huuhde

1. LOGO
( )Бие галбирын гаж төлөв БГГБ
Malchinkhuu. D
Pro fe sso r o f HSUM, De partm e nt o f
Pe diatrics
Part I

2. LOGO
ТОДОРХОЙЛОЛТ
Гадаад орчны цочруулуудад тэсвэртэй
байдлаа дээд зэргээр хадгалж, тэдгээрт
зохистой хариулах чадварыг бие галбир
гэдэг.
Хэвийн фенотипээс бодьтой гажсан, олон
генээр удамшсан өвчинд өртөмхий байдлыг
бие галбирын гаж байдал гэнэ
(Ю.Е.Вельтищев)

3. LOGO
-БГГБ ын хэлбэрүүд
1. Бие галбирын шүүдэст улайх гаж байдал
(ШГБ)
2. Тунгалаг-төлжил доройтлын гаж байдал
(ЛгГБ)
3. Мэдрэл-үений эмзэгшил (МҮЭ)
4. Харшил эмзэгшил (ХЭ)

4. LOGO
Шүүдэст улайх гаж байдал
( )ШГБ
 Гадаад орчинд дасан зохицохуй нь
өөрчлөгдсөнөөс арьс, салстууд нь хэт
цочромхой, харшилд өртөмхий, халдвар
эсэргүүцэх чадвар суларсан, хялбархан
өвчлөмтгий байдлаар илэрдэг хүүхдийн
урвалж чанарын өвөрмөц байдал юм.

5. LOGO
 Эõíèé æèëä 25-50%
 Äàðààõ æèëä 15-20%
 2-îîñ äýýø íàñàíä 10%
 Ìîíãîëä 41.8%
/ Ì.Îþóíáèëýã 1991/
ТАРХАЛТ

6. LOGO
ШАЛТГААН
 Харшил
 Хөхүүл, бага насанд үрэвслийн
шүүдэст урвал давамгайлдаг
 Хоол боловсруулах
ферментүүдийн идэвх
дутагдалтай
 Гэдэсний хана нэвчимхий
 sIgA нийлэгжилт насанд
хүрэгчдийнхээс 5-10 дахин бага
Гэдэсний
хамгаалах
үйл
суларсан

7. LOGO
ШАЛТГААН
 Гистамин ялгарах, чөлөөлөгдөх
илүү
 Гистаминаза дутагдалтай
 Гистаминпексийн чадвар дорой
 Карбоксиполипептидаза,
моноаминоксидаза,
ацетилхолинэстеразын идэвх сул

8. LOGO
ГИСТАМИН ЯЛГАРУУЛАГЧИД
 Дархан бүрдэл, пептон, уураг
задлагч ферментүүд, хор, нэг амин
 Цаг уурын хүчин зүйл
 Аминдэм дутал
 Янз бүрийн өвчний үед, ялангуяа
антибиотикийн давтан ээлж
эмчилгээ хийсэн үед ШМЭ-ээс
гистамин их ялгарна.

9. LOGO
ЭМГЭГ ЖАМ
 Голдуу эхийн талаас удамшдаг өвчинд
өртөмхий бэлэн байдал
 Харшил төрөгчийн үйлчлэл
 Гадаад орчны нөлөө (жирэмсэн үед урагт
үйлчилж байсан зүйлүүд)
 Жирэмсний сүүлийн саруудад ураг идэвхтэй,
идэвхгүй мэдрэгждэг
 Эх-ихэс-ургийн тогтолцооны өөрчлөлт: ихсийн
хоригийн нэвчимхий ихэсч, янз бүрийн
аллерген, мэдрэгжсэн лимфоцитыг урагт
нэвтрүүлснээс ургийн хучуур бүрхэвчийн бүтэц
өөрчлөгдөх

10. LOGO
ЭМГЭГ ЖАМ
 ШГБ-тай хүүхдэд аденилциклазын идэвх
сул,
 Түүний хоригоос цАМФ багасч, цГМФ
ихэссэн,
 Гистамин, бусад биоамин илүүдэл ихээр
үүсч,
 Тэдгээрийн задрал, өөр бодистой
холбогдолт дутагдалтайгаас “Арьс
хэврэг хамшинж” бүрддэг байна.

