Użytkownik AAC – osoba ze złożonymi potrzebami komunikacyjnym, która już korzysta ze wspomagających i alternatywnych sposobów komunikowania się lub będzie z nich korzystała. System komunikacji – dynamiczna i zintegrowana sieć złożona z mowy i zbioru technik, pomocy, symboli, strategii i umiejętności wykorzystywania przez daną osobę do komunikacji. Środowisko komunikacyjne – środowiska fizyczne i społeczne nadawcy i odbiorcy komunikatu podczas komunikacji . Źródło: M.Grycman „Sprawdź jak się porozumiewam…”

1. AAC – strategie budowania
komunikacji
mgr. Monika
Markiewicz
mgr. Karolina Nowacka

2. Podstawowe pojęcia związane ze STRATEGIĄ BUDOWANIA
KOMUNIKACJI
Użytkownik AAC – osoba ze złożonymi potrzebami
komunikacyjnym, która już korzysta ze wspomagających i
alternatywnych sposobów komunikowania się lub będzie z
nich korzystała.
System komunikacji – dynamiczna i zintegrowana sieć złożona
z mowy i zbioru technik, pomocy, symboli, strategii i
umiejętności wykorzystywania przez daną osobę do komunikacji.
Środowisko komunikacyjne – środowiska fizyczne i społeczne
nadawcy i odbiorcy komunikatu podczas komunikacji .
Źródło: M.Grycman „Sprawdź jak się porozumiewam…”

3. cd.
Indywidualny system komunikacyjny – to składowa wielu
elementów, które się wzajemnie uzupełniają i sprawiają , że
użytkownik AAC może się porozumiewać.
Przekaz wspomagany – komunikat słowny kierowany przez
partnera komunikacyjnego do użytkownika AAC,
wspomagany formami wizualnymi w celu ułatwienia jego
zrozumienia.
Tablica komunikacyjna – osobista pomoc komunikacyjna
użytkownika AAC, która obejmuje istotne dla niego
słownictwo w postaci symboli AAC, umożliwiając mu
porozumiewanie się z innymi osobami.
Źródło: M.Grycman „Sprawdź jak się porozumiewam…”

4. Strategie komunikacyjne
Proces lub planowanie określonego działania w celu
wykorzystania go dla poprawy skuteczności
porozumiewania się osoby ze złożonymi potrzebami
komunikacyjnymi, np. przed rozpoczęciem rozmowy
ustalenie jej tematu oraz dostarczenie partnerom
komunikacyjnym, którzy nie znają użytkownika AAC, tablic
indeksowych z pojęciami związanymi z rozmową.
Źródło: M.Grycman „Sprawdź jak się porozumiewam…”

5. Model wprowadzania AAC
 DIAGNOZA (obserwacja i analiza zachowań dziecka)
 wyznaczenie CELÓW pracy na danym poziomie, ich
operacjonalizacja
 tworzenie STRATEGII terapeutycznych czyli ścisłych procedur do
oddziaływań terapeutycznych w zakresie danej umiejętności
 SUPERWIZOWANIE podjętych działań terapeutycznych
Wieloaspektowo patrzymy na AAC ,
Uczymy się dobierać słownictwo tak, by można je było stosować w
wielu kontekstach i łączyć ze sobą,
Edukacja oparta jest o model aktywny
Wypracowujemy własny model uczenia AAC, podlegającego stałej
ewaluacji,
Widoczne, mierzalne zmiany. Dzieci przechodzą na kolejne poziomy.
Źródło: M.Grycman „Sprawdź jak się porozumiewam…”

6. Trudności w początkowych fazach
wprowadzania AAC
Nieumiejętność diagnozowania możliwości
komunikacyjnych oraz obserwacji umiejętności
porozumiewania się
Nieznajomość podstawowych pojęć pozwalających na
opisywanie tych możliwości
Tworzenie stereotypowych programów terapii, nie
opartych o strategię porozumiewania się
Blokada dotycząca modelu superwizyjnego
Przeświadczenie, że indywidualny system komunikacyjny
stanowią jednorodne systemy symboliczne takie jak:
Piktogramy PCS, Bliss itp..

7. Trudności w początkowych fazach
wprowadzania AAC
Patrzenie na porozumiewanie jako na funkcję informacyjną
języka bez uwzględnienia funkcji regulacyjnej
Stereotyp, że wystarczy do dziecka mówić i opierać się na
odpytywaniu, a dziecko samo zacznie używać urządzeń, tablic,
książek do porozumiewania
Stereotyp , że w działaniu sprawcze muszą być ręce
Postrzeganie wartości systemu komunikacyjnego przez ilość
symboli i zaawansowania wykorzystanych pomocy wysokiej
technolgii.
Źródło: M.Grycman „Sprawdź jak się porozumiewam…”

8. WIELOSKŁADNIKOWY SYSTEM TO ZBIÓR
UNIKALNYCH STRATEGII ODPOWIADAJĄCYCH NA
SPECYFICZNE POTRZEBY I BARIERY
UŻYTKOWNIKA AAC
WSZYSTKIE OSOBY Z OTOCZENIA STOSUJA
TEN SAM KOMUNIKACYJNY KOD
WSZYSTKIE ŚRODKI POROZUMIEWANIA SIĘ
SĄ RÓWNOPRAWNE.

