENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIFRisaFatmasari
 
polimeric micelles for drug delivery system.pptx
polimeric micelles for drug delivery system.pptxpolimeric micelles for drug delivery system.pptx
polimeric micelles for drug delivery system.pptxLinaWinarti1
 
ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...
ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...
ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...WulanNovianti7
 
KDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptx
KDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptxKDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptx
KDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptxawaldarmawan3
 
Abses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosis
Abses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosisAbses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosis
Abses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosisRachmandiarRaras
 
B-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptx
B-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptxB-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptx
B-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptxUswaTulFajri
 
HIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptx
HIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptxHIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptx
HIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptxgastroupdate
 
oscillometry for assessing lung function
oscillometry for assessing lung functionoscillometry for assessing lung function
oscillometry for assessing lung functionolivia371624
 
presentasi mola hidatidosa pada kehamilan
presentasi mola hidatidosa pada kehamilanpresentasi mola hidatidosa pada kehamilan
presentasi mola hidatidosa pada kehamilancahyadewi17
 
Keperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptx
Keperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptxKeperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptx
Keperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptxnadiasariamd
 
Gizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.ppt
Gizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.pptGizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.ppt
Gizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.pptAyuMustika17
 

Recently uploaded (17)

ALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.ppt
ALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.pptALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.ppt
ALAT KONTRASEPSI DAN MACAM-MACAM IMPLANT.ppt
 
BIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologi
BIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologiBIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologi
BIOLOGI RADIAsi, biologi radiasi, biologi
 
obat sistem saraf pusat analgesik antipiretik
obat sistem saraf pusat analgesik antipiretikobat sistem saraf pusat analgesik antipiretik
obat sistem saraf pusat analgesik antipiretik
 
RENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptx
RENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptxRENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptx
RENCANA PEMASARAN untuk bidang rumah sakit.pptx
 
Materi Layanan Kesehatan Berbasis Homecare ppt
Materi Layanan Kesehatan Berbasis Homecare pptMateri Layanan Kesehatan Berbasis Homecare ppt
Materi Layanan Kesehatan Berbasis Homecare ppt
 
D3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdf
D3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdfD3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdf
D3_FITKES_FAKTOR KHASIAT OBAT Dalam Penggunaan Obat.pdf
 
PENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIF
PENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIFPENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIF
PENYULUHAN TENTANG KANKER LEHER RAHIM PADA USIA PRODUKTIF
 
polimeric micelles for drug delivery system.pptx
polimeric micelles for drug delivery system.pptxpolimeric micelles for drug delivery system.pptx
polimeric micelles for drug delivery system.pptx
 
ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...
ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...
ilide.info-infanticide-ampamp-aborsi-biko-pr_35775a8caae77ecbd6b2ac17ada4ce15...
 
KDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptx
KDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptxKDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptx
KDM NUTRISI, AKTUALISASI, REWARD DAN PUNISHMENT.pptx
 
Abses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosis
Abses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosisAbses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosis
Abses paru - Diagnosis, tatalaksana, prognosis
 
B-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptx
B-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptxB-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptx
B-01 Cushing's Syndrome Cushing's Syndrome..pptx
 
HIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptx
HIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptxHIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptx
HIV/ AIDS PENYULUHAN untuk awam [1].pptx
 
oscillometry for assessing lung function
oscillometry for assessing lung functionoscillometry for assessing lung function
oscillometry for assessing lung function
 
presentasi mola hidatidosa pada kehamilan
presentasi mola hidatidosa pada kehamilanpresentasi mola hidatidosa pada kehamilan
presentasi mola hidatidosa pada kehamilan
 
Keperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptx
Keperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptxKeperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptx
Keperawatan dasar KEBUTUHAN SUHU TUBUH MANUSIA.pptx
 
Gizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.ppt
Gizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.pptGizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.ppt
Gizi-dalam-Daur-Kehidupan-Pertemuan-3.ppt
 