11. LOGO
ЭМНЭЛЗҮЙ
1. :Төрмөгц сэжиглэж болох шинжүүд
 Жин их (> 4 кг), хөөнгө
 Зулайдаа хаг ихтэй, амархан нурдаг
 Crustae lactea (хацрын арьс биеийн
хэмээс хамаарч улайж гуужин тав үүсэх,
цааш хурдан тарж загатнадаг)
 Бие, мөчний арьсаар улайлттай гүвдрүү,
улайлт цэврүүт тууралт

12. LOGO
ЭМНЭЛЗҮЙ
 Загатнаа их тул маажих – Хоёрдогч халдвар
 Строфулюс (тунгалаг шингэн бүхий загатнаа
ихтэй зангилаа)
 Хүүхэд ойндоо хүрэхэд загатнуур үлд
(prurigo)
 Арьс давхайж, хуурайшин бүх биеэр
загатнаат гүвдрүү
 “Газрын зураг” шиг хэл
 Салстуудын үрэвсэл (үрэвслийн явц ужиг,
дахин хүндрэх хандлагатай)

13. LOGO
“ ”Газрын зураг шиг хэл

14. LOGO
ЭМНЭЛЗҮЙ
 Шкарины шинж (шээсэнд хучуур эс олшрох)
 Уушги-гуурсны үрэвслийн үед бөглөршил
элбэг
 Баас тогтворгүй, суулгалт ужиг удаан
 Арьсны илрэл хооллолтын алдаа, завсрын
өвчин, шимэгч хорхой, вакцин, янз бүрийн
эм хэрэглэх, халууцахад сэдэрч дахина.

15. LOGO
Зураг 1. Д, 6 сартай,
Онош: Шүүдэст улайх гаж байдал

16. LOGO
ЭМЧИЛГЭЭ
 Зөв, зохистой хооллох, заавал хөхөөр
хооллох
 Эх хүүхдэд харшилжуулагч хориглож, нүүрс
ус хязгаарлана.
 Давс хязгаарлах ба шүлтлэг хоол өгнө.
 Витамин В6 (50-75 мг), Вит А 1000 МЕ/кг,
10000-аас ихгүй 3 долоо хоног
 Сэдэрсэн үед Кокарбоксилаза, Вит В2
цаашид дараалсан ээлжээр Вит В5 (100 –
150 мг), В15 (0,05-0,1 мг), Вит Е (25-30 мкг)
өгнө.

17. LOGO
ЭМЧИЛГЭЭ
 Вит С, В1, В12 аминдэм өгөхгүй
 Лактобактери, бифидиумбактери 10
хоногоор уух
 Хүхэрт магни 2-5% цайны халбагаар
өдөрт 3 удаа
 Гистамины эсрэг бэлдмэлүүд 7-10
хоногт ээлжээр
 Гэдсийг цэвэр байлгах, өдөр бүр
усанд оруулах, цэвэр агаар

18. LOGO
ХЭСЭГ ГАЗРЫН ЭМЧИЛГЭЭ
 Маажихаас хамгаалах
 Хагийг арилгах
 Нойтон тууралт, загатнаа ихтэй үед
шавшлага (2%-ийн борын хүчил, 1-2%
резорцин)
 Арьсны үрэвсэлтэй хэсэгт 2%-ийн
инталын, 3-5%-ийн хүхрийн тос, 3-5%-
ийн нафталоны түрхэц, 2-3%-ийн
ихтиолын тос түрхэнэ.

19. LOGO
ХЭСЭГ ГАЗРЫН ЭМЧИЛГЭЭ
 Цайртай тос арьсыг зөөлрүүлнэ.
 Зөвхөн хүнд үед - дааврын тос
 Арьс эрс улайсан, хавагнасан, шүүдэс
ихтэй, цочмог үед шавшлага, хүйтэн
бигнүүр, ванн;
 Хуурай нэвчдэст хэлбэрт – эмийн
гүнзгий үйлчлэх хэлбэрүүд тос, түрхэц
 Их нойтон нэвчдэстэй үед – аргаах
бэлдмэлүүд маргенцтай, холтостой
ванн, шавшлага, компресс сайн

20. LOGO
СЭРГИЙЛЭЛТ
 Жирэмсэн эмэгтэй аллергенээс
зайлсхийх
 Хоол, амралтын зөв дэглэм барьж, цэвэр
агаарт явах
 Хүүхдийг хөхөөр бойжуулах, зөв хооллох
 Эм хэрэглэхээс зайлсхийх
 Сэдрэлтийн үед урьдчилан сэргийлэх
тарилгыг хойшлуулах
 Тарилгын хувьчилсан хуваарь мөрдөх

21. LOGO
( )Рахит өвчин РӨ
Malchinkhuu. D
Pro fe sso r o f HSUM, De partm e nt o f
Pe diatrics
Part II

22. LOGO
ТОДОРХОЙЛОЛТ
 Гадаад, дотоод хүчний нөлөөгөөр
Д аминдэм дутагдсанаас гол нь Са,
Р-ын солилцоо алдагдаж, бодисын
солилцоо бүхэлдээ доголдон ясжих үйл
явц хямран мэдрэл-яс-булчингийн
тогтолцооны эмгэг шинжүүдээр
илэрдэг өвчнийг Рахит гэнэ.