9. BUDWANIE STRATEGII
KOMUNIKACYJNYCH
POZIOM UMIEJĘNOŚCI CHŁOPCA:
Chłopiec domaga się zwrócenia na siebie uwagi poprzez:
zwróceniu swojego wzroku w kierunku rozmówcy, oraz ( co zdarza
się coraz częściej) złapanie za rękę terapeuty. Na przywitanie
podaje rękę. Wymawia „ Cześć” (nie zależnie czy jest to rówieśnik
czy osoba starsza). Odpowiada na pytania „tak”, „nie” lub
pojedynczymi słowami. Nie używa odmian. Jeśli coś chce
wymawia nazwę np. układać puzzle – mówi puzzle, kolorować
obrazek – mówi malować, oglądać lub grać na komputerze – mówi
komputer. Używa formy bezokoliczników. Potrafi wyszukać na
tablecie odpowiedniego obrazka gdy chce coś zakomunikować.
Potrafi wypowiadać na wybrane, dobrze znane mu tematy
(komputer, konsola, mapa świata).

10. c.d.
Chłopiec wypowiada pojedyncze słowa, określające przedmioty,
które chce, lub czynności jakie chce wykonać (nie stosuje formy
gramatycznej). Stosuje symbole i obrazki w zakresie: prośby o coś,
wyrażania swoich emocji, odpowiedzi na pytania rozmówcy.
Partner komunikacyjny prowadzi rozmowę, chłopiec potrzebuj
pomocy aby podtrzymać kontakt. Prowadzący musi zadawać
pytania, inicjować temat rozmowy.
Chłopiec potrzebuje inicjowania dialogu, aby zaangażować się
w rozmowę. Jedynie w sytuacjach kiedy silnie chce jakiś
przedmiot, zasygnalizować potrzebę fizjologiczna, czy zmianę
wykonywanej czynności obserwuje się spontaniczną aktywność
komunikacyjną np. chłopiec wstaje i łapie za ramie rozmówcę.

11. Wybrane cele oddzdziaływań
1. Uczestnictwo w aktywnościach dotyczących
przemienności.
2. Nauka rozumienia symboli w efekcie ich używania.
3. Działanie w modelu : pokaż, przeczytaj, powiedź
4. Utrzymywanie chłopca w realizowanej aktywności oraz
wydłużanie czasu jego uwagi.
5. Nauka wybierania.
6. Nauka tworzenia zestawień wyrazowych.
7. Nauka zadawania pytań.

12. Aktywności / przedmioty lubiane,
zachęcające do porozumiewania się
- malowanie farbami postaci z ulubionej bajki
- układanie puzzli,
- oglądanie „Stacyjkowa”
- gra memory
- zabawa w kolory
- oglądanie na komputerze mapy świata

13. Strategie AAC oraz określenie
zachowania docelowego
Strategia: memory
Przebieg: Terapeuta zwraca się do chłopca po imieniu „………. dziś będziemy grać w
memory”. Prosi by chłopiec odszukał memory na tablecie. Wskazał odpowiedni
obrazek, odczytał ( włączając na tablecie w mówiku znak „odczytu” i powiedział
(czyli powtórzył).
Rozmówca wskazuje chłopcu możliwości wyboru z jakiej kategorii będą obrazki :
warzywa, owoce, zwierzęta. Prosi chłopca by wybrał kategorię. Chłopiec wskazuje ,
odczytuje i powtarza (po komunikatach terapeuty). Chłopiec wybiera i otwiera plik.
Rozmówca prosi by wybrał z pudełka odpowiednie karty – „Takie same” – słowo
wspomagane gestem „takie same”. Terapeuta prosi by chłopiec schował pozostałe
karty do pudełka podał go terapeucie. Rozmówca zwraca się do chłopca – „Rozłóż
karty na stole”. Terapeuta pyta chłopca „Kto pierwszy wybiera ………… czy Pani
……….?” . Pyta i jednocześnie wskazuje na chłopca i na siebie. Chłopiec wybiera na
tablecie odpowiedni znak (Panią lub chłopca). Odczytuje go i powtarza. Chłopiec
wskazuje na siebie. Terapeuta zwraca się do chłopca – „Proszę wybierz?” Chłopiec
odwraca jedną kartę. Terapeuta mówi „Pokarz na tablecie co wybrałeś.”.

