Zgodnie z art. 75 ust. 1 KN nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela, a także jeśli: nierzetelnie realizują zadania związane z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, nie wspierają każdego dziecka w jego rozwoju, nie dążą do pełni własnego rozwoju osobowego, nie kształcą i nie wychowują dzieci w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka, nie dbają o kształtowanie u dzieci postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ
DYSCYPLINARNA
NAUCZYCIELI

2. Zgodnie z art. 75 ust. 1 KN nauczyciele podlegają
odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia
godności zawodu nauczyciela, a także jeśli:
• nierzetelnie realizują zadania związane z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi
funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane
z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę,
• nie wspierają każdego dziecka w jego rozwoju,
• nie dążą do pełni własnego rozwoju osobowego,
• nie kształcą i nie wychowują dzieci w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka,
• nie dbają o kształtowanie u dzieci postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą
demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

3. Art. 75 ust. 2 KN
Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 Kodeksu
pracy, wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy.

4. Art. 108 KODEKSU PRACY
• § 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu
potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca
może stosować:
• 1) karę upomnienia;
• 2) karę nagany.
• § 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów
przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie
nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może również stosować karę
pieniężną.
• § 3. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie
może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą
przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu
potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1–3.
• § 4. Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

5. Karta nauczyciela przewiduje, że karami
dyscyplinarnymi dla nauczycieli są:
• nagana z ostrzeżeniem,
• zwolnienie z pracy,
• zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie
nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania,
• wydalenie z zawodu nauczycielskiego.

6. Kary dyscyplinarne wymierza komisja dyscyplinarna,
a wymierzenie kary wydalenia z zawodu
nauczycielskiego jest równoznaczne z zakazem
przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie
nauczycielskim.
Odpis prawomocnego orzeczenia wraz
z uzasadnieniem włącza się do akt osobowych
nauczyciela, a obowiązek wykonania postanowień
o ukaraniu dyscyplinarnym nauczyciela spoczywa
na dyrektorze szkoły.

7. Przykłady uchybienia godności zawodu lub
obowiązkom nauczyciela:
• nieuczestniczenie w zebraniach rady pedagogicznej bez usprawiedliwienia,
• stosowanie przemocy fizycznej, naruszenie nietykalności cielesnej,
• stosowanie przemocy psychicznej (w stosunku do uczniów lub nauczycieli),
naruszenie godności osobistej, np. wyśmiewanie, dokuczanie, szykanowanie,
• niska kultura słowa (agresja słowna, wulgarne słownictwo),
• czyny nierządne, molestowanie seksualne,
• wykorzystywanie stosunku zależności w celu wymuszania pożądanych zachowań i
działań,

8. Przykłady uchybienia godności zawodu lub
obowiązkom nauczyciela:
• szantaż, korupcja, czerpanie korzyści materialnych,
• brak nadzoru nad dziećmi w czasie zajęć organizowanych przez szkołę,
• narażenie uczniów na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia,
• poświadczenie nieprawdy, fałszowanie dokumentów,
• nieetyczne zachowania (np. nieprzestrzeganie tajemnicy rady pedagogicznej, oszczerstwa),
• propagowanie rasizmu, szerzenie nienawiści na portalach społecznościowych,
• brak reakcji na łamanie prawa przez nauczycieli i dzieci,
• porzucenie pracy.

9. Przepisy prawa nie przewidują procedury zawiadamiania
o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego przez nauczyciela
ani też formy i treści ewentualnego zawiadomienia. Nie
wskazują również, by dyrektor miał obowiązek doprowadzenia
do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko
nauczycielowi, który dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego.
Dyrektor nie jest bowiem stroną postępowania dyscyplinarnego,
ale w praktyce pismo wystosowane przez niego do wojewody
może stanowić wystarczającą podstawę do wszczęcia
postępowania wyjaśniającego.