23. LOGO
Рахит өвчин
Хүүхдийн бие махбодын хамгийн
эрчимтэй өсөлт, хөгжилтийн үед
зонхилон тохиолдож, 2 хүртэлх насны
хүүхэд голдуу өвчилж байна.
Өнөөдөр Монголын 2 хүртэлх насны
хүүхдийн 1/3 нь рахиттай байна.

24. LOGO
ШАЛТГААН
 Д аминдэмийн дутагдал
 Д аминдэмийн метаболитууд үүсэх үйл явц
доголдох
 Д аминдэм хэвийн байхад Са, Р дутагдах
 Д аминдэм хэвийн байхад Д аминдэмийн
өвөрмөц хүлээн авуур дутагдах

25. LOGO
Д аминдэм дутагдах шалтгаан
I. Хэт ягаан туяаны дутлаас арьсанд Д3
аминдэм үүсэх саатах
II. Хоолны найрлаганд Д аминдэм, Са, Р-ын
хэмжээ бага агуулагдах
 Монгол орон 42-50 градусын өргөрөгт
оршдог,
 Хүйтэн, сэрүүн улирал ихтэй
 Монголчууд далайн хүнс хоол хэрэглэхгүй
шахам
 Д аминдэмээр хүнсний бүтээгдэхүүн
баяжуулаагүй.

26. LOGO
Д аминдэмийн солилцоо
Арьсанд 7-дегидрохолестрол байдаг.
Хэт ягаан туяа
( ХЯТ 288-313 нм)
Д3 аминдэмийн урьдал (холекальциферол)
Д аминдэм холбох уураг
Элэг микросомын 25-гидроксилаза
25 ГХКФ (кальцидиол t1/2 = 21-25 хоног)
Бөөрөнд митохондрын
1α-гидроксилаза 1, 25-ДГХКФ (t1/2 = 6 цаг)
24-гидроксилаза 24, 25 ДГХКФ (t1/2 = 7 цаг)

27. LOGO
Рахитын эмгэг жам
 ХЯТ дутагдах Хоолонд Д аминдэм дутагдах
Д аминдэм дутагдах
 Гэдсэнд Са, Р шимэгдэх буурах
 Фосфат үүсэх, цитратын нийлэгжил саатах
 Уургийн ба бусад солилцоо хямрах Хүчилжил
Аминоацидури
 Цусны Са багасах ИББ идэвхижих Остеокласт
Остеобласт саатах идэвхжих
 Бөөрөнд Р эргэн шимэгдэх багасах
 Р шээсээр ялгарах
Цусанд Р
багасах

28. LOGO
Эмгэгжамын үргэлжлэл
 Остеокласт идэвхжих Яс эрдэсгүйжих
Яс эмгэгших
 Остеобласт саатах Ясжилт доголдох
Гипофосфатеми Хүчилжил
 Уургийн ба бусад солилцоо хямрах
Булчин сулрах
 Д аминдэм дутагдах Мэдрэлийн тогтолцоо
хямрах
ХГЗ-ын үйл хямрах

29. LOGO
Рахитыг ХӨЦМ-д үнэлэх
(2 нас хүрээгүй хүүхдэд Рахитыг шалга)

30. LOGO
РӨ-ий эмнэлзүйн ангилал
(Дулицкий.С.О., 1947)
Үе шат Хүнд,
хөнгөнөөр
Явцаар Лукьянова ба бусад
1988 онд шинэ
ангилал гаргасан:
Эхлэх
Ид үе
Эдгэрэх
Үлдэц
Хөнгөн I
Хүндэвтэр II
Хүнд III
Цочмог
Цочмогдуу
Дахилтат
 Д аминдэм дутлын
сонгомол рахит
 Д аминдэм дутлын
буюу хуурамч дутлын
рахит
 Д аминдэм тэсвэрт
рахит
 Хоёрдогч рахит

31. LOGO
РӨ-ий эмнэлзүйн шинжүүд
 Эхлэх үед: 2-3 сартайгаас – цочромхой,
хөлрөмхий, дагзны үс халцрах, шээс хөлс
үнэртэй байх, булчин сулрах
 Ид үед:
- Краниотабес, ясанд ясархуу эд түрж ургах
- Толгойн хэлбэр өөрчлөгдөх
- Чээжний хэнхэрцгийн хэлбэр өөрчлөгдөх
- Нуруу багана өөрчлөгдөх
- Гаррисоны ховил
- Сонгомол шинжүүд: бугуйвч, сувдан утас, О буюу
Х шилбэ

32. LOGO
 Хүүхдийн хөдөлгөөн, сэтгэцийн хөгжилт
хоцорно.
 Эхлэх үед Ид үед Эдгэрэх үед
Са = N, P > Ca >, P> P=N, Ca >

33. LOGO
Зураг А, Б, В
Рахит өвчний сонгомол шинжүүд
А – Данхар дөрвөлжин толгой, бөгтөр нуруу, гуталчны чээж
Б – Сампингийн эрхи
В – Булчингийн тонус сул, мэлхий гэдэс, үений холбоос сул

34. LOGO
Зураг Г, Д, Е
Рахит өвчний сонгомол шинжүүд
Г – Булчингийн тонус сул, мэлхий гэдэс, үений холбоос сул
Д – Рахитын бугуйвч
Е – Сувдан утас

35. LOGO
Зураг Е, Ж
Рахит өвчний сонгомол шинжүүд
Ё – genu varum
Ж – genu valgum

36. LOGO
Рахитын үеийн ясны өөрчлөлтийн
загвар

37. LOGO
РӨ-ий эмчилгээ
 Д аминдэм: I – 1300-2000 МЕ,
ээлж 100000-200000 МЕ
II-III – 3000-4000 МЕ, ээлж
200000-400000; 400000-800000
ME
• ХЯТ 1/8 биотунгаас 1,8 биотун
 ХӨЦМ: 50000 МЕ 7 хоногт 2 удаа (даваа, пүрэв)
Бүгд 350000 МЕ
 Өвөрмөц бус эмчилгээ:
 Кальциглицерофосфат
 Панангин
 В1, В2, В6, С, Е аминдэмүүд
 Шилмүүст ванн, бусад давсны ванн

38. LOGO
РӨ-ий урьдчилан сэргийлэлт
Антенатал Постнатал
Өвөрмөц Өвөрмөц
Өвөрмөц бус Өвөрмөц бус

39. LOGO
Урьдчилан сэргийлэлт
 Эрүүл гүйцэд хүүхдэд 3-4 долоо хоногтойгоос
өдөрт 400-500 МЕ (Зунаас бусад улиралд)
Д аминдэм
 Дутуу, бага жинтэй хүүхдэд өдөрт 1000 МЕ
аминдэм
 ХӨЦМ Д аминдэм 50000 МЕ сар бүр (6, 7, 8, 9
сард завсарлаж болно)
 Нар, агаар, бусад аминдэм

40. LOGO
Д аминдэмийн хордлого
Malchinkhuu. D
Pro fe sso r o f HSUM, De partm e nt o f
Pe diatrics
Part III

41. LOGO
ШАЛТГААН
 Д аминдэм өндөр тунгаар хэрэглэх
 Д аминдэм удаан хугацаагаар хэрэглэх
(эмчилгээнд)
 Хүүхдийн бие махбод Д аминдэмд хэт мэдрэг
хувийн онцлогтой байх (элэг, бөөрний архаг
өвчинтэй хүүхэд Д аминдэмд хэт мэдрэг)
 Хордлого үүсгэх тун 1 000 000 МЕ буюу <

42. LOGO
Эмгэг жам
 Д аминдэмийн эсийн сарьсанд үзүүлэх
хортой нөлөө
 Бодисын солилцоог гажуудуулах нөлөө
 Цусны кальци ихэссэний урхаг (судасны хана
кальцижих, цуллаг эрхтэнд Са хуримтлагдах)
 Д аминдэм эсийн сарьсны липопротейнийг
исэлдүүлэн задалж, хайлуулах онцгой
үйлчлэлтэй тул АТФ, бусад ферментийн идэвх
ихэсч, улаан эс задарч цус багадалт үүснэ.

43. LOGO
Бодисын солилцооны гажуудал
 Остеокласт идэвхжиж, ясны Са хомсдон
цусанд шилжих,
 Гэдэсний ханаар Са шимэгдэлт ихэсч -
цусанд ихсэх, шээсэнд ихсэх
 Шээсээр фосфат их алдагдах
 Аминоацидури, хүчилжил

44. LOGO
Эмнэлзүй
 6 сар хүртэлх хүүхдэд цочмог хордлогын
хэлбэрээр
 Рентгенограммд яс сийрэгжиж, өсөлтийн бүс
нимгэрсэн буюу арилсан
 Архаг хордлого: Хоолонд дургүй, нойр муу,
цочромхой, хөлрөмхий, цус багадах, их шээх,
их уух, огих, суулгах, жин үл нэмэгдэх,
шээсээр уураг идээ гарах, яс янгинах, судас
кальцижих г.м

45. LOGO
Оношилгоо
 Анамнез маш чухал
 Сульковичийн сорил ++++ хүртэл
 Рентгенд яс сийрэгжих, ясны хальс зузаарч
үрэвсэх

46. LOGO
Эмчилгээ
 Хордлого тайлах (альбумин, глюкоз, рингер
лактат г.м)
 С аминдэм, Кокор судсанд
 Преднизолон 2 мг/кг тунг аажим бууруулж
10-14 хоног
 Верапамил 0,5 мг/кг хоногт 2-3 удаа
 А аминдэм хоногт 5000-10000 МЕ
 Фенобарбитол, Е аминдэм, Фуросемид
Тиреокальцитонин, 3 хлорт аммони
 Холестрамин, Трилон Б

47. LOGO
Таталдамхай
Malchinkhuu. D
Pro fe sso r o f HSUM, De partm e nt o f
Pe diatrics
Part IV

48. LOGO
ТОДОРХОЙЛОЛТ
 Эрдсийн солилцооны хямралаас сийвэнгийн
Са багасч, цусны химийн орчин суурьшсанаас
болж МБС ихэсч, хэсэг газрын буюу бүлэг
булчингууд таталдахад бэлэн байх, эсвэл
таталдах шинжээр илэрдэг, голдуу 3 сар – 2
нас хүртэлх рахиттай хүүхдэд, хаврын эхэн
үед тохиолддог өвчнийг таталдамхай гэнэ.

49. LOGO
Шалтгаан, эмгэг жам
 МБС = K+
, HCO3
-
, HPO4-
Ca++
, Mg++
, H+
 Эмгэг жамын үндэс нь арьсанд Д аминдэм
нийлэгжил ихэссэнээс ИББ-ний шүүрэл,
шээсээр фосфат алдах багасч, Са, Р-ын давс
үүсэх идэвхжин, ясанд хуримтлагдах болсноос
гипокальциеми (1,75 ммоль/л >)

50. LOGO
Нөлөөлөх хүчин зүйл
 Д аминдэмийн өндөр тун,
 Наранд хэт (удаан) шарах,
 Уушгины хэт сэлгэцэл (СО2 алдах)
 Их бөөлжих (H+
, Cl-
алдах)
 Гидрокарбонат Na –ийн тун хэтрүүлэх
 Удаан уйлах, өндөр халуурах

51. LOGO
Эмнэлзүй
 Далд хэлбэр
 Хвостяк
 Труссо
 Люст
 Масловын
шинжүүдээс эерэг
байвал
 Ил хэлбэр
 Төвөнх агчих
 Сарвуу, тавхай татах
 Эклампси

52. LOGO
Оношилгоо
 Ионжсон Са < 0,9 ммоль/л
 Амьсгалын буюу бодисын солилцооны
суурьшил
 QT хэрчим уртассан

53. LOGO
Эмчилгээ
 Хөхний сүү, зохицуулсан холимог, ногоо нэмж
өгнө.
 СаCl2 10% цайны халбагаар 3 удаа, глюконат
Са 0,5 х 3 удаа уух
 Эмнэлэгт дээрхийн 10% уусмал судсанд
 Хлорт аммони 5-10% цайны халбагаар З удаа
 Таталтын эсрэг эмчилгээ (MgSO4, ГОМК,
диазепам, хлоралгидрат г.м)
 Бодисын солилцооны хямралд пиридоксин
50-100 мг өгнө.

54. LOGO
Урьдчилан сэргийлэлт
 Рахитаас урьдчилан сэргийлэх
 Рахиттай хүүхдийн цусны сийвэнгийн Са-ийн
агууламжийг байнга хянаж байх
 Д аминдэм, түүний үүсэлтийг гэнэт ихэсгэх
үйлчлэлээс зайлсхийх

55. LOGO

56. LOGO
Тураал
Malchinkhuu. D
Pro fe sso r o f HSUM, De partm e nt o f
Pe diatrics
Part V

57. LOGO
ТОДОРХОЙЛОЛТ
 Хүүхдийн цул/өндрийн өсөлт буурах, арьс
ба өөхлөг давхарга өөрчлөгдөн амьдралын
чухал эрхтнүүдийн үйл хямарч, улмаар
дархлаа суларч, халдварт өртөмхий
байдлаар илэрдэг хоол тэжээлийн
хямралын нэг хэлбэрийг тураал гэнэ.

58. LOGO
Шалтгаан
 Гадаад шалтгаан
1. Хоол дутагдах
 Эхийн сүү багасах, эхийн сүү уураг, тослог
ядмаг байх
 Хүүхдийн хөхөх чадвар дорой байх
 Холимог, тэжээвэр хоолтой нялхсыг
зохицуулаагүй сүүгээр хооллоход чанарын
дутагдал болох
 Нэг төрлийн хоол дагнан удаан хэрэглэх

59. LOGO
Шалтгаан
 Хүүхдийг хөхнөөс гэнэт гаргах, эрт гаргах,
нэмэгдэл хоолонд буруу аргаар оруулах
 Хоолны хэмжээ багадах, найрлаганд нь шимт
бодисын аль нэг дутагдах, аминдэм бичил
элемент дутагдах зэрэг.

60. LOGO
Шалтгаан
2. Халдварын хүчин зүйл: Умай дахь түгээмэл
халдвар, үжил, АЦХ-аар олон дахин өвчлөх,
ХГЗ-ын өвчнүүд г.м
3. Цайр бусад бичил элемент дутагдах, төмөр,
аминдэмийн дутагдал, хүрээлэн буй орчны
хортой нөлөө, эмийн хордлого

61. LOGO
Ангилал
 Төрөлхийн ба Олдмол
 Төрөлхийн тураалын ангилал
Зэрэг Жин өндрийн
үзүүлэлт
I
II
III
Хэвийн
59 – 56
55 – 50
49 ба >
60 ба <

62. LOGO
Бага насны хүүхдийн олдмол
тураалын ангилал
Зэрэг Явц Шалтгааны
үе
Шалтгаан
I
II
III
Эхлэх
Даамжрах
Тогтворжих
Эдгэрэх
Төрөхийн
өмнөх
Төрсний
дараах
Холимог
Хоол тэжээл,
уураг
илчлэгийн
дутагдал
Халдвар
Хордлого
Хавсарсан

63. LOGO
Эмнэлзүй
 I зэрэг
 Биеийн ерөнхий байдал хэвийн, мэдрэл-сэтгэцийн
хөгжил насандаа тохирох боловч хүүхэд тайван бус
цочромхой амархан ядардаг, унтамхай
хандлагатай.
II зэрэг
 Арьс цонхигор, хоолонд дургүй, шингэц муу,
сулхан орчиндоо сонирхолгүй, тайван унтаж
чадахгүй болно.

64. LOGO
Эмнэлзүй
II зэрэг
 Хөдөлгөөн, сэтгэцийн хөгжил саатна
 Дулаан зохицуулга алдагдан, дотор
эрхтэнд өөрчлөлт гарна.
 Зүрхний авиа бүдэг, элэг нэлээд том
 Гэдэс дүүрэнгэ, хэвлий цүрдгэр
 Дунд чих, уушги, БШДЗ-ын үрэвсэл бүдэг
явцтай

65. LOGO
Эмнэлзүй
III зэрэг
 Яс нь хэрзийсэн, хөгшин царайтай
 Булчин хатангиршсан, уруул хагарч, амны
салстад цагаан өнгөр гарч яршсан
 Хэвлий том ялхайсан
 Элбэг өмдний шинж
 Хүнд тураал 2 хэлбэрээр явагдана.

66. LOGO
Хүснэгт. Хоол тэжээлийн хүнд хурц
дуталтай хүүхдийн гадаад байдал
Маразм Квашиоркор
• Жижигхэн, хөгшин дүртэй
• Өөхөн эдгүй (ялангуяа
мөр, өгзөгний хэсгээр)
• Элбэг өмдний шинж
• Булчин нилэнхийдээ
багассан
• Жингийн алдагдал 30%-
иас дээш
• Тайван бус өлсгөлөн
• Цочромхой, уурламхай
• Хавантай
• Хөрзгөр хуурай
тууралттай
• Элэг том
• Бугалга нарийхан,
туранхай
• Үс зэвхий өнгөтэй,
хугарамхай, нарийн
• Цус багадалт
• Үлбэгэр, ноомой, гөлгөр
төрх
• Идэх дургүй, идэвхгүй

67. LOGO
Б, 5 сартай, Онош: Маразм хэлбэрийн хүнд
тураал. Үс хэвийн, өөхөн давхарга арилсан,
булчин шуугдсан “хөгшин” царайтай

68. LOGO
Квашиоркор хэлбэрийн тураал

69. LOGO
Тураалын зарим үзүүлэлт, зэргээс
хамаарах
Шинж Тураалын зэрэг
I II III
Жингийн муруй Нягтарсан Буруу Буурсан
Жингийн
алдагдал
11-20% 20-30% 30 ба <
Өндөр N 2-4 см хоцорсон 4-6 см
хоцорсон
Чулицкийн
заалт
10-15 0-10 (-)
Бугалганы
тойрог
120-134 см 110-119 см 110 >
Дархлаа N буюу