Kronobiologi sholat

  • 2. ORGANISASI WAKTU KEHIDUPAN MANUSIA • JAM MATAHARI • JAM INTERNAL TUBUH • JAM SOCIAL • JAM SHOLAT
  • 3. WALFAJR... WALLAILI IDZAA YASR… WADHDHUHA…
  • 4. BERBAGAI SIKAP MAKHLUK HIDUP TERHADAP WAKTU Hidup di fajar dan senja Hidup di fajar dan senja Hidup di malam hari Hidup di siang hari
  • 6. DURASI LAMA SIANG BERVARIASI Tidak ada malam Lama siang ± 18 jam Lama siang ± 16 jam Lama siang ± 13 jam Lama siang ± 12 jam
  • 7. DURASI LAMA SIANG BERVARIASI Lama siang ±10 jam Lama siang ± 13 jam
  • 8. SINKRONISASI JAM INTERNAL DAN JAM MATAHARI Contoh hewan kambing, jam internal distel ulang setiap hari, dimana waktu kritis adalah fajar dan senja, agar sesuai dengan variasi lama siang/malam jam eksternal
  • 9. JAM INTERNAL TUBUH SETIAP HARI DISTEL ULANG PADA SAAT FAJAR DAN SENJA
  • 10. PENANDA SIANG DAN MALAM DALAM TUBUH SEROTONIN PENANDA SIANG • MERASA BUGAR • TIDAK MENGANTUK • ANTI DEPRESI • PEMICU ADALAH CAHAYA MATAHARI PAGI • PENYETELAN DIMULAI SAAT FAJAR MELATONIN PENANDA MALAM • MENGANTUK • ANTI DEPRESI • ANTI OKSIDAN • BUFFER IMUN • ANTI AGING • PEMICU ADALAH CAHAYA REDUP (DLMO = DIM LIGHT MELATONIN ONSET) • PENYETELAN DIMULAI SAAT SENJA HINGGA MALAM
  • 11. RITME SIRKADIAN FISIOLOGIS MANUSIA Jam Kejadian fisiologis penting 18.00 – 20.00 Ketika terpapar cahaya redup, satu – dua jam sesudahnya melatonin mulai diproduksi  Dim light melatonin onset 18.30 Tekanan darah mencapai puncak tertinggi Tekanan darah malam 10 – 20 % lebih rendah dibanding siang (tipe dipper) 19.00 Suhu tubuh meninggi mencapai puncaknya 20.00 – 21.00 Melatonin mulai diproduksi 21.30 Prolactin mulai diproduksi 22.30 Gerakan usus mulai terdepresi 23.00 – 01.00 Melatonin mencapai kadar puncak Growth hormone juga mencapai kadar puncak
  • 12. RITME SIRKADIAN FISIOLOGIS MANUSIA LANJT… Jam Kejadian fisiologis penting 00.00 – 03.00 Bronkus berada dalam diameter terkecil 01.00 – 02.00 Tidur paling dalam 02.00 – 03.00 Sitokin proinflamasi meningkat 03.00 Kortisol mulai diproduksi 04.30 Suhu tubuh berada dalam titik terendah 06.00 Kenaikan tertinggi kadar kortisol 06.45 Kenaikan tercuram tekanan darah 07.00 Melatonin berhenti diproduksi 07.00 Serotonin mulai diproduksi
  • 13. RITME SIRKADIAN FISIOLOGIS MANUSIA LANJT… Jam Kejadian fisiologis penting 08.00 Gerakan usus mulai aktif 09.00 Testosteron mencapai kadar tertinggi 10.00 Puncak kesigapan 14.30 Koordinasi terbaik 16.00 Waktu reaksi tercepat 17.00 Kekuatan dan efisiensi kardiovaskuler tertinggi
  • 15. RITME SIRKADIAN PENYAKIT MANUSIA Jam Kejadian fisiologis penting 03.00 – 04.00 Puncak serangan asthma 04.00 Kondisi inflamasi saluran pernafasan dalam keadaan terburuk dibanding jam 16.00 00.00 – 08.00 Sebagian besar kunjungan gawat darurat asthma Sebagian besar kematian akibat serangan asthma 06.00 – 12.00 Puncak serangan infark miokard Puncak serangan stroke 19.00 – Puncak kedua serangan jantung dan serangan stroke