10. ZASADY I PRZEBIEG
POSTĘPOWANIA DYSCYPLINARNEGO
WOBEC NAUCZYCIELI
Zasady i przebieg postępowania dyscyplinarnego wobec nauczycieli
uregulowane zostały w przepisach rozdziału 10 KN oraz
w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 czerwca
2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania
wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania
postępowania dyscyplinarnego.

11. Rozdział 10 KN oraz w Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 25 czerwca 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia
postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli
oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego regulują:
• zadania rzecznika dyscyplinarnego dla nauczycieli działającego przy komisji
dyscyplinarnej pierwszej instancji i odwoławczej komisji dyscyplinarnej,
• szczegółowy przebieg postępowania wyjaśniającego, postępowania
dyscyplinarnego w pierwszej instancji i postępowania odwoławczego,
• szczegółowe warunki i sposób przeprowadzania dowodów w postępowaniu
wyjaśniającym i dyscyplinarnym,

12. • zakres informacji zawartych w postanowieniu o umorzeniu postępowania
wyjaśniającego,
• szczegółowy tryb rozpatrywania zażalenia na postanowienie o umorzeniu
postępowania wyjaśniającego,
• zakres informacji zawartych we wniosku o wszczęcie postępowania
dyscyplinarnego,
• zakres informacji zawartych w orzeczeniu dyscyplinarnym,
• szczegółowy tryb wznawiania postępowania dyscyplinarnego.

13. Kto wymierza kary dyscyplinarne?
• Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli właściwe są komisje dyscyplinarne pierwszej i
drugiej instancji.
• W sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzekają w pierwszej instancji komisje dyscyplinarne
przy wojewodach dla nauczycieli wszystkich szkół na terenie województwa.
• Drugą instancją w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli jest odwoławcza komisja dyscyplinarna
przy ministrze właściwym ds. oświaty i wychowania, a w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli szkół
artystycznych – odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym ds. kultury i ochrony
dziedzictwa narodowego, powołane do rozpatrywania odwołań od orzeczeń komisji dyscyplinarnych
przy wojewodach.
• Natomiast od prawomocnych orzeczeń odwoławczych ww. komisji stronom przysługuje odwołanie
do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego – sądu pracy i
ubezpieczeń społecznych, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

14. Do rozpatrzenia takiego odwołania mają
zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania
cywilnego o apelacji.
Od orzeczenia sądu apelacyjnego kasacja już
nie przysługuje.

15. Skład komisji dyscyplinarnych
• Członków komisji powołuje się spośród nauczycieli mianowanych, również nauczycieli
zatrudnionych w urzędach organów administracji rządowej na stanowiskach
wymagających kwalifikacji pedagogicznych.
• Członków komisji powołują, odwołują i ustalają ich liczbę oraz funkcje wojewoda lub
właściwy minister, przy którym ta komisja działa, w porozumieniu ze związkami
zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli.
• Kandydatów do komisji wraz z podaniem uzasadnienia zgłaszają organy administracji
rządowej lub samorządowej oraz rady pedagogiczne szkół.

16. W celu przeprowadzenia czynności mających ustalić zasadność zarzutu
uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela oraz
okoliczności przewinienia organ, przy którym działa komisja, wyznacza
rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców.
Wniosek rzecznika dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania
dyscyplinarnego lub jego postanowienie o umorzeniu postępowania
wyjaśniającego albo wniesienie zażalenia lub odwołania wymagają
zatwierdzenia przez organ, który wyznaczył rzecznika dyscyplinarnego
w sprawie.

17. ETAPY POSTĘPOWANIA
DYSCYPLINARNEGO

18. Etap 1.
Postępowanie wyjaśniające
Organ, przy którym działa komisja, po otrzymaniu wiadomości
o uchybieniu godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela albo
o toczącym się przeciw niemu lub zakończonym postępowaniu
karnym niezwłocznie poleca rzecznikowi dyscyplinarnemu
przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.