70. LOGO
Эмчилгээ
 Шалтгааныг арилгах
 Фермент ба аминдэм
 Пре-, пробиотик
 Зөв дэглэм, сайн сувилгаа, иллэг, гимнастик

71. LOGO
Тураалтай хүүхдийн хоол
эмчилгээний зарчим
Тураал
ын
зэрэг
Хоолн
ы тоо
Шингээх
чадвар
тогтоох үе
Хоолны
хэмжээ
дасгах үе
Хоолны
хэмжээ
эрчимжүүлэх
үе
I 7 1-3 өдөр 110-130
ккал/кг/хоног
140-160-180
ккал/кг/хоног
II 8 3-5 хоног 100-95
ккал/кг/хоног
180-200
ккал/кг/хоног
III 10 7-10 хоног 100-95
ккал/кг/хоног
160-180-200
ккал/кг/хоног

72. LOGO
Г, 1 нас 8 сартай, Хүнд тураалтай. Хоол
эмчилгээний өмнөх ба 1 сарын дараах байдал.
Өмнөх
1 сарын
дараа

73. LOGO
Урьдчилан сэргийлгээ
1. Хүүхэд төрмөгц зөв амлуулах, хөхөөр
хооллох, нэмэгдэл хоолонд цагт нь зөв
оруулах
2. Хүүхэд өвчилсөн үед нь хоол сойхгүй, харин
нэг удаа илүү хооллох
3. Халдвараас урьдчилан сэргийлэх

74. LOGO
( )Цус багадалт ЦБ
Malchinkhuu. D
Pro fe sso r o f HSUM, De partm e nt o f
Pe diatrics
Part VI

75. LOGO
ТОДОРХОЙЛОЛТ
Хүний арьс, салст цайх шинж ба цусны нэгж
эзлэхүүн дэх хемоглобины агууламж буюу
нэг улаан эс дэх хемоглобины (Hb) дундаж
хэмжээ багасах байдлаар илэрдэг эмгэгийг
цус багадалт гэнэ.

76. LOGO
 ЦБ – Hb хангалтгүй үүссэнээс буюу
улаан эсийн (УЭ) бүтэц эвдрэлээс эсвэл
энэ 2 хүчин зүйл хоёулангаас эсвэл Hb
агуулсан эсээ алдсанаас нөхцөлддөг.

77. LOGO
Ангилал
 Цус бүтээх хүчин зүйлийн дутлаас үүсэх ЦБ
 Төлжилгүйдэх буюу төлжил доройтох ЦБ
 Цус алдсанаас үүсэх ЦБ
 Цус задран цус багадах
 Янз бүрийн өвчний үе дэх ЦБ

78. LOGO
Төмөр дутлын цус багадалт
(ТДЦБ)
 Тодорхойлолт
 Цусны сийвэнд төмрийн (Fe) агууламж
багасахад сийвэнгийн Fe холбох чадвар
(ТХЧ) нэмэгдэж, нэг УЭ-д ноогдох Hb-ы
дундаж агууламж буюу нэгж эзлэхүүн
цусны Hb-ы хэмжээ багасах шинжээр
илэрдэг ЦБ юм.

79. LOGO
Шалтгаан
1. Хоолоор Fe хангалтгүй орсноос түүний нөөц
хомсдох
2. Бие махбодод Fe-ийн хэрэгцээ ихсэх
3. ХГЗ-д Fe шимэгдэлт хангалтгүй байх
4. Бие махбодоос Fe-ийн алдагдал ихсэх

80. LOGO
Жирэмсний бүх л явцад ургийн бие махбодод Fe
хуримтлагдах ба ялангуяа сүүлчийн улиралд онцгой
эрчимтэй хуримтлагдана (Lanz-Kowsky, Ph.,1976)

81. LOGO
Fe-ийн өдөр тутмын хэрэгцээ
Нас Fe-ийн хэрэгцээ, мг
0-4 сар хүртэл
5-12 сар
1-12 нас
13-16 нас хүү
охид
Сарын тэмдэг ирсэн
эмэгтэй
Эрчүүд
0.5
0.7
1.0
1.8
2.4
2.8
0.9

82. LOGO
Хоногт биеэс алдагдах Fe-ийн
хэмжээ
Нас Алдах
Fe-ийн
хэмжээ, мг
Нас Алдах
Fe-ийн
хэмжээ, мг
1-4 нас
6-8 нас
9-12 нас
0.15
0.2
0.3
13-16
насны хүү
охин
0.5
0.6-3.1
сарын
тэмдэгтэй
холбоотой

83. LOGO
ТДЦБ-ын шалтгаан эмгэгжамыг
дүгнэвэл:
a. Хүүхдийн биеийн өсөлтөөс хамаарч Fe-ийн
хэрэгцээ нэмэгдэхэд, түүний нөөц шавхагдах,
эсвэл нөөц багатай байх
b. Fe багатай хоол, хүнс хэрэглэх
c. Hb-ы нийлэгжихэд зайлшгүй шаардлагатай
уураг, зэс, кобальт мэт бичил элемент, С, В9,
В12 аминдэм дутагдах
d. Хүүхдийн биеийн Fe шингээлт муудах
e. Биеэс Fe их алдагдах (далд цус алдалт)

84. LOGO
Эмнэлзүй
 ЦБ-д юуны өмнө мэдрэл, амьсгал, ЗСТ
өртөж,
Мэдрэл сульдлын,
Арьсны,
Булчингийн,
Зүрх судасны,
Хоёрдогч дархлаа дутлын хамшинжүүд янз бүрээр
илэрнэ.
ЦБ-ын байнгын шинж нь арьс салстын цайлт
(Ялангуяа алга, чихний дэлбэн илэрхий
цайдаг)

85. LOGO
Зураг дээрх гарууд 2 өөр
хүүхдийнх, зүүн гарын
хүүхдийнх хэвийн,
баруун гарын хүүхдийн
алга хувхай цагаан
байна.
Зураг дээрх гарууд 2 өөр
хүүхдийнх, зүүн гарын
хүүхэд цайвар алгатай,
баруун гарын хүүхдийн
алга хэвийн.

86. LOGO
Эмнэлзүй
 Хүүхэд бээрэг, тамирдангуй, өвчлөмтгий
байдаг.
Өвчний эхэн үед хоолонд дургүй, жин багасах,
булчин сулрах, бага зэрэг халуурах, нойр
өөрчлөгдөх, арьс, салст цайх шинжүүд
Зүрхний оройд агшилтын шуугиан сонсогдох
Арьс хуурайсах, хэл гөлийх, койлонихи, үс
унах, усан хаван, дисхромотрихи, pica chlorica
зэрэг шинжүүд гарна.

87. LOGO
Цусны шинжилгээнд илрэх
хамшинж
Үзүүлэлт ЦБ-ын зэрэг
I II III
УЭ-ийн тоо, 1мкл
Hb-ны хэмжээ, г/л
Өнгө илтгэгч
УЭ-ийн эзлэхүүн, мкм
Ретикулоцит
Пойкилоцитоз
УЭ дэх Hb-ны дундаж
агууламж, пг
3.5*1012
110-80
0.85-0.7
90-70
5%
Нэлээд
харагдана
36
3.4-2.8*1012
80-66
0.7-0.6
70-57.7
-
Нэлээд
харагдана
22
2.5*1012
66>
0.6>
57.7>
22%
Нэлээд
харагдана
22>

88. LOGO
Эмчилгээ
Шалтгааныг арилгах
Дэглэм, хооллолтыг зөв тогтоох, иллэг дасгал
Fe-ийн бэлдмэл (ээлж эмчилгээнд хэрэглэх
Fe-ийн бэлдмэл), 4-6 мг/кг/хоног 3 хувааж
өгнө. Хүнд бол Ferbitolum, Jectofer, Ferrum lec
хэрэглэнэ.
В1, В2, В6, зэсийн бэлдмэл (хоногийн хэрэгцээ
0.07 мг/кг)

89. LOGO
Төмрийн бэлдмэлийн тун
Нас буюу жин Фолатын Fe
шахмал
Сульфат Fe 200 мг
+ 250 мг фолат
60 мг энгийн төмөр
Фумарат Fe
Сироп 5 мл-т 100 мг Fe,
1 мл-т 20 мг энгийн Fe
2-4 сар хүртэл
(4-6 кг)
- 1.0 мл ¼ ц.х
4-12 сар хүртэл
(6-10 кг)
- 1.25 мл ¼ ц.х
12 сараас 3 нас
хүртэл
(10-14 кг)
½ шахмал 2 мл < 1/2 ц.х
3-5 хүртэлх нас
(14-19 кг)
½ шахмал 2.5 мл 1/2 ц.х

90. LOGO
ХӨЦМ

91. LOGO
Урьдчилан сэргийлэхүй
1. Жирэмсний хяналт сайжруулах (Fe-ийн далд
дутал, ЦБ, дутуу төрөхөөс сэргийлж хоол,
амралт, дэглэмийг зохицуулах)
2. Нэмэгдэл хоолонд зөв оруулж, 7 сартайгаас
нь махан хоол өгөх
3. Дутуу төрсөн хүүхдэд 2 сартайгаас нь
төмрийн бэлдмэл ½ тунгаар өгөх

92. LOGO