  • 16. MENGAPA SERANGAN JANTUNG / STROKE BANYAK DI PAGI HARI? • Faktor-faktor resiko laboratorium untuk serangan jantung dan stroke meningkat di pagi hari • Bila tekanan social juga ikut tinggi di pagi hari  meningkatkan resiko lebih lanjut • Bila indicator-indicator tersebut melebihi nilai ambangnya  terjadi serangan jantung dan stroke di pagi hari
  • 17. JAM INTERNAL TUBUH Matahari terbenamMatahari terbit Siang Dusk twilightDawn twilight Kenaikan tercuram tekanan darah 6.45 Gejala Rematoid artritis paling tinggi 5 - 6 4.30 Horizon / cakrawala 07.00
  • 18. JAM SOCIAL • KESEPAKATAN BERSAMA DAN BAWAH SADAR MENGENAI WAKTU-WAKTU PENTING YANG HARUS DILAKUKAN OLEH SEMUA ANGGOTA MASYARAKAT • JAM MASUK SEKOLAH, JAM MASUK KANTOR, RENTANG JAM PELAYANAN, KAPAN UMUMNYA MASYARAKAT MELAKUKAN ACARA FORMAL MAUPUN INFORMAL
  • 19. SOCIAL JETLAG Terdapat selisih durasi tidur antara hari libur dan hari kerja Selisih durasi tidur antara hari libur – hari kerja lebih dari 3 jam berisiko alami obesitas
  • 20. JAM BANGUN, JAM KERJA, BAHAGIA, STRESS, KELELAHAN Kadar kortisol Rating stress Rating bahagia Rating kelelahan
  • 21. KRONOTIPE • PERILAKU ATAU CARA SESEORANG MERESPONS JAM EKSTERNAL [JAM MATAHARI MAUPUN JAM SOCIAL] • ADA DUA TIPE EKSTREM 1. TIPE PAGI 2. ANTARA PAGI – MALAM 3. TIPE MALAM
  • 22. TIPE PAGI • BERANGKAT TIDUR LEBIH AWAL • BANGUN TIDUR LEBIH AWAL • KINERJA OPTIMAL PADA PAGI HINGGA SORE • AKTIVITASNYA LEBIH BANYAK BERKUMPUL DI WAKTU PAGI MAKSIMAL SORE HARI • KESULITAS MELAKUKAN AKTIVITAS BILA DILAKUKAN MALAM APALAGI LARUT MALAM
  • 23. TIPE MALAM • BERANGKAT TIDUR LARUT MALAM • BANGUN TIDUR TERLAMBAT • AKTIVITAS OPTIMAL DI JAM SORE HINGGA MALAM • AKTIVITAS UTAMANYA BANYAK DILAKUKAN SORE HINGGA MALAM • KESULITAN MELAKUKAN AKTIVITAS DI WAKTU PAGI HINGGA SORE
  • 24. PERBEDAAN AKTIVITAS TIPE PAGI DAN MALAM
  • 25. PERBEDAAN AKTIVITAS TIPE PAGI DAN MALAM Pagi Malam
  • 26. JAM TERBAIK TIPE PAGI VS TIPE MALAM
  • 27. JAM TERBAIK TIPE PAGI VS TIPE MALAM Pagi Malam
  • 28. KEHILANGAN KESEMPATAN BAGI TIPE MALAM Kehilangan kontak dengan cahaya matahari terbit Serotonin tidak adekuat diproduksi Kehilangan kontak kadar melatonin terbaik
  • 29. KESEMPATAN YANG HILANG PADA TIPE MALAM SEROTONIN PENANDA SIANG • MERASA BUGAR • TIDAK MENGANTUK • ANTI DEPRESI • PEMICU ADALAH CAHAYA MATAHARI PAGI MELATONIN PENANDA MALAM • MENGANTUK • ANTI DEPRESI • ANTI OKSIDAN • BUFFER IMUN • ANTI AGING • PEMICU ADALAH CAHAYA REDUP (DLMO = DIM LIGHT MELATONIN ONSET)