19. Etap 2.
Wniosek o wszczęcie postępowania
Po złożeniu przez rzecznika dyscyplinarnego wniosku o wszczęcie
postępowania dyscyplinarnego przewodniczący komisji wyznacza
skład orzekający.
Komisje dyscyplinarne wydają orzeczenia po przeprowadzeniu
rozprawy oraz po wysłuchaniu głosów rzecznika dyscyplinarnego i
obwinionego lub jego obrońcy.

20. Etap 3.
Postępowanie przed komisją pierwszej instancji
Postępowanie przed komisją pierwszej instancji może zakończyć się wydaniem orzeczenia o:
• ukaraniu, mocą którego uznaje obwinionego winnym w całości lub w części zarzucanego mu czynu i wymierza karę dyscyplinarną,
• uniewinnieniu, w przypadku gdy: o postępowanie dyscyplinarne nie potwierdziło popełnienia przez nauczyciela zarzucanego mu
czynu, zarzucany czyn nie zawiera znamion uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6
KN;
• umorzeniu postępowania dyscyplinarnego, jeżeli:
 za popełniony czyn nauczyciel został ukarany karą porządkową zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy,
 nauczyciel, w chwili popełnienia zarzucanego czynu, nie był zatrudniony na stanowisku nauczyciela w jednostkach organizacyjnych,
o których mowa w art. 1 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1a i 2 KN,
 nauczyciel zmarł,
 postępowanie dyscyplinarne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone lub wcześniej wszczęte
toczy się,
 nastąpiło przedawnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej.

21. Etap 4.
Postępowanie odwoławcze
• Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji rzecznikowi dyscyplinarnemu i
obwinionemu lub jego obrońcy przysługuje prawo wniesienia odwołania.
• Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie orzeczenia.
• Odwołanie wnosi się na piśmie w dwóch egzemplarzach do komisji, która wydała orzeczenie,
w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia.
• Przewodniczący komisji przesyła niezwłocznie odwołanie do odwoławczej komisji
dyscyplinarnej wraz z aktami oraz stwierdzeniem, czy odwołanie zostało wniesione
w terminie, a odpis odwołania – stronie przeciwnej.
• Orzeczenie komisji, od którego nie zostało w terminie wniesione odwołanie lub wniesione
odwołanie cofnięto, jest prawomocne i podlega wykonaniu.

22. Po przeprowadzeniu rozprawy odwoławcza
komisja dyscyplinarna:
• utrzymuje w mocy zaskarżone orzeczenie,
• uchyla orzeczenie w całości lub w części i wydaje nowe orzeczenie,
• uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę komisji dyscyplinarnej
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania; komisja może wskazać,
jakie okoliczności komisja dyscyplinarna pierwszej instancji powinna
wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

23. Centralny Rejestr Orzeczeń Dyscyplinarnych
Zgodnie z art. 85w KN minister właściwy ds. oświaty i wychowania
prowadzi centralny rejestr orzeczeń dyscyplinarnych, w którym
gromadzi się informacje o nauczycielach prawomocnie ukaranych
karami dyscyplinarnymi, o których mowa w art. 76 ust. 1 pkt 3 i 4
KN, oraz informacje o zawieszeniu nauczyciela w pełnieniu
obowiązków, o którym mowa w art. 85t ust. 1–3 KN.

24. Ministerialny rejestr zawiera:
• dane identyfikujące nauczyciela – nazwisko, imię lub imiona, płeć, datę i miejsce urodzenia,
imiona rodziców, obywatelstwo lub obywatelstwa, miejsce zamieszkania, numer PESEL,
a w przypadku braku tego numeru – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość,
• rodzaj orzeczonej kary dyscyplinarnej oraz okres ukarania,
• oznaczenie komisji dyscyplinarnej, która wydała prawomocne orzeczenie o ukaraniu karą
dyscyplinarną, oraz sygnaturę akt sprawy,
• datę wydania oraz uprawomocnienia się orzeczenia,
• datę i miejsce popełnienia czynu, którego dotyczy orzeczenie,
• datę doręczenia nauczycielowi orzeczenia,
• informację o zawieszeniu nauczyciela w pełnieniu obowiązków oraz o okresie zawieszenia.