14. Strategie AAC oraz określenie
zachowania docelowego
c.d.
Chłopiec wybiera obrazek, który jest taki sam jak ten który odsłonił. Następnie
odczytuje, powtarza. Terapeuta prosi by chłopiec odkrył drugi obrazek. Powtarza się
schemat – „Co wybrałeś?”. Wybierz, przeczytaj powiedź. Terapeuta podnosi
wybrane obrazki, pokazuje je chłopcu. Mówi np. 1. „Kot i myszka . Inne. Pokaż.
Przeczytaj. Powiedź.”, (w tym przypadku chłopiec wskazuje na tablecie ikonkę
„inne”. 2. „Kot i kot. Takie same. Pokaż. Przeczytaj. Powiedź”, (w tym przypadku
chłopiec wskazuje na tablecie ikonkę „takie same”. Terapeuta odkłada obrazki na
stolik. Pyta ponownie chłopca – „Kto pierwszy wybiera ………. czy Pani …………?” .
Pyta i jednocześnie wskazuje na chłopca i na siebie. Chłopiec wybiera, odczytuje i
powtarza. Aktywność powtarzania do odkrycia wszystkich obrazków. Rozmówca
pyta chłopca – „Koniec czy jeszcze?” (wspomaga się gestem) . Chłopiec wybiera a
tablecie odpowiednia ikonkę - czy kończy grę w memory czy chce nadal grać.
Wybiera, odczytuje i powtarza.
Zachowanie docelowe: Chłopiec dokonuje wyboru. Ustala kolejność osób
wybierających obrazki. Decyduje o zakończeniu lub kontynuowaniu aktywności.
Chłopiec pracuje w modelu : pokarz, przeczytaj , powtórz.

15. strategia: gra w kolory
Przebieg: Terapeuta zwraca się do chłopca „………… dziś będziemy grać w kolory”. Prosi by chłopiec
odszukał „gra w kolory” na tablecie. Wskazał odpowiedni obrazek, odczytał ( włączając na tablecie w
mówiku zna i powiedział (czyli powtórzył).Terapeuta prosi by chłopiec rozłożył kartoniki w
kolorach: żółtym, zielony, niebieskim i czerwonym na stoliku. Terapeuta pyta chłopca (wspomaga się
gestem :ja, pytam, ty) : „Jaki to kolor?” . Pyta i wskazuje na tablecie ikonkę „Jaki to kolor”. Odczytuje.
Wskazuje na jeden z kartoników leżących na stoliku. Chłopiec wskazuje na tablecie ikonę koloru,
odczytuje i powtarza. Terapeuta mówi do chłopca – „Teraz …………… pyta Panią ………….. jaki to
kolor?”. Wspomaga się gestem (wskazuje na chłopca, gest pyta, wskazuje na siebie, wskazuje ikonkę na
tablecie „jaki kolor”). Chłopiec wybiera kartonik z kolorem podaje terapeucie. Ten wskazuje na tablecie
ikonkę z kolorem, odczytuje i powtarza. Odkłada kartonik na stolik. Powtarza się schemat. Terapeuta
pyta chłopca (wspomaga się gestem :ja, pytam, ty) : „Jaki to kolor?” . Pyta i wskazuje na tablecie ikonkę
„Jaki to kolor”. Odczytuje. Wskazuje na jeden z kartoników leżących na stoliku. Kacper wskazuje na
tablecie ikonę koloru, odczytuje i powtarza. Aktywność powtarza się do momentu kiedy terapeuta pyta
dwa razy , chłopiec pyta dwa razy. Rozmówca pyta chłopca – „Koniec czy jeszcze?” (wspomaga się
gestem) . Chłopiec wybiera a tablecie odpowiednia ikonkę - czy kończy grę w memory czy chce nadal
grać. Wybiera, odczytuje i powtarza.
Zachowanie docelowe: Chłopiec dokonuje wyboru koloru. Czeka na swoją kolej. Decyduje o
zakończeniu lub kontynuowaniu aktywności. Kacper pracuje w modelu : pokarz, przeczytaj , powtórz.

16. Pomoce wykorzystane w czasie
strategii
Tablet z programem „mówik”, gra memory (obrazki
przedstawiające pary : owoców –jabłko, cystyna ,
pomarańcza, banan, gruszka; warzywa – sałata, burak,
marchewka, cebula, papryka; zwierzęta – rybka, zając, kot,
chomik, pies i kot, myszka. Gra w kolory – cztery kartoniki
koloru: żółtego , Nebeskiego, zielonego i czerwonego.

17. Z czego korzysta użytkownik AAC w
trakcie porozumiewania się:
Tablet z programem mówik
Kartoniki kolorowe: niebieski, zielony , żółty , czerwony

18. Z czego korzysta użytkownik AAC w
trakcie porozumiewania się:
Karty do gry memory: owoce –jabłko, cystyna ,
pomarańcza, banan, gruszka; warzywa – sałata, burak,
marchewka, cebula, papryka; zwierzęta – rybka, zając, kot,
chomik, pies i kot, myszka

19. Tablice na tablecie

20. Z czego korzysta użytkownik AAC w
trakcie porozumiewania się:

21. Polecamy!!!
1. Filmiki ze strategii zawartych w prezentacji znajdują
się na stronie facebooka Szkoły Podstawowej nr 5
oraz na stronie facebook dr Magdalena Grycman.
2. Magdalena Grycman „Sprawdź, jak się
porozumiewam. Ocena efektywności
porozumiewania się dzieci ze złożonymi
zaburzeniami komunikacji wraz z propozycjami
strategii terapeutycznych .

22. Dziękujemy za uwagę !!!
mgr Monika Markiewicz
mgr Karolina Nowacka