  • 32. SIFAT-SIFAT MELATONIN VS POLUSI CAHAYA Iradiasi cahaya [tergantung panjang gelombang cahaya] menekan produksi melatonin Paparan cahaya 830 lux [± 830 lilin dalam jarak 1 meter] sangat menekan produksi melatonin Paparan cahaya serendah 100 lux [mungkin layar tablet, smartphone) sudah cukup menekan produksi melatonin Paparan cahaya 200 lux [tingkat terang setara ruangan pabrik ) menekan produksi melatonin
  • 33. GEJALA DAN PENYAKIT DIKAITKAN DENGAN TIPE MALAM • tidur tidak cukup • insomnia • mimpi buruk malam hari • penggunaan obat untuk problem tidur • gejala-gejala depresi • diagnosis atau terapi depresi • medikasi antidepresi • hipertensi • diabetes tipe 2 • asthma bronkial • nafas mengi dengan dyspnea tanpa infeksi pernafasan • terbangun dengan nafas berat dan pendek • rhinitis alergika atau gejala-gejala alergi sistem pernafasan dan pengobatan asthma
  • 35. INTERVENSI TERHADAP STRESS DAN PENYAKIT KRONIK
  • 36. KELEBIHAN SHOLAT • EFEK CONTROL EMOSI, KENDALI DIRI, KETENANGAN MUNGKIN BISA JADI SAMA • ASPEK MAKNAWI DAN KESELAMATAN AQIDAH SHOLAT LEBIH UNGGUL • SHOLAT MEMPUNYAI ASPEK KRONOBIOLOGIK
  • 37. KRONOBIOLOGI SHOLAT Matahari terbenamMatahari terbit Siang Dusk twilightDawn twilight Dzikir petang - 18˚ - 18˚ Horizon / cakrawalaDzikir pagi Waktu Ashar Waktu dhuhur
  • 38. MAKNA BATINIYAH YANG MENGHIDUPKAN SHOLAT 1. HUDURUL QALB 2. TAFAHHUM 3. TA’ZHIM 4. HAIBAH 5. RAJA’ 6. HAYA’ Said Hawwa, 2014
  • 39. HUDURUL QALB • KEHADIRAN HATI ADALAH FOCUS DAN MENGOSONGKAN HATI DAN FIKIRAN DARI HAL-HAL YANG TIDAK ADA KAITANNYA DENGAN GERAKAN ATAU BACAAN SHOLAT YANG SEDANG DILAKUKAN • KEHADIRAN HATI MUNCUL KARENA PEMAHAMAN MENGENAI HIMMAH (TUJUAN UTAMA) DARI IBADAH SHOLAT • TUJUAN UTAMA MENGGAPAI AKHIRAT [KHOIRU WA ABQA], RIDHA ALLAH, DAN IBADAH SHOLAT ADALAH SARANA MENGGAPAINYA
  • 40. TAFAHHUM • MEMAHAMI MAKNA APA YANG IA UCAPKAN DAN LAKUKAN • HATI YANG MEMAHAMI BACAAN DAN GERAKAN SHOLAT SETELAH SEBELUMNYA SESEORANG FOCUS TERHADAP BACAAN DAN GERAKAN TERSEBUT • SENANTIASA MENGHADIRKAN HATI DISERTAI KONSENTRASI BERPIKIR DAN KESIGAPAN MENGUSIR SETIAP LINTASAN PIKIRAN YANG LEWAT
  • 41. TA’ZHIM • DIDASARI DARI PENGETAHUAN PERIHAL KEMULIAAN DAN KEAGUNGAN ALLAH DAN PENGETAHUAN MENGENAI KEHINAAN DIRI DAN POSISINYA YANG TIDAK MEMPUNYAI MAKNA APA-APA DIHADAPANNYA • PENGAGUNAN DAN RASA HORMAT • MENYADARI KEPADA SIAPA DIA MENGHADAPKAN DIRI SELAMA SHOLAT • LAHIR RASA PASRAH (ISTIKANAH) DAN TIDAK BERDAYA (INKISAR) SERTA KHUSYUK (TUNDUK)
  • 42. HAIBAH • RASA TAKUT BERSUMBER DARI RASA TA’ZHIM [PENGHORMATAN DAN PEMULIAAN] • MERASA ALLAH MEMPERHATIKAN LAHIR DAN BATINIYAH KITA • KEYAKINAN KEPASTIAN HARI AKHIR, DATANGNYA AJAL DAN MEMPERTANYAKAN KESIAPAN KITA MENGHADAPI ITU SEMUA