25. Rejestr prowadzony jest w systemie teleinformatycznym, a administratorem danych
zgromadzonych w rejestrze jest MEN.
Prawo do uzyskania informacji z rejestru przysługuje m.in. dyrektorowi szkoły –
w stosunku do osoby ubiegającej się o zatrudnienie na stanowisku nauczyciela oraz
nauczycieli zatrudnionych w danej szkole.
Każdy ma prawo do uzyskania informacji, czy jego dane
osobowe zgromadzone są w rejestrze, a jeśli dotyczy to osoby,
której dane osobowe znajdują się w rejestrze, na jej wniosek
udostępnia się informację o treści wszystkich danych
dotyczących tej osoby.

26. Zmiany w Karcie Nauczyciela
od 1 września 2019 r.

27. Zawieszenie nauczyciela w pełnieniu obowiązków
Dyrektor szkoły może zawiesić w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ
prowadzący dyrektora szkoły, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub
złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu
na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela
od wykonywania obowiązków w szkole. W sprawach niecierpiących zwłoki nauczyciel
lub dyrektor mogą być zawieszeni przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania
dyscyplinarnego.
Dyrektor zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący –
dyrektora, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie
postępowania dyscyplinarnego dotyczą naruszenia praw i dobra dziecka.

28. Nauczyciel lub dyrektor szkoły zostają z mocy prawa zawieszeni w pełnieniu
obowiązków w razie ich tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia
wolności w związku z postępowaniem karnym. Zawieszenie w pełnieniu
obowiązków nie może trwać dłużej niż sześć miesięcy, chyba że przeciwko
nauczycielowi lub dyrektorowi szkoły toczą się jeszcze postępowanie karne lub
postępowanie dyscyplinarne, w związku z którymi nastąpiło zawieszenie.
W tym okresie wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela może ulec ograniczeniu, a tymczasowo
aresztowanego ulega ograniczeniu najwyżej do połowy, w zależności od stanu rodzinnego nauczyciela,
począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nastąpiło
zawieszenie. W okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków nie przysługują również dodatki oraz
wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, a w okresie odbywania kary pozbawienia wolności
nauczycielowi nie przysługuje wynagrodzenie.
Powyższe zasady dotyczą także nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Jeżeli postępowanie dyscyplinarne lub karne zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy albo
wydaniem orzeczenia lub wyroku uniewinniającego, nauczycielowi należy zwrócić zatrzymane kwoty
wynagrodzenia.

29. Zatarcie skazania dyscyplinarnego
Pewne obowiązki ciążą na dyrektorze także po zakończeniu postępowania
dyscyplinarnego, ustawodawca przewidział bowiem zatarcie skazania dyscyplinarnego
polegające na uznaniu wymierzonej kary dyscyplinarnej za niebyłą. Dotyczy to kary:
• nagany z ostrzeżeniem,
• zwolnienia z pracy,
• zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania nauczyciela do zawodu w ciągu trzech lat
od ukarania.

30. Do zatarcia skazania dochodzi po upływie trzech lat od dnia
doręczenia nauczycielowi prawomocnego orzeczenia o ukaraniu,
z wyjątkiem kary zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania
do zawodu, która ulega zatarciu w terminie sześcioletnim.
Jednakże w razie ponownego prawomocnego ukarania nauczyciela
w okresie przed zatarciem skazania terminy zatarcia skazania
dla pierwszego ukarania liczy się od dnia doręczenia prawomocnego
orzeczenia o ponownym ukaraniu.

31. Bibliografia
Lorens Roman, Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli, 2020,
https://www.mac.pl/aktualnosci/odpowiedzialnosc-dyscyplinarna-nauczycieli
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2016r. w sprawie
szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego
wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego (Dz.U. z 2016 r. poz.
741),
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).

32. Dziękujemy
Opracowanie:
mgr Monika Markiewicz
mgr Karolina Nowacka