  • 43. RAJA’ • BERHARAP IBADAHNYA TIDAK SIA-SIA • BERHARAP IBADANYA DITERIMA DENGAN PENERIMAAN YANG BAIK • BERHARAP MENDAPATKAN PAHALA • BERHARAP DENGAN SANGAT MENDAPATKAN JANJI-JANJI SURGA • BERHARAP DENGAN SANGAT MENDAPATKAN RIDHANYA
  • 44. HAYA’ • RASA MALU • MERASA BAHWA ALLAH MEMBERIKAN SEGALA SESUATU YANG HAMBA BUTUHKAN, SEMENTARA IBADAH BELUM SEMPURNA DAN MAKSIAT SERTA DOSA MENGGUNUNG • PERASAAN KEKURANGMAMPUAN MEMENUHI HAK-HAK ALLAH • PERASAAN MALU AKAN KUAT APABILA KITA MENYADARI BETUL CACAT-CACAT DIRI YANG DITUTUPI ALLAH DIHADAPAN MANUSIA, KURANG IKHLAS, BURUKNYA AKTIVITAS BATIN, TAMAK TERHADAP DUNIA
  • 45. IQOMATISHSHOLAT • PENGETAHUAN DASAR TENTANG HUKUM-HUKUM DASAR ISLAM • MENYEMPURNAKAN SYARAT SAHNYA SHOLAT • MENYEMPURNAKAN RUKUN SHOLAT • MENGHADIRKAN MAKNA BATINIYAH SHOLAT • MEWARNAI KEHIDUPAN MUAMALAH DENGAN SPIRIT SHOLAT
  • 46. KOINSIDENSI WAKTU SHOLAT DAN KEJADIAN FISIOLOGIS RITME SIRKADIAN No Waktu sholat dan dzikir Fase ritme sirkadian biologis 1. Sholat tahajjud (sepertiga malam terakhir) Respons imun dan sitokin proinflamasi meningkat Kortisol mulai disekresi 2. Sholat subuh (true dawn twilight) Titik terendah suhu tubuh 3. Sholat dhuha (dzikir pagi antara sholat subuh dan sholat dhuha) Gejala rheumatoid arthritis paling tinggi Fase kritis entrainment mulai dari fajar sampai matahari terbit Kenaikan tercuram tekanan darah Puncak tertinggi kadar kortisol (diasumsikan subuh sudah bangun; cortisol awakening respons) Kesigapan (alertness) menjelang puncaknya 4. Sholat dhuhur Insidensi serangan stroke, penyakit jantung koroner tertinggi pada jam 06.00 – 12.00 5. Sholat Ashar (dzikir petang dilaksanakan sesudahnya) Koordinasi berada dalam kondisi terbaik jam 14.30 Waktu reaksi tercepat jam 16.00 6. Sholat maghrib (dusk twilight) dan matahari terbenam Fase kritis entrainment Tekanan darah tertinggi jam 18.30 7. Sholat Isya Suhu tubuh tertinggi Dimulainya cahaya redup, 1 jam sesudahnya onset produksi melatonin (dim light melatonin onset/DLMO), 2 jam sesudah DLMO mulai fase jam
  • 47. KOINSIDENSI WAKTU SHOLAT, RITME SIRKADIAN, RITME PENYAKIT Matahari terbenamMatahari terbit Siang Dusk twilightDawn twilight Kenaikan tercuram tekanan darah 6.45 Gejala Rematoid artritis paling tinggi 5 - 6 4.30 Dzikir petang - 18˚ - 18˚ Horizon / cakrawalaDzikir pagi Waktu Ashar 07.00 Waktu dhuhur Sholat tahajud Sholat subuh Dzikir pagi Sholat dhuha Mencegah proses perjalanan penyakit jantung, rematik, stroke
  • 48. DIDORONG UNTUK BERTIPE PAGI • SEGERA TIDUR SETELAH SHOLAT ISYA  MERASAKAN DAMPAK KADAR MAKSIMAL MELATONIN • KURANGI POLUSI CAHAYA SAAT MENJELANG TIDUR  CAHAYA REDUP  TOMBOL “ON” MELATONIN • BANGUN LEBIH AWAL  MERASAKAN CAHAYA MATAHARI PAGI  TOMBOL “ON” SEROTONIN DI PAGI